Ο Τ. Γρηγορίου της Greenpeace στα «Νέα Πτολεμαΐδας»: Δεν είναι «φθηνός» ο λιγνίτης

Την ώρα που το ελληνικό κράτος θέλει να δημιουργήσει νέα λιγνιτική μονάδα στην Πτολεμαΐδα, γερμανικές και ελληνικές περιβαλλοντικές οργανώσεις πιέζουν για να σταματήσει η χρηματοδότηση. Τα «Νέα Πτολεμαΐδας» μίλησαν με τον κ. Τάκη Γρηγορίου* για το ζήτημα και ιδού μερικά σημαντικά αποσπάσματα:
-Ενεργειακές εταιρίες-κολοσσοί εγκαταλείπουν τον άνθρακα
-Δεν υπάρχει ‘καθαρός’ λιγνίτης
-Οι μονάδες της ΔΕΗ είναι από τις πιο ρυπογόνες σε όλη την Ευρώπη
-Τεράστιο το περιβαλλοντικό και το κοινωνικό κόστος στη Δυτική Μακεδονία
-Ενα σύστημα 100% ΑΠΕ θα έχει την πιο φθηνή κιλοβατώρα

Αναλυτικά η συνέντευξη:
Τους τελευταίους μήνες έχει μπλοκάρει, εξαιτίας της Greenpeace κι άλλων οργανώσεων, η χρηματοδότηση για την κατασκευή της «Μονάδας 5» της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα. Τι ακριβώς έχει συμβεί;
Η χρηματοδότηση της Πτολεμαΐδας 5 έχει μπλοκάρει εξαιτίας των σημαντικών οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει η ΔΕΗ (ρευστότητα, κεφαλαιακή επάρκεια, κα) και του ασταθούς επενδυτικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Επιπλέον μία επένδυση σε λιγνίτη εκ των πραγμάτων δεν είναι η πιο αποδοτική, ειδικά σε σύγκριση με άλλες επιλογές. Για παράδειγμα, το κόστος λειτουργίας αυτής της μονάδας θα επιβαρύνεται επιπλέον με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως από την επόμενη φάση του Συστήματος Εμπορίας Ρύπων (2013 - 2020) αλλά και μετά από αυτήν. Με δεδομένες τις προκλήσεις και τα οικονομικά εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσει η ΔΕΗ, η Greenpeace προτείνει επενδύσεις υψηλής απόδοσης και χαμηλού ρίσκου, όπως η εξοικονόμηση ενέργειας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ήδη ενεργειακές εταιρίες-κολοσσοί, όπως η γερμανική E.On έχουν ανακοινώσει ότι εγκαταλείπουν τον άνθρακα και το λιγνίτη.

Οι μονάδες της ΔΕΗ στην περιοχή της Πτολεμαΐδας είναι πεπαλαιωμένες και ρυπογόνες. Αντίθετα, οι νέας τεχνολογίας δεν έχουν καμινάδα οπότε εμείς οι πολίτες υποθέτουμε ότι δεν εκπέμπουν ρύπους. Αν όντως δεν είναι ρυπογόνες οι νέες, γιατί να μην αντικατασταθούν οι παλιές; Τι προβλήματα υγείας προκαλούν;
Πρέπει να γίνει σαφές ότι δεν υπάρχει ‘καθαρός’ λιγνίτης ούτε λιγνιτική μονάδα χωρίς σημαντική περιβαλλοντική επιβάρυνση. Ακόμα και η πιο σύγχρονη λιγνιτική μονάδα έχει καμινάδα και θα ρυπαίνει το περιβάλλον προκαλώντας πρόωρους θανάτους και σοβαρές ασθένειες στον τοπικό πληθυσμό. Οποιοσδήποτε αντίθετος ισχυρισμός είναι ψευδής. Η τοπική κοινωνίας της ΒΔ Μακεδονίας και ειδικά της ευρύτερης περιοχής της Κοζάνης δικαιούται την αλήθεια και τίποτα λιγότερο. Στις ΗΠΑ και στην Αγγλία νέες περιβαλλοντικές νομοθεσίες έχουν καταστήσει πρακτικά αδύνατη την κατασκευή νέων ανθρακικών μονάδων. Οι μονάδες της ΔΕΗ είναι από τις πιο ρυπογόνες σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο επειδή ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι μεγάλος, αλλά επειδή η θερμογόνος δύναμη του ελληνικού λιγνίτη είναι πολύ φτωχή. Μία ελληνική λιγνιτική μονάδα μπορεί να παράγει έως και διπλάσιους ρύπους από μία ευρωπαϊκή ανθρακική μονάδα ανά παραγόμενη κιλοβατώρα. Η λύση βρίσκεται στη γρήγορη και ομαλή απεξάρτηση της Ελλάδας από το πιο ρυπογόνο καύσιμο του κόσμου και η στροφή στην εξοικονόμηση αλλά και την παραγωγή καθαρής ενέργειας από ΑΠΕ. Η χώρα μας οφείλει πολλά στη ΒΔ Μακεδονία που επί δεκαετίες την ηλεκτροδοτεί με ένα τεράστιο περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος. Συνεπώς, η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της θα πρέπει να σταθεί αρωγός στην προσπάθεια της ΒΔ Μακεδονίας για απεξάρτηση από το λιγνίτη και να επωμιστεί πλήρως το κόστος της μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο.



Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι ασύμφορες. Αν όσα χρήματα χρειαστούν για την κατασκευή και τη λειτουργία της 5ης Μονάδας επενδύονταν σε ΑΠΕ, η παραγωγή ρεύματος θα ήταν λιγότερη;
Οι ΑΠΕ ‘φαίνονται’ πιο ακριβές επειδή η λιγνιτική παραγωγή επιδοτείται επί δεκαετίες από το κράτος και σε αυτήν δεν συμπεριλαμβάνεται το εξωτερικό κόστος, δηλαδή το κόστος υποβάθμισης του περιβάλλοντος, μείωσης της αγροτικής παραγωγής, η κατασπατάληση των υδατικών αποθεμάτων, η επιβάρυνση στη δημόσια υγεία, οι πρόωροι θάνατοι, οι χαμένες εργατοώρες κα. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος έχει εκτιμήσει το κόστος του λιγνίτη στην Ελλάδα στα 2,3 με 3,9 δις € ετησίως. Αυτό μεταφράζεται σε 600 - 1000 € ανά νοικοκυριό, ετησίως. Μέρος αυτού του κόστους θα πληρώνουμε στους λογαριασμούς από το νέο έτος (κατάργηση δωρεάν δικαιωμάτων ρύπανσης). Με απλά λόγια οι λογαριασμοί της ΔΕΗ αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά εξαιτίας του λιγνίτη. Παρόλα αυτά, μέσα στη δεκαετία που διανύουμε οι ΑΠΕ θα παράγουν φθηνότερα και από τον επιδοτούμενο και χωρίς το εξωτερικό κόστος λιγνίτη, αφού δεν έχουν κόστος καυσίμου, αλλά βασίζονται στην ανεξάντλητη καθαρή ενέργεια της φύσης. Συνεπώς, οι νέες επενδύσεις σε ΑΠΕ είναι μονόδρομος εφόσον θέλουμε να κρατήσουμε χαμηλά τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Για την ακρίβεια, ένα σύστημα 100% ΑΠΕ θα έχει την πιο φθηνή κιλοβατώρα.

Γίνεται να έχουμε ρεύμα 24 ώρες το 24ωρο μόνο από Ανανεώσιμες Πηγές; Όταν δεν φυσάει και δεν έχει ήλιο τι θα κάνουμε;
Ο συνδυασμός διαφορετικών μορφών ΑΠΕ (μη-ελεγχόμενες, όπως αιολικά και φ/β και ελεγχόμενες όπως υδροηλεκτρικά, γεωθερμία, βιομάζα) μαζί με συστήματα αποθήκευσης και ελέγχου της ζήτησης μπορούν να καλύψουν επαρκώς και με απόλυτη ασφάλεια 24/7 τις ανάγκες μας για ενέργεια. Η κάλυψη των αναγκών μας από 100% καθαρή ενέργεια προϋποθέτει καταρχάς ριζική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια. Κυρίως απαιτείται απομάκρυνση από το σημερινό μοντέλο συγκεντρωτικής παραγωγής με μεγάλες και αργές μονάδες βάσης σε ένα νέο ευέλικτο μοντέλο που θα βασίζεται στην αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας και στην αποδοτικότερη χρήση της. Για αυτό απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις όχι μόνο σε ΑΠΕ, αλλά και σε άλλες υποδομές (π.χ. ‘έξυπνα’ δίκτυα) και σε εξοικονόμηση ενέργειας (π.χ. κτίρια, βιομηχανία). Αν το θέλαμε πραγματικά θα μπορούσαμε να είχαμε ένα τέτοιο σύστημα μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Για παράδειγμα, η Δανία έχει ήδη ανακοινώσει 100% ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή ως το 2035 και 100% ΑΠΕ σε όλη την οικονομία ως το 2050 ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη δημοσιοποιήσει σενάρια προς αυτήν την κατεύθυνση.



Ο περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας, κ. Γιώργος Δακής, ζήτησε, με επιστολή του στην KfW, ουσιαστικά να αγνοηθεί η Greenpeace και η WWF και τονίζει ότι «η νέα λιγνιτική μονάδα θα στηρίξει καθοριστικά την ασφάλεια του εθνικού ενεργειακού εφοδιασμού». Για ποιο λόγο η πολιτεία επιμένει στην καύση λιγνίτη;
Όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για το μέλλον της χώρας και όχι για την επόμενη τετραετία, γνωρίζει ότι αν δεν εγκαταλείψουμε τη λιγνιτική παραγωγή, θα μας εγκαταλείψει αυτή αφού τα αποθέματα είναι ικανά να καλύψουν τις ανάγκες μας για επόμενα τριάντα χρόνια. Αν δεν σχεδιάσουμε σήμερα το μέλλον, τότε η ‘ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού’ θα είναι μείζον κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα για τα παιδιά μας.

Σήμερα βιώνουμε την πιο επώδυνη κρίση της μεταπολεμικής περιόδου, που σε πολύ μεγάλο βαθμό οφείλεται στις μη βιώσιμες επιλογές που οι πολιτικοί μας ακολούθησαν εδώ και δεκαετίες. Θα ήταν εγκληματικό να μη διδαχθούμε τίποτα από αυτό που συμβαίνει σήμερα και να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη, εγκλωβίζοντας και το μέλλον των επόμενων γενεών. Οφείλουμε να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε με νοοτροπίες περασμένων δεκαετιών. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι οι χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας επενδύουν πολύ περισσότερα κεφάλαια σε καθαρές τεχνολογίες αποκτώντας συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι της Ευρώπης. Οι επενδύσεις σε ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας όχι μόνο θα προστατεύσουν τους καταναλωτές από υπέρογκες αυξήσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος. Εξίσου σημαντικά, θα δημιουργήσουν πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας, θα εκσυγχρονίσουν την οικονομία μας με νέες τεχνολογίες και θα εξοικονομήσουν δισεκατομμύρια ευρώ από ενεργειακές εισαγωγές, καταστροφή φυσικών πόρων και επιβάρυνση της δημόσιας υγείας. Χρήματα δηλαδή που θα επενδύονται σε εγχώριες βιώσιμες επενδύσεις.

Οι άλλες χώρες σε ποια κατεύθυνση κινούνται σε σχέση με την Ελλάδα; Επενδύουν μόνο σε Ανανεώσιμες ή παράλληλα κατασκευάζουν και άλλου τύπου εργοστάσια παραγωγής ενέργειας;
Ήδη πολλές χώρες στρέφονται με γρήγορα βήματα προς ένα πιο βιώσιμο ενεργειακό μοντέλο για μεγαλύτερη ανάπτυξη και μικρότερη εξάρτηση από ενεργειακές εισαγωγές. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η Δανία ανακοίνωσε σχέδιο για 100% ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή ως το 2035. Χώρες όπως η Γερμανία και η Ισπανία έχουν ήδη δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στον τομέα των ΑΠΕ. Η τάση για όλο και περισσότερες επενδύσεις σε ΑΠΕ επιβεβαιώνεται και με τα πιο πρόσφατα στοιχεία: Το 71,3% των νέων MW που εγκαταστάθηκαν στην Ευρώπη το 2011 ήταν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (περισσότερα από 30.000 MW) ενώ μόλις το 5% των νέων MW που συνδέθηκαν στα ευρωπαϊκά δίκτυα προέρχονταν από νέες μονάδες άνθρακα ή λιγνίτη. Χρειαζόμαστε όμως πολύ περισσότερα, εφόσον θέλουμε να στηρίξουμε την πραγματική ανάπτυξη και να εκσυγχρονίσουμε την Ευρωπαϊκή Οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε πέρυσι τον Οδικό Χάρτη για την Ενέργεια ως το 2050, όλα τα σενάρια του οποίου έχουν πολύ υψηλή διείσδυση ΑΠΕ και μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας. Σε ένα τέτοιο μέλλον, τα οφέλη για την Ελλάδα θα είναι τεράστια, αφού έχουμε ένα από τα καλύτερα δυναμικά σε ΑΠΕ και μπορούμε να τροφοδοτούμε με ανεξάντλητη καθαρή ενέργεια την κεντρική Ευρώπη.



Πρακτικά, τι θα ήταν καλύτερο να γίνει στην Ελλάδα; Έχει κάποιο όραμα η Greenpeace;
Η Greenpeace ζητάει άμεσα τη στροφή σε ένα βιώσιμο σύστημα που θα στοχεύει σε 100% ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή και αξιοποίηση των μεγάλων δυνατοτήτων σε εξοικονόμηση ενέργειας. Η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει πρότυπο στην καθαρή παραγωγή και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Υπάρχουν τεράστια περιθώρια για εξοικονόμηση ενέργειας και πολύ πλούσιο ανανεώσιμο δυναμικό για παραγωγή ενέργειας. Σύμφωνα με στοιχεία της Greenpeace, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν έως 400.000 εργασίας στην ευρύτερη οικονομία ως το 2020 με ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης που, παράλληλα, θα καθιστούσε τη χώρα μας πολύ πιο ανταγωνιστική. Δυστυχώς όμως η κρίση χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να προωθούνται λάθος επιλογές που περισσότερο ικανοποιούν συγκεκριμένα συμφέροντα, παρά στοχεύουν στην πραγματική ανάπτυξη. Το κείμενο με της απαιτήσεις της τρόικας για την ενέργεια που διέρρευσε πρόσφατα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η έκθεση Ενεργειακή Επανάσταση της Greenpeace αποτελεί παγκοσμίως μία από τις πιο αξιόπιστες μελέτες για το ενεργειακό μέλλον, στοιχεία της οποίας έχουν χρησιμοποιηθεί και από τον ΟΗΕ. Στην νέα ευρωπαϊκή έκδοση που δημοσιεύεται στις 24 Οκτωβρίου, περιγράφεται το όραμα για μία Ευρώπη όπου περισσότερο από το 90% της συνολικής ενεργειακής ζήτησης (κτίρια, μεταφορές, βιομηχανία κα) θα καλύπτεται με παραγωγή καθαρής ενέργειας ως το 2050.


*Συνοπτικό βιογραφικό του Τάκη Γρηγορίου:
Σπούδασε διεθνή οικονομικά και έκανε το μεταπτυχιακό του στις ευρωπαϊκές σπουδές στην Αγγλία. Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του δούλεψε ως ελεύθερος δημοσιογράφος σε εφημερίδες και περιοδικά. Από το 2003 είναι οικονομικός υποστηρικτής και εθελοντής στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace. Έχει εργαστεί εθελοντικά και σε άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις και διετέλεσε για ένα χρόνο υπεύθυνος προγράμματος της αποστολής των Ελλήνων Γιατρών του Κόσμου στη Συρία. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 2008, ανέλαβε τη θέση υπεύθυνου εκστρατείας για θέματα ενέργειας και κλιματικών αλλαγών στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace.

Συνέντευξη στον Γ.Κεραμυδά
Φωτογραφίες 20-10-2012 - © www.neaptolemaidas.gr