Οι «δύο κλόουν» της Ιταλίας
Ομολογώ οτι δεν συμφωνώ με εξώφυλλα, όπως αυτό του Economist, ούτε με τις δηλώσεις του ηγέτη των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, που έχουν το στοιχείο της “εθνικής προσβολής” ή της “διπλωματικής απρέπειας” - ειδικά στη δεύτερη περίπτωση, όταν επίσημος προσκεκλημένος της χώρας είναι ο Ιταλός Πρόεδρος Ναπολιτάνο.
Αν και στην πορεία προς την ενωμένη Ευρώπη, θα έπρεπε να συνηθίζουμε τα σχόλια του ενός για τον άλλον, χωρίς αυτό να θεωρείται “εξωτερική παρέμβαση”. Το μέλλον μας είναι υποχρεωτικά κοινό (όσο κι αν οι πολιτικές που έχουν επιβληθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι οι επιθυμητές), εάν δεν θέλουμε να συνθλιβούμε κατακερματισμένοι, ανάμεσα στις συμπληγάδες των ισχυρών και αναδυόμενων οικονομιών.
Τις τελευταίες ημέρες διάβασα πολλά σχόλια για την Ιταλία και γι αυτό που ονόμασα "ιταλική αυτοχειρία". Το ενδιαφέρον, κατά την άποψη μου, είναι πώς προσλαμβάνουν το εκλογικό αποτέλεσμα, όσοι δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη σχέση με τη γειτονική χώρα, όπως οι είναι οι περισσότεροι. Άκουσα πάρα πολλές ιστορίες για τη νοοτροπία και κυρίως γι αυτό που λέμε “ψυχολογία των Ιταλών”, απέναντι σε μια λιτότητα που θεωρούν οτι δεν τους αξίζει, εν μέρει δικαίως, γιατί είναι μια ισχυρότατη παραγωγική και εξαγωγική δύναμη της ευρωζώνης, με εξαιρετικές διακρίσεις σε τομείς όπως το design, η μόδα, τα τρόφιμα και η αυτοκινητοβιομηχανία.
Είναι εντυπωσιακό πόσοι χάρηκαν για το αποτέλεσμα, δικαιολογώντας την ανωριμότητα των Ιταλών ως “χαστούκι προς τις πολιτικές λιτότητας”, παραγνωρίζοντας οτι και η Ιταλία είναι καταχρεωμένη και με ένα φαύλο πολιτικό σύστημα, που και οι ίδιοι οι πολίτες εξέθρεψαν. “Βέβαιοι ότι δεν φταίνε αυτοί, αλλά πάντα οι άλλοι που τους υποχρεώνουν να γίνονται, παρά τη θέλησή τους, γελοίοι”, διάβασα κάπου. Η γενική γραμμή σκέψης είναι οτι “οι λαοί έχουν πάντα μια δικαιολογία για να απαντούν έτσι” και “οτιδήποτε ενάντια στην πολιτική της Μέρκελ και των τραπεζιτών είναι ευπρόσδεκτο”. Φτάνει να κάνει την κόντρα, να δίνει το μήνυμα. Κι ας είναι “ότι νάναι”.
Το αντίθετο, οι όποιες προτάσεις της Αριστεράς (ή του Μόντι φυσικά) είναι το “προσκυνημένο σύστημα”. Τόπο για να έρθει το νέο - κι ας είναι ο (νεφελώδης τουλάχιστον) Μπέπε Γκρίλο. “Βρείτε κάποιον σαν και μένα και αντισταθείτε” ήταν το μήνυμα του προς τους Έλληνες, μέσω της ΝΕΤ και του tvxs. Το τραγικό είναι οτι το αποτέλεσμα γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό και από αριστερούς (και επισήμως), που είναι διατεθειμένοι να αποδεχτούν ακόμα και την ενίσχυση ενός κρυπτομαφιόζου (με 4 πρωτόδικες καταδίκες σε 33 συνολικά δίκες που εκκρεμούν!) ή ενός απολιτίκ μηδενιστή, προκειμένου να απορριφθεί ο Μόντι ή η πολιτική των Βρυξελλών.
Δέχθηκα κι εγώ αρκετά μηνύματα. Αν εξαιρέσει κανείς κρυφούς θαυμαστές του Μπερλουσκόνι, κακοήθεις και ψώνια που νόμιζαν οτι ο διάλογος μαζί τους δικαιώνει αυτομάτως τα επιχειρήματα τους, διέγνωσα μια λιγότερο ή περισσότερο φανερή προσπάθεια στους περισσότερους να γαντζωθούν από την ελπίδα οτι η εντυπωσιακή (επ)άνοδος ευτελών είναι μια ριζοσπαστική πράξη, που θα φέρει αλλαγή, άρα βελτίωση.
Για όσους βαυκαλίζονται όμως οτι το “καινούργιο” είναι δεδομένα θετικό, θα αντιστρέψω λέγοντας οτι η αποστροφή στην κατρακύλα σε νέες ή παλιές “χαβαλέδικες” λύσεις δεν είναι καθόλου απαραίτητα “στοιχείο συντήρησης”. Αντιθέτως, συντήρηση είναι η μη συναίσθηση της ιστορικής εμπειρίας και η επιμονή στα ίδια, επαναλαμβανόμενα λάθη.
Το κυρίαρχο λοιπόν συναίσθημα στις αντιδράσεις υπέρ του εκλογικού αποτελέσματος της Ιταλίας είναι η ελπίδα οτι κάτι θα αλλάξει, οτι όλοι μαζί θα πιέσουμε το Βερολίνο να υποχωρήσει από αυτήν την πολιτική δημοσιονομικής αυστηρότητας. Αλλά μια ελπίδα εδρασμένη σε λάθος βάση, μια ελπίδα που ποντάρει στα λάθος άλογα.
Η έκπτωση στο πολιτικό σύστημα της Ιταλίας που προκαλεί η ενίσχυση των “δύο κλόουν” δεν είναι απλά και μόνο ένα βραχυπρόθεσμο θέμα κυβερνησιμότητας και σταθερότητας. Τρόπος να κυβερνηθεί η χώρα μπορεί να βρεθεί - και πολύ γρήγορα ίσως. Οι επιπτώσεις όμως μπορεί να είναι πολύ πιο μακροπρόθεσμες, για την ύφεση και τη νομισματική σταθερότητα στην Ευρώπη.
Ας αναλογιστούμε τι έφερε αυτή την κρίση χρέους για την Ιταλία. Σημαντικός παράγοντας είναι σίγουρα η αδυναμία χρηστής διακυβέρνησης, που πολλές φορές διανθισμένη με αμέτρητα σκάνδαλα, κρατούσε πίσω τη χώρα. Η ίδια η έκπτωση της πολιτικής. Πώς άραγε δεν βαθαίνεις τα ίδια τα αίτια της κρίσης, όταν το πολιτικό σύστημα χαιροτερεύει; Και πώς ορθώνεις το ανάστημα σου στις πολιτικές του Βορρά, όταν το πολιτικό σου προσωπικό έχει ενισχυμένο το ποσοστό “Γκριλουσκονικών” εκπροσώπων; Ο ιταλικός λαός δεν επέλεξε το καινούργιο, ένα κομμάτι του επέλεξε να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος, σε ακόμα χειρότερη κλίμακα.
Θα ήταν ευχής έργο στην Ιταλία (όπως και στην Ελλάδα) να επέλθει άμεση κάθαρση του πολιτικού συστήματος - και οι περισσότεροι να αντικατασταθούν από νέους και άξιους εκπροσώπους. Μόνο που αυτό δεν γίνεται ως δια μαγείας, βάζοντας ένα μάτσο καινούργιους στη Βουλή, ό,τι και νάναι. Μήπως η Βουλή που έχουμε δεν είναι μια από τις χειρότερες (αν όχι η χειρότερη), μετά τις εκλογές της "μούτζας", που έβαλαν μεταξύ άλλων φασίστες και ακόμα περισσότερους εκπροσώπους του καφενειακού λαϊκισμού στο κοινοβούλιο; Χρειάζεται ξεδιάλεγμα, σοβαρή δουλειά και κόπο από τις κοινότητες των ανθρώπων, που θα αναδείξουν τους εντιμότερους και αξιολογότερους, σε μια κρίσιμη μάζα, που δεν θα “απορροφηθούν” από το υπάρχον διαβρωμένο σύστημα. Με το “χαβαλέ” πάντως, δύσκολο...
“H Ιταλία έχει σπάσει στα τρία”, έγραψε ένας ιταλοτραφής φίλος. “Σε αυτούς που θέλουν να προχωρήσουν μπροστά, σε αυτούς που θέλουν να επιστρέψουν στο παρελθόν με το φάντασμα του Μπερλουσκόνι και σε αυτούς του Γκρίλο, που λένε οτι θέλουν να τα αλλάξουν όλα, αλλά στην ουσία δεν θέλουν να αλλάξει τίποτε”...
