Τι γινόταν πριν 5 εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή της Πτολεμαΐδας!
Ορεινοί όγκοι, όπως ο Χορτιάτης και η Αλμωπία, άρχισαν να σχηματίζονται εκείνη την περίοδο, μετά το «ξέσπασμα» των ηφαιστείων.
Τα ηφαίστεια στην περιοχή της βόρειας Ελλάδας εντόπισε και κατέγραψε ο Μιχάλης Φυτίκας, ομότιμος καθηγητής Γεωθερμίας και Ηφαιστειολογίας του ΑΠΘ, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στη συγκεκριμένη έρευνα.
Εχοντας στο πλάι του αξιόλογους επιστήμονες, μελετά τα τελευταία 40 χρόνια την ηφαιστειότητα του ελληνικού χώρου. «Κάναμε ραδιοχρονολογήσεις, ακριβείς εργαστηριακές μετρήσεις και αναλύσεις πετρωμάτων που συλλέξαμε από διάφορες περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου» αναφέρει στη «δημοκρατία» ο κ. Φυτίκας. Εξηγεί ότι από τις έρευνες αποδείχθηκε ότι πριν από 35.000.000 με 30.000.000 χρόνια υπήρχαν διάσπαρτα ενεργά ηφαίστεια σε ολόκληρη τη βόρεια Ελλάδα.
Τα πρώτα στοιχεία για την ηφαιστειότητα στον ελληνικό χώρο εντοπίζονται πριν από 200.000.000 με 150.000.000 χρόνια.
«Η νεότερη όμως ηφαιστειότητα ξεκινά πριν από 35.000.000 χρόνια στα σημερινά σύνορα της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία» εξηγεί ο κ. Φυτίκας και σημειώνει ότι αρχικά «γεννήθηκαν» ηφαίστεια στη βόρεια Ελλάδα και στη συνέχεια η δράση τους μετατοπίστηκε σταδιακά προς τον Νότο, όπου ορισμένα παρουσιάζουν έως και σήμερα δραστηριότητα.
Γέννημα ηφαιστειακής δράσης αυτής της περιόδου είναι ο Χορτιάτης. Ισχυρή ηφαιστειακή έκρηξη σημειώνεται πριν από 35.000.000 χρόνια στον ωκεανό, όπου σήμερα τοποθετείται η κεντρική Μακεδονία. Από την έκρηξη αρχίζει να δημιουργείται τμήμα του Χορτιάτη. «Με τον τρόπο αυτό “γεννήθηκε” ο ορεινός όγκος της Θεσσαλονίκης, τότε που ακόμη το Αιγαίο Πέλαγος δεν υπήρχε και η Ελλάδα είχε τελείως διαφορετική μορφή από τη σημερινή» εξηγεί ο κ. Φυτίκας.
«Την ίδια περίοδο παρατηρείται έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα στα σημερινά σύνορα της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία. Οι “πύρινοι γίγαντες” ξυπνούν εξαιτίας της καταβύθισης της λιθοσφαιρικής πλάκας που σημειώθηκε τότε και είναι όμοια με αυτή που συμβαίνει στην Αμερική» αναφέρει ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ.
Λόγω αυτής της γεωλογικής δραστηριότητας, πριν από 35.000.000 με 30.000.000 χρόνια δημιουργούνται ηφαιστειακά κέντρα στη βόρεια Ξάνθη, στη Μαρώνεια του νομού Ροδόπης, στην Αλεξανδρούπολη και στο Σουφλί. «Σήμερα αυτά τα ηφαίστεια είναι ανενεργά. Κάνουμε έρευνες σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας και συγκεντρώνουμε υπολείμματά τους, όπως είναι η τέφρα, τα οποία μας παρέχουν στοιχεία για τη δραστηριότητά τους» εξηγεί ο κ. Φυτίκας.
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα με το πέρασμα του χρόνου μετατοπίζεται προς τα νότια. Πριν από 22.000.000 με 20.000.000 χρόνια «πύρινοι γίγαντες» κυριαρχούν στη Σαμοθράκη και την Ιμβρο, που είναι όλη ηφαιστειογενής. Στη συνέχεια «γεννιούνται» ηφαίστεια στη Λήμνο, στη Λέσβο, στη Χίο, στη Σκύρο, στην Κύμη, στη Σάμο, στην Πάτμο, στην Κω, στη Σαντορίνη, στη Μήλο, στον Σαρωνικό, στα Μέθανα, στο Λουτράκι, στην Αίγινα.
Τι κοινό έχουν τα Κανάρια Νησιά και η... Εδεσσα
Πώς μπορούν να συνδέονται τα Κανάρια Νησιά με την Αλμωπία; Πριν από 5.000.000 χρόνια ως και 1.800.000 χρόνια παρατηρείται ηφαιστειότητα στη σημερινή περιοχή της Εδεσσας όμοια με αυτή που καταγράφεται στα Κανάρια Νησιά.
Σύμφωνα με τον κ. Φυτίκα, σημειώνονται ισχυρές ηφαιστειακές εκρήξεις. Η τέφρα των ηφαιστείων στην περιοχή της Αλμωπίας έφτασε ως την Πτολεμαΐδα και τη Μεθώνη Πιερίας. «Στον νομό Κοζάνης βρέθηκαν στρώματα ηφαιστειακής τέφρας 30-40 εκατοστών, που προέρχονται από την Αλμωπία, όπως επίσης και στην Πιερία» διευκρινίζει ο καθηγητής. Εξηγεί ότι υπολείμματα των ηφαιστείων της περιοχής της Εδεσσας έχουν ανακαλυφθεί και στη Θεσσαλονίκη, στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται το αεροδρόμιο «Μακεδονία».
Ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ διευκρινίζει ότι στη σημερινή εποχή δεν κινδυνεύουν οι κάτοικοι της βόρειας Ελλάδας από ηφαιστειακές εκρήξεις, καθώς δεν αναμένεται να υπάρξει ηφαιστειακή δραστηριότητα. Αντίθετα, στο κεντρικό και το νότιο Αιγαίο, όπου τα ηφαίστεια είναι νεότερα και ενεργά, δεν αποκλείεται να σημειωθούν εκρήξεις.
Θάνος Χερχελετζής/Δημοκρατία
