«Η Ζούμπη στον μυστικό κόσμο της παραμυθένιας φύσης» της συγγραφέως Παρθένας Τσοκτουρίδου
1ο: Από την συνταξιούχο Σχολική Σύμβουλο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Παιδοψυχολόγο Μπαλτιράνη Βασιλική
Διαβάζοντας το παραμύθι «Η Ζούμπη στον μυστικό κόσμο της παραμυθένιας φύσης» της φθασμένης και εκλεκτής λογοτέχνιδας και λαογράφου Παρθένας Τσοκτουρίδου, ένιωσα μεγάλη ικανοποίηση, αίσθημα θαυμασμού και συγχρόνως την ανάγκη να γράψω λίγα λόγια για το παραμύθι αυτό.
Είναι ένα έργο τέχνης αξιολογότατο. Γεμάτο τρυφεράδα, δροσιά κι ελπίδα. Εκφράζει πρώτα την δική της προσωπικότητα και ψυχή. Μια γερά δομημένη προσωπικότητα πάνω στις υγιείς βάσεις των προσφύγων Ποντίων προγόνων της και τις άφθαρτες αξίες τους. Και μια ψυχή γεμάτη βαθιά πίστη και αγάπη για την φύση. Μια γλυκιά, ήρεμη, αστείρευτη και ζεστή αγάπη για τα όντα της: ανθρώπους, ζώα, πτηνά, φυτά, νερά.
Με την ευφάνταστη ευαισθησία της τα δίνει ζωή, οντότητα, χαρακτήρα. Τα δένει μέσα στο ζωντανό παραμύθι της όλα μεταξύ τους με την αναγκαιότητα και την χρήσιμη συμβίωση που η ίδια φύση απαιτεί, ικανοποιώντας έτσι την έμφυτη τάση του παιδιού για ανιμισμό, βαθμίδα που πέρασε ο άνθρωπος στα πρωτόγονα στάδια της ζωής του σύμφωνα με την θεωρία της εξέλιξής του. Τα προσδίδει χαρακτήρα και φωνή, συνεχίζοντας έτσι την Αισώπειο φιλοσοφία για την ύπαρξή τους.
Το παραμύθι εξελίσσεται μέσα στο δάσος. Μέσα στο πανέμορφο, ζωογόνο δάσος. Το δάσος με την παραμυθένια, μυστηριακή και δροσερή ζωή του ενέπνευσε χιλιάδες παραμυθάδες, ποιητές, μουσικούς. Το δάσος που σήμερα καίγεται αλύπητα και άσπλαχνα μέσα στις φοβερές φλόγες ανόμων συμφερόντων και που μαζί του καίγονται πονώντας ζώα, πτηνά, φυτά. Το δάσος που καίγεται και μαζί του σβήνει η ζωή. Η ζωή μας!
Μέσα στη ζωοδότρα ομορφιά του η συγγραφέας πλέκει με δεξιοτεχνία, αρμονία κι ασύγκριτο πλούτο φαντασίας το παραμύθι της. Η έμπνευσή της να ασχοληθεί με τη συγγραφή παιδικού παραμυθιού αποτελεί μια φεγγοβόλα ελπίδα στην στεγνή, απογυμνωμένη και τεχνοκρατούμενη εποχή μας, την στερημένη από χαρές και παιδοτρόφες, ψυχολογικές μεθόδους άλλων εποχών. Το παραμύθι και το παιχνίδι.
Το παραμύθι που αγκάλιαζε ζεστά και έδενε τις μεγαλύτερες γενιές με τις μικρότερες, που παιδαγωγούσε φυσικά και αβίαστα, που οδηγούσε τις παιδικές ψυχές σε κόσμους, άλλοτε απόκοσμους και μυστηριακούς με το «Μια φορά κι έναν καιρό.» και άλλοτε με την επαναφορά σε κόσμους πραγματικούς και ρεαλιστικούς με το «.ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Το παραμύθι που τόσο έλειψε στην εποχή μας.
Το παραμύθι που με την αγνή μαγεία και βαθιά σοφία του μετέδιδε διασκεδαστικά και μαγευτικά από το στόμα της γιαγιάς, του παππού, της μητέρας και του πατέρα αξίες, γνώσεις, ελπίδες και πιστεύω. Που γοήτευε και καθήλωνε, αλλά συγχρόνως δίδασκε ηθικές αξίες και τον πολιτισμό του λαού μας. Δυστυχισμένα τα παιδιά του κόσμου που είχαν την ατυχία να μην ακούσουν ένα παραμύθι.
Το παραμύθι «Η Ζούμπη στον μυστικό κόσμο της παραμυθένιας φύσης» μπορεί άριστα να αποτελέσει ένα σπουδαίο παιδαγωγικό αγαθό για το διδακτικό έργο του σχολείου, ιδιαίτερα για τις πρώτες τάξεις, καθότι ανταποκρίνεται πλήρως στην ψυχική ανάγκη του μικρού παιδιού να δίδει ζωή, κίνηση, ομιλία και υπερφυσικές δυνάμεις στα αντικείμενα που το περιβάλλουν.
Το παιδί της ηλικίας αυτής ενδιαφέρεται όχι για την λογική και τους φυσικούς νόμους που επικρατούν στις σχέσεις των φαινομένων και όντων, αλλά για την περιπέτεια, την δράση και τέλος την κυριαρχία του καλού και του δικαίου.
Επίσης, κάλλιστα μπορεί να ζωντανέψει ως θεατρικό παιδικό έργο, το οποίο με την παιδαγωγική του δύναμη, τους άριστους διαλόγους και την ρέουσα εξέλιξή του θα κάνει τους μικρούς θεατές να βιώσουν εντονότερα τα συναισθήματα και τις ηθικές αξίες που περιέχει.
Την ευγένεια, την υπακοή, την υπομονή, την καλοσύνη, τον πόνο, τον φυσικό φόβο και τέλος την επικράτηση του καλού έναντι του κακού με το αιώνιο και άφθαρτο όπλο: την αγάπη.
Η πλούσια, μυθώδης και καλλιτεχνική εικονογράφηση προσώπων και ζώων, η οποία έγινε με την επιμέλεια, φαντασία και το ταλέντο της συγγραφέως αποτελεί άριστο εποπτικό μέσον για την καλύτερη κατανόηση και επίδραση του κειμένου στο άτομο, καθ' ότι είναι γνωστό το εποπτικό αξίωμα: «Μια εικόνα καλύτερη από χίλιες λέξεις».
Ο δε εμπλουτισμός του έργου στο τέλος με σοφίες, γνώσεις, γνωμικά, συμπεράσματα, διδάγματα κ.α. εκτός του αποκαλύπτει ευκρινώς τους στόχους και τον σκοπό για τον οποίο η συγγραφέας έγραψε αυτό το αξιόλογο από παιδαγωγικής αξίας παραμύθι, αποδεικνύει και μια ιδιαίτερα κοπιώδη προσπάθεια της για καλλιέργεια της γλωσσικής και εκφραστικής ικανότητας του παιδιού, στην εξέλιξη των πνευματικών και δημιουργικών ικανοτήτων του, την ανάπτυξη της φαντασίας και συναισθηματικότητας του, καθώς και της κοινωνικότητας του με το να αποδέχεται, να ακούει προσεκτικά την αφήγηση των άλλων δίχως να διακόπτει, να ενδιαφέρεται και να συγκινείται απ' αυτήν.
Αξιέπαινη και απαραίτητη για την δύσκολη εποχή μας η προσπάθεια της συγγραφέως να ξαναζωντανέψει το καταξιωμένο παραμύθι από παιδαγωγούς και ψυχολόγους.
Ολοκάρδια συγχαρητήρια!...
2ο: Από τον κριτικό λόγου και τέχνης Κυριάκο Βαλαβάνη
Το παραμύθι έχει ένα κοινό δύσκολο με εραστές του λόγου τους πολύ απαιτητικούς που αν δεν τους εκφράζεις σε απορρίπτουν αμέσως.
Όλα αυτά έχουσα υπ' όψιν η συγγραφέας ανέλαβε το κόστος και ανταποκρίθηκε με όλες τις συνέπειες, ενώ παράλληλα έδωσε και θεατρικά έργα όπως «Ο ΠΟΝΤΙΚΟΣ ΚΑΙ Η ΘΥΓΑΤΕΡΑ ΤΟΥ», «ΑΙΣΩΠΕ ΑΓΑΠΗΤΕ» κ.α. για μικρούς και μεγάλους θεατρικής διασκευής που περισσότερο αγγίζουν την αυστηρή κριτική των παιδιών.
Επικοινώνησα με αρκετές σελίδες του έργου και συγκεκριμένα με οκτώ που όχι μόνο με έπεισαν αλλά και με προκάλεσαν απαιτητικά να εισοδεύσω στο μύθο τους και στο αγγιζόμενο θέμα.
Ένα έργο ευθύνης, αγωγής, ψυχής, επικοινωνίας, μηνυμάτων, μ΄ έναν άλλο μυστικό δρόμο συμμετοχής εθιμικών διατάξεων που εκκολάπτεται ένας άλλος κόσμος επεισοδίων και μηνυμάτων που οδηγεί διακριτικά το παιδί στην παιδαγωγία του Θεού.
Ένα έργο που ενώ ζεις τον μύθο του επεισοδίου (πάντοτε διακριτικά) περνάει τα πολλά μηνύματα του: σεβασμού γονέων, μεγάλων ανθρώπων, συμπεριφοράς και τρόπους εκφράσεως, αναθυμίζει την παρουσία του Θεού και Πρόνοιά Του, θυμίζει και ανασκαλίζει σελίδες λαογραφικής παραδόσεως που έχουν φόρτιση, αναθυμίζουν την ίδια τη ζωή εκ του φυσικού, τη γραμμή και το χρώμα.
Χαρισματικά χρησιμοποιεί λέξεις κλειδιά και εντυπώσεων. Ο Παραμυθάκιας, ο Μυθάκιας, ο Τραγικάντζας, ο Γνωριμιούλης, ο Περιπετειούλης, η Χοροπηδηχτούλα κ.α.
Το ίδιο έργο είναι διττά εκφρασμένο με εικόνα και λόγο και αυτό το συνταίριασμα είναι η αμφίδρομη επικοινωνία τεχνών που δίδει ένα άλλο αισθητικό αποτέλεσμα.
Ένα έργο με γνώση εκφρασμένο. Αναδημιουργεί ένα κόσμο με τη δική του ατμόσφαιρα, ρεαλιστική αφήγηση, επικοινωνία και διάσταση, εκλεκτισμό όπου οι συνδαιτυμόνες αυτής της επικοινωνίας με τη δική τους ευθύνη εγκρίνουν ή απορρίπτουν με την δική τους ευαισθησία το λόγο και τη διήγηση κάθε εμπνευσμένης συμπεριφοράς.
Όμως φαίνεται ότι το έργο δικαίωσε.
3ο: ΣΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ (του ποιητή Θεόδωρου Σαντά)
Στην Παρθένα Τσοκτουρίδου
Τον παραμυθένιο κόσμο της φύσης
τον βίωσα από μικρός
κι εκεί με πέλμα γυμνό
έπλασα τον πηλό των πρωτόπλαστων
κι έχρισα τα ματωμένα μου γόνατα
κι εκεί τις τσουκνίδες τις έπιασα
με χέρι γυμνό.
Κι έτσι σαν παιδί του χωριού
θα βιώσω το παραμύθι σου
τον Ονειροπαρμενία να ονειρεύεται
και εν τέλει η Ζούμπη
το βασιλόπουλο να παντρεύεται.
Όμως τώρα, ψάχνω, ποιες λέξεις να βρω
ποιους στίχους να γράψω
να σου πω, το τι ένιωσα.
Το ξέρω, ξόδεψες τρία ολάκερα χρόνια
να γράψεις το παραμύθι σου
όπως ξέρω ότι πάνω στα θλιμμένα σου μάτια
έχει στεγνώσει το δάκρυ του κόσμου.
Κι αν εσύ έχεις ένα θαυμάσιο τρόπο
να βρίσκεις ό,τι ταιριάζει στα πρόσωπα
ποιος μπορεί να σκηνοθετήσει
το βήμα τους καλύτερα από σένα;
Θα μου πεις, υπερβάλλω
και ίσως να νιώσεις αμήχανα
και ίσως μ' ένα τικ-τακ της καρδιάς
να περάσεις αντίκρυ
εκεί που βρίσκουν καταφύγιο τα όνειρα.
Όμως η δική σου η κάθαρση
έχει συντελεσθεί
πριν τελειώσεις το έργο σου
και κάθαρση για την ποίηση
δεν είναι να απαλλαγούμε
απ' τα μυστικά που κρατάμε στα βάθη
μα τι φως μπορούμε να κουβαλήσουμε
στην μοναξιά των ανθρώπων
τι αγάπη μπορούμε να μοιράσουμε
τις άγριες νύχτες
όταν οι καταδιωγμένοι της γης
κείτονται ημιθανείς υπό το μηδέν.
Έξω, δες, στροβιλίζονται οι νιφάδες
κι όπως ο ορίζοντας έχει
μια γεύση από αθωότητα
κι αποκαλύπτονται οι ψυχές
εγώ απ' τον υπολογιστή ακούω
κάτι λόγια οδύνης, να τα τραγουδάει
μεταλλικά, με τη φωνή της η Μπέλλου
«Πες μου κάτι που να μη γίνεται
ουρλιαχτό και αυταπάτη»
κάτι, θα συμπλήρωνα εγώ
που να μη γίνεται θρύψαλα.
Μα, αγαπημένη της Ζούμπη
ποιο ακροκέραμο των ανθρώπων
δεν το αποψιλώνει με βεβαιότητα ο χρόνος;
Όμως εμείς, ό,τι συλλέξαμε
στη δεξαμενή της αγάπης
το ξοδέψαμε στης ποίησης την ασκητική
να ευωδιάσουμε τα νήματα της ψυχής.
Κι έτσι, σαν πρωτογέννητος
σαν όπως στο παραμύθι σου
θα πορευτώ ειρηνοφόρος
κι αγωνιστής για το αύριο
κι όσο αντέξω στη διαβρωτική
να μην περάσω στα μείον
να μπορέσω να σου γράψω
ένα ποίημα ακόμη
με περισσότερη Ελλάδα και περισσότερο φως!
