Ομιλία του Αντώνη Μαυρίδη - «Η σημασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 στον 21ο αιώνα»
 |
| (Φωτο: Πάρις Βορεόπουλος, Κώστας Νίγδελης, Αντώνης Μαυρίδης, Θεόδωρος Σαντάς, Δημήτρης Μπουκόνης, Παρθένα Τσοκτουρίδου) |
Κυρίες και Κύριοι
Θέλω καταρχήν να δώσω τα συγχαρητήρια μου στους διοργανωτές για την οργάνωση και την εξαιρετική θεματολογία αυτής της εκδήλωσης και να τους ευχαριστήσω για την πρόσκληση τους να αναλάβω παραμονή της Εθνικής Παλιγγενεσίας, να αναπτύξω αυτό το θέμα, εδώ στα Κομνηνά.
Εκ προοιμίου θα έλεγα ότι το θέμα είναι τεράστιο, έχει πάρα πολλές διαστάσεις και επιτρέπει πολλών ειδών αναγνώσεις, με κοινό τόπο όμως, τον Εθνικό, δημοκρατικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που είχε αποκτήσει, μέσα στο τότε διεθνές περιβάλλον της Γαλλικής Επανάστασης και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, του κινήματος του φιλελληνισμού και των πολλαπλών συγκρούσεων εξουσίας, αλλά και των στοχεύσεων και επιρροών των ξένων δυνάμεων.
Με μία φράση θα έλεγα ότι «εκτός από την Μεγάλη Ιδέα που κυριαρχούσε σε όλο το πολιτικό σύστημα της χώρας, καθ όλη την διάρκεια του 19ου αιώνα, ήταν πάρα πολλοί αυτοί που είχαν στραμμένη την προσοχή τους στην Ελλάδα και επιχειρούσαν να ενσωματώσουν την Ελληνική Επανάσταση στα δικά τους σχέδια».
Είναι σημαντικό όμως -και αυτό ιστορικά λέει πολλά νομίζω, σε σχέση με τον 21ο αιώνα και τις σημερινές εξελίξεις-ότι αρχικά η διεθνής συγκυρία ήταν δυσμενής για τους Έλληνες, με δεδομένο ότι οι τότε ευρωπαϊκές δυνάμεις επεδίωκαν την διατήρηση ισορροπιών- status quo- και την αποτροπή μελλοντικών πολέμων, ενώ η ελληνική επανάσταση αποτελούσε πρόβλημα και ήταν μία από τις συνιστώσες του ανατολικού ζητήματος.
Από την Πρώτη φάση όμως (1821-1822) και την απόλυτα αρνητική στάση των κυρίαρχων ευρωπαϊκών δυνάμεων που Πίστευαν ότι η διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θα απειλούσε το status quo στην Ευρώπη και θα δημιουργούσε διενέξεις μεταξύ τους, περάσαμε στην δεύτερη φάση απέναντι στην Ελλάδα (1823-1825), όπου καταγράφεται μεταστροφή και πρώτα η Αγγλία το 1823, με το νέο υπουργό Εξωτερικών Τζόρτζ Κάνιγκ, εκτιμά ότι ένα ελληνικό κράτος θα ήταν χρήσιμος συνεργάτης στην νοτιοανατολική Μεσόγειο και αναγνωρίζει τους Έλληνες ως εμπόλεμη δύναμη, κάνοντας από την άλλη την Ρωσία, να ανησυχεί μήπως χάσει την επιρροή της στους Έλληνες.
Εν τω μεταξύ την περίοδο 1823- 1825, δημιουργήθηκαν πολιτικές ομάδες - κόμματα που συνδέονταν με τις Ξένες Δυνάμεις και όπως είναι γνωστό ήταν Το αγγλικό, το γαλλικό και το ρωσικό κόμμα.
Κατά την Τρίτη φάση (1826-1830) μάλιστα, οι Μεγάλες Δυνάμεις επιχειρούν να επηρεάσουν τις ελληνικές εξελίξεις και αναμειγνύονται όλο και περισσότερο στα ελληνικά πράγματα, για να φθάσουμε τελικά στο 1830, όπου οι τρείς Δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, υπογράφουν το πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας και η Ελλάδα αναγνωρίζεται ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος που τότε Περιελάμβανε την Πελοπόννησο, την Εύβοια, τις Κυκλάδες, τις Σποράδες και από τη Στερεά, τα εδάφη νότια της συνοριακής γραμμής Αχελώου- Σπερχειού.
Πολύ σημαντικός παράγοντας που επίσης θα μπορούσε να έχει ιδιαίτερη αξία και για την σημασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 στον 21 αιώνα, είναι το κίνημα του Φιλελληνισμού που είχε αναπτυχθεί τότε, ως Κίνημα συμπαράστασης στους αγωνιζόμενους Έλληνες στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά και ως πολιτική αντίδραση ενάντια στην οθωμανική αυτοκρατορία.
Η αγάπη και ο θαυμασμός των Ευρωπαίων για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και ο αποτροπιασμός τους για τις βιαιότητες των Τούρκων εις βάρος του άμαχου πληθυσμού, επέδρασαν σημαντικά για την ανάπτυξη αυτού του κινήματος.
Η «γέννηση» ωστόσο του Ελληνικού Εθνικού κινήματος, έχει ως αφετηρία το νεοελληνικό διαφωτισμό γύρω στο 1800 και την Φιλική Εταιρεία η οποία ιδρύθηκε το 1814, ως μία οργάνωση που προώθησε την Ελληνική Επανάσταση και δημιούργησε εστίες απελευθερωτικού αγώνα και αντίστασης, από την Κρήτη μέχρι και την Μολδοβλαχία.
Φίλες και Φίλοι
Όπως κάθε Επανάσταση, έτσι και η Ελληνική Επανάσταση του 1821, είχε συγκρούσεις, αιματηρούς αγώνες, πρωταγωνιστές και ήρωες, διεκδίκηση ρόλων εξουσίας, αιτήματα, επιδιώξεις και πάνω απ όλα τον στόχο της «αποτίναξης του ζυγού» της οθωμανικής κυριαρχίας, μέσα από το γνωστό σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος».
Στις καρδιές των Ελλήνων, ο πόθος της Ελευθερίας ήταν πολύ μεγάλος, παρότι κάποιοι περίμεναν να είχε σβήσει αυτός ο πόθος, μετά από τετρακόσια-400- ολόκληρα χρόνια σκλαβιάς στους Τούρκους και συνεχούς προσπάθειας αφελληνισμού και εξισλαμισμού.
Όπως αποδεικνύει όμως συχνά-πυκνά η Ιστορία , όσα χρόνια και εάν περάσουν, δεν ξεχνιούνται οι αυθαιρεσίες, η βαρβαρότητα, η καταπίεση, η βαναυσότητα και η απληστία και δεν σβήνουν τα ιδανικά, οι αξίες, οι αρχές και η πίστη.
Όταν σε επιστολή του προς τον Αδαμάντιο Κοραή, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «ο αγών μας είναι υπέρ της Χριστιανικής πίστεως και υπέρ των ανθρωπίνων δικαίων» προσδιορίζει το ευρύτερο πλαίσιο αυτής της εξέγερσης, στην οποία συμμετείχαν αστοί, στρατιωτικοί, γαιοκτήμονες αλλά ακόμη και αγρότες σε ότι αφορά τα κοινωνικά χαρακτηριστικά.
Συνεπώς ήταν Εθνική η Ελληνική Επανάσταση του 1821, αφού προέκυψε ως μία συμμαχία των υπόδουλων ελληνικών κοινωνικών στρωμάτων και τάξεων, εναντίον των Οθωμανών.
Η ολοκλήρωση των αιτημάτων της Επανάστασης του 1821 δεν προήλθε βεβαίως αυτόματα, με την συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους, τις πρώτες δημοκρατικές αλλαγές και μετέπειτα το κοινοβούλιο και το σύνταγμα.
Το σύνταγμα του 1864 έδωσε μία μεγάλη ώθηση , ωστόσο σε κοινωνικό επίπεδο , φθάσαμε στο 1870, για να γίνει η περίφημη διανομή γης στους αγρότες. Όπως έχω ήδη αναφέρει, η Ελληνική επανάσταση του 1821 προκάλεσε λοιπόν πολλών ειδών ανακατατάξεις και μετατοπίσεις θέσεων, τακτικών και πολιτικών στην Ευρώπη, είτε αναφέρονταν στις μεγάλες κυρίαρχες ξένες δυνάμεις, είτε ακόμη και στα διάφορα κινήματα που δρούσαν και λειτουργούσαν σ΄ όλες τις χώρες.
Υπό την έννοια αυτή, η Επανάσταση του 1821 έθεσε την Ελλάδα στο επίκεντρο της Ευρώπης και ενίσχυσε την θέση της, κάτι που το αποδεικνύει η ανάπτυξη του Κινήματος του Φιλελληνισμού και η αλληλεγγύη που εκδηλώθηκε στην χώρα μας, από φιλελεύθερους, ριζοσπάστες και επαναστάτες σε όλη την τότε Ευρώπη.
193 χρόνια μετά. παραμονή της Εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου, σε μία άλλη χρονική περίοδο και σε έναν αιώνα-τον 21ο -που έχουν αλλάξει τα πάντα γύρω μας από το 1821, δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτιούνται «μήπως τελικά πολλά πράγματα επαναλαμβάνονται στην Ιστορία, μέσα από άλλα πρόσωπα και ονόματα, αλλά με τις ίδιες καταστάσεις του παρελθόντος;»
Η συσχέτιση γεγονότων και δεδομένων, η ροή των εξελίξεων κατά τον 21ο αιώνα και η τρέχουσα περίοδος που διανύει η χώρα μας, η Ευρώπη και όλος ο κόσμος, επιτρέπουν πολλών ειδών διαπιστώσεις και σίγουρα μία μεγάλη συζήτηση, με επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα, για την μία ή την άλλη εκδοχή.
Το σίγουρο είναι πάντως ότι και Σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται στο Κέντρο του Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος με τα όσα γίνονται και αποφασίζονται όλα αυτά τα χρόνια, μετά την είσοδο της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την εφαρμογή των μνημονίων και τους μηχανισμούς στήριξης και επικυριαρχίας των ξένων μεγάλων δυνάμεων στον τόπο μας.
Είναι κοινά αποδεκτό πλέον από όλους ότι υπό την μορφή πειράματος, εφαρμόζεται στην Ελλάδα ένα εκτεταμένο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που αντίστοιχο δεν έχει γίνει πουθενά στην Ευρώπη, σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.
Είναι επίσης κοινά αποδεκτό ότι η επιβολή πολλαπλών μέτρων λιτότητας και περικοπών, έναντι του λεγόμενου χρέους της χώρας, αλλά και η ασφυξία που νιώθει ο Ελληνικός λαός που δοκιμάζεται , έχουν θέσει σε άλλη βάση πλέον , το ίδιο το περιεχόμενο των εννοιών της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της Εθνικής ανεξαρτησίας.
Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, για το πως πορεύεται η χώρα και το πως συμπεριφέρεται και αντιδρά ο Ελληνικός λαός.
Όπως και τότε έτσι και τώρα, η Ελλάδα τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από την Ευρώπη και καλείται να αλλάξει την «ροή των πραγμάτων» και την αρνητική συγκυρία, αντιστεκόμενη σε ότι «ξεραίνει το δέντρο της ελπίδας» και καθηλώνει τον τόπο.
Όπως και τότε, έτσι και τώρα, εάν βρεθεί στην πρωτοπορία η χώρα μας και μπορέσει να κάνει την δική της δημιουργική επανάσταση, όχι μόνο θα ανοίξει μία νέα σελίδα προς το μέλλον, αλλά θα μπορέσει να εμπνεύσει και να αφυπνίσει ευρύτερα σύνολα και λαούς σε όλη την Ευρώπη.
Είναι σαφές ότι συγκεκριμένα γεωπολιτικά συμφέροντα σήμερα, αλλά και οι ίδιοι οι συσχετισμοί δυνάμεων στην Ευρώπη, δίνουν κίνητρα στους πάσης φύσεως εχθρούς της χώρας μας, να μην αφήσουν να εξελιχθεί και να ολοκληρωθεί μία τέτοια δημιουργική επανάσταση, με τα χαρακτηριστικά που ανέπτυξα παραπάνω.
Με την ματιά του Μακρυγιάννη λοιπόν και προκειμένου να συνεχίσουμε να υπάρχουμε σήμερα , ως χώρα., ως τόπος και ως λαός ,θα έλεγα κλείνοντας την ομιλία, δύο στιχάκια, μιας εξαιρετικής Κρητικής μαντινάδας «Ποτέ δεν πρέπει τα κλαδιά τσί ρίζες να ξεχνούνε, γιατί αν ξεραθούν αυτές και κείνα θα χαθούνε!»
