Αϊκίντο. Από τη βία του εαυτού στην αέναη προσωπική εξέλιξη και τη δημιουργία πολιτισμού
Οι μάχες της ζωής δεν αναδεικνύουν πάντα τον ισχυρότερο ή ταχύτερο άνθρωπο. Αλλά αργά ή γρήγορα ο άνθρωπος που κερδίζει, είναι ο άνθρωπος που πιστεύει ότι μπορεί.
Bruce Lee
Τι ιδιοφυής η προσέγγιση της πολεμικής τέχνης στο υπαρξιακό και αλληγορικό δράμα της καθημερινής μάχης, όπου ο άνθρωπος μπορεί να μάθει να λειτουργεί σαν μικρός ήρωας, περισσότερο από κοινός θνητός!
Μπορεί να ανακαλύψει κανείς τον παράδοξο αγώνα, όταν η εσωτερική φλόγα, δυναμική και συνεχής ορμή, συναντά μια ροή ανάπτυξης που δεν περιορίζεται μόνο σε μια τακτοποιημένη και πειθαρχική σχολή. Μπορεί να εντυπωσιαστεί κανείς από την κίνηση του αγαπημένου του μαιτρ που εναρμονίζεται με την αποφασιστικότητα που σε πολλούς εγκλωβίζεται από φόβο ή στη βία. Μπορεί να θαυμάσει την γοητεία της πάλης δύο σωμάτων που βρίσκει διέξοδο στην αρμονία του δυναμικού ζεύγους, γνώσης και θέλησης. Όμως, περισσότερο θα νιώσει κανείς την ευεξία της ζωτικότητας να αναβιώνει πέρα από την μιζέρια του αγώνα επιβίωσης. Ίσως σήμερα πιο πολύ από ποτέ είναι ο καιρός για τον μέσο άνθρωπο να γίνει ο πρωταγωνιστής της ζωής του, ένα νέο παράδειγμα μιας άλλοτε μικρής προνομιακής μερίδας του πλανήτη. Σήμερα εάν δεν έχεις κανένα πρόβλημα, ή είσαι φτωχός στο πνεύμα ή ξεκομμένος από την πραγματικότητα. Εάν έχεις όμως προβλήματα, τότε πρέπει να τα γνωρίζεις και να τ’ αντιμετωπίζεις. Τα προβλήματα ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα. Σε κάθε σοβαρό πρόβλημα εμπλέκεται και το συναίσθημα. Είναι πολύ σημαντικό το πως διατυπώνεται στο πως λύνεται ένα πρόβλημα. Ανάλογα με τις απόψεις που έχεις σχετικά με ένα πρόβλημα και τις απόψεις που έχεις σχετικά με την λύση του, εξετάζεις διάφορες ιδέες για την επίλυσή του. Ένα πρόβλημα, εφόσον επηρεάζει τα συναισθήματα, καθορίζει την ψυχολογία του ανθρώπου. Κάποιες από τις εναλλακτικές για την επίλυση ενός σοβαρού προβλήματος μπορεί να είναι δυσάρεστες, ακόμη και απεχθείς. Πώς μπορείς να διατηρείς την ψυχραιμία σου για να είσαι σε θέση να συλλαμβάνεις ιδέες, να τις εξετάζεις διεξοδικά, και για να δρας αποτελεσματικά; Ο νους επιτρέπει διαδικασίες προσομοίωσης του κόσμου προκειμένου να βρεθούν λύσεις για σοβαρά προβλήματα που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα και να αλλάξουν την κατάσταση· να λύσουν το δίλημμα, να ξεπεράσουν το αδιέξοδο. Στο μυαλό παίζονται οι συνέπειες ενός συγκεκριμένου τρόπου δράσης, χωρίς να εκτίθεται το συμφέρον του ατόμου ή του περιβάλλοντος στις πραγματικές συνθήκες. Εάν οι συνέπειες είναι τελικά αρνητικές, δεν ακολουθείς αυτό το πρότυπο της δράσης, για να μην πεθάνει κανείς.
Ο λόγος που υπάρχει η συνείδηση και κατά συνέπεια ο πολιτισμός στον άνθρωπο φαίνεται να είναι βιολογικός, συσχετίζεται με την προοπτική του θανάτου ή βλάβης του σώματος και την ορμή διαιώνισης της ζωής. Γι αυτό, εάν σκεφτείς επίμαχα θέματα, αυτό ασφαλώς γίνεται ενοχλητικό για το σώμα, τρομερά ενοχλητικό, μπορεί να καλύψει όλο το φάσμα αρνητικών συναισθημάτων και να έχει επίπτωση στην υγεία και σε κάθε πτυχή της ζωής.
Όλοι κάνουμε λάθη. Ένα σοβαρό λάθος μπορεί να σου κοστίσει ακριβά, να ”πονέσει”. Αυτό που άλλοτε έβρισκες ”οδυνηρό”, σε αναγκάζει να αναλογιστείς και άλλες ”στάσεις”, μπορεί να σου ανοίξει σήμερα τον ”δρόμο”. Και αυτό συμβαίνει στους ανθρώπους συνέχεια, σε μικρό ή σε μεγάλο βαθμό. Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι υπάρχουν χρονικές περίοδοι που μας υποβάλουν σε έναν οδυνηρό ψυχολογικό μετασχηματισμό που μας αποβαίνει όμως σε καλό. Αλλά ο τρόπος να το διαχειριστούμε, το φάρμακο, είναι κάτι εξαιρετικά ”πικρό”, άρα δυσάρεστο, που πρέπει να το τηρήσουμε. Αν κάποιος σε ρωτήσει όσο συμβαίνει, “σου αρέσει αυτή την αλλαγή, είσαι ευχαριστημένος που ξεβολεύεσαι;”, η απάντηση είναι οπωσδήποτε, “όχι, πονάει!”. Ό,τι πονάει δημιουργεί ανησυχία σαν πληγή που είναι απαραίτητο να κλείσει για να επανέλθει η υγεία, το σθένος και η προοπτική ευμάρειας. Η ικανότητα να ανταπεξέρχεται ο άνθρωπος στο φόβο και τον πόνο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσωπική εξέλιξη και με την κοινωνικότητα. Επηρεάζεται η εξέλιξη των πραγμάτων ανάλογα με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε το ενδεχόμενο πόνου. Δεν επιτυγχάνεται κανένα θετικό αποτέλεσμα αποφεύγοντας τον φόβο του πόνου. Δεν μπορούμε να είμαστε ασφαλείς και οτιδήποτε περισσότερο εάν δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε δυναμικά και αποτελεσματικά, να διαχειριζόμαστε το φόβο. Δεν παράγουμε ούτε τέχνη, ούτε πολιτισμό ή οτιδήποτε που να έχει αξία, εάν δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα της απειλής της τραγωδίας και του κακού. Ξέρουμε ότι μια κοινωνία δεν είναι βιώσιμη, εάν δεν έχει πολιτισμό. Ο πολιτισμός δεν είναι απλά χρήσιμες τεχνικές και τεχνολογίες για επιβίωση και παιχνίδι αλλά είναι και τέχνες που βοηθάνε στον εκλεπτυσμό του ατόμου έναντι στο δράμα της ζωής. Η πολεμική τέχνη δεν μπορεί να εξαιρεθεί εάν δεν θέλουμε ο πολιτισμός, που δεν είναι άγρυπνος φρουρός αλλά κοιμάται, ονειρεύεται και ξυπνάει μαζί μας κάθε πρωί, να εκφυλιστεί επειδή το άτομο καθίσταται ανίκανο από τις πολλές ανέσεις, που του παρέχει η τεχνολογία, να αντιμετωπίσει το επώδυνο της αλήθειας.
Ο διαπληκτισμός, ελεγχόμενος ή ανεξέλεγκτος, είναι μια μορφή επικοινωνίας που αποκαλύπτει πολλά για το επίπεδο ενός ατόμου ή ενός συνόλου.
Στο αϊκίντο δεν εκφράζεται τίποτα περισσότερο από ένα σωματικό διάλογο με αισθητική στο δρόμο της αυτογνωσίας που συνεπάγεται η τέχνη του διαπληκτισμού. Αν παρακολουθήσουμε μια προπόνηση προσεκτικά, ανεξάρτητα από τις τεχνικές, θα διδαχτούμε πολλά για τα βαθύτερα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης μέσα από το στρες μιας εικονικής σύρραξης. Αυτά απεικονίζονται στο προσωπικό στυλ αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, που δεν περιορίζεται σε δραστηριότητες στο χώρο άσκησης, στο dojo. Ο τρόπος που κάποιος περπατάει, η στάση του σώματος, ο τρόπος που μιλάει, χρωματίζονται από το προσωπικό του στυλ να διαχειρίζεται τον φόβο.Στο αϊκίντο μαθαίνεις καταρχήν να πέφτεις και να σηκώνεσαι. Μαθαίνεις να στέκεσαι σταθερά στα πόδια σου και να κινείσαι άνετα και με χάρη. Μαθαίνεις τα όριά σου και πως να τα προφυλάγεις. Εξασκείσαι στο “ναι” και στο “όχι”. Και μετά μαθαίνεις σταδιακά, βήμα το βήμα, να βελτιώνεσαι μέσα από προκλήσεις που κάποτε σε οδηγούσαν σε σύγκρουση, κάποτε σε απογοήτευση. “Do” θα πει, δια βίου μάθηση. Μην ξεχνάμε πως η άλλη διάσταση στην οποία, κατά τους αρχαίους Έλληνες φυσικούς φιλόσοφους, διαδραματίζεται η αρμονία του σύμπαντος είναι η αέναη σύντηξη ”φωτιάς” και ”νερού”.
