«Ithaca – Our Odyssey 1»: Ένα multimedia θέαμα για τη μετανάστευση

Η Βραζιλιάνα Κριστιάν Ζαταΐ είναι η νέα αγαπημένη της γαλλικής σκηνής. Συνεργάτιδα του Odeon-Theatre de l’Europe και της Comedie-Francaise, έχει αποσπάσει διθυραμβικά σχόλια από τον διεθνή Τύπο και έχει κατακτήσει το κοινό της Γαλλίας με το πολυμεσικό θέατρό της. Η γλώσσα της, ένα σύμπλεγμα σκηνικής λειτουργίας, ψηφιακής και κινηματογραφικής απεικόνισης, τροφοδοτεί και το «Ithaca, our Odyssey 1», την τελευταία της παράσταση με την οποία συστήνεται στο αθηναϊκό κοινό και παρουσιάζει από σήμερα (29/11) έως και την Κυριακή (2/12) στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Το έργο αποτελεί το πρώτο μέρος ενός φιλόδοξου δίπτυχου πρότζεκτ με τον γενικό τίτλο «Our Odyssey» και πραγματεύεται την οδύνη της εξορίας, τον νόστο για την πατρική γη και την αγάπη που επιζεί σε καιρούς αναμονής. Η Ζαταΐ εμπνέεται τόσο από το ταξίδι της επιστροφής του Οδυσσέα στην Ιθάκη όσο και από πραγματικές ιστορίες προσφύγων και επιστρατεύει μια μεικτή διανομή από τρεις Βραζιλιάνες ηθοποιούς και τρεις Γάλλους, για να υποδυθούν τρεις εκδοχές της Πηνελόπης και τρεις του Οδυσσέα.

«Το ομηρικό έπος είναι απλά η αφετηρία, που μου έδωσε την ευκαιρία να μιλήσω για αυτά που με απασχολούν, για τις σύγχρονες οδύσσειες. Μ′ ενδιέφερε να προτείνω μια νέα δραματουργία που θα συνέδεε την ομηρική μυθοπλαστία με όλα όσα συμβαίνουν σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο, τα σύγχρονα δράματά μας. Στόχος μου ήταν να δημιουργήσω μία παράσταση με πολλά επίπεδα ανάγνωσης, που θα φωτίζει τη δυσκολία μας να ανταποκριθούμε στις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή μας, τη δυσκολία μας να καταλάβουμε το δράμα των προσφύγων, αλλά και την επιθυμία μας να βρούμε τη θέση μας στον κόσμο και να συναντήσουμε τον άλλον» εξηγεί στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Κριστιάν Ζαταΐ.

«Το έργο», συνεχίζει η Ζαταΐ, «έχει τίτλο “Our Odyssey” γιατί για μένα η ομηρική μυθοπλαστία λειτουργεί ως ένα είδος μεγεθυντικού φακού μέσω του οποίου μπορώ να δω ποιες είναι οι σύγχρονες οδύσσειές μας. Και με το ”μας”, αναφέρομαι στις οδύσσειες των προσφύγων που ακούγονται στην παράσταση. Αλλά και στην οδύσσεια της Βραζιλίας και της άσχημης κατάστασης που βιώνει σήμερα η χώρα μου. Αυτές οι οδύσσειες, είναι για μένα οι συνεχείς προσπάθειες να φτάσουμε σε ένα μέρος, να φτάσουμε κάπου. Αυτό το μέρος συμβολίζει η Ιθάκη, το νησί των ονείρων μας, μία πιθανή ουτοπία».

Η Βραζιλιάνα σκηνοθέτιδα τοποθετεί τη δική της Ιθάκη σε δύο νησιά, την Ωγυγία της Καλυψούς και την Ιθάκη της Πηνελόπης, καθώς και στη θάλασσα ανάμεσά τους. Δέκα τόνοι νερού θα πλημμυρίσουν τη σκηνή της Στέγης ως μνημείο του ταξιδιού. «Η σκηνή είναι χωρισμένη σε δύο μέρη. Στο ένα βλέπουμε τον Οδυσσέα και την Καλυψώ τις τελευταίες στιγμές της παραμονής του στο νησί της, λίγο πριν αναχωρήσει για την Ιθάκη και στο άλλο την Πηνελόπη και τους μνηστήρες. Στην παράσταση προσεγγίζουμε και τις δύο οπτικές, και της Πηνελόπης που περιμένει και του Οδυσσέα που λαχταρά να επιστρέψει σπίτι του. Και στους δύο είναι έντονη η προσμονή της συνάντησης. Και για τους δύο, η Ιθάκη συμβολίζει την επιστροφή στην κοιτίδα, την ουτοπία..».

Η παράσταση συνδυάζει το θέατρο με το σινεμά, τη μυθοπλαστία με τη πραγματικότητα, το παρόν με το παρελθόν. Για το «Our Odyssey» η Ζαταΐ συνάντησε πρόσφυγες και άκουσε τις ιστορίες τους. «Στην παράσταση ακούγονται τρεις μαρτυρίες προσφύγων. Γι′ αυτούς υπάρχει πάντα η ιδέα της Ιθάκης. Ωστόσο, σε αντίθεση με τον Οδυσσέα που θέλει να επιστρέψει σπίτι του, οι πρόσφυγες θέλουν να δημιουργήσουν ένα νέο σπίτι, μία νέα Ιθάκη, παρότι κουβαλούν πάντα στη μνήμη τους την Ιθάκη που άφησαν πίσω. Και στις τρεις ιστορίες μ′ ενδιέφερε ν′ αναδείξω το στοιχείο της περιπλάνησης, του ταξιδιού τους, από τη στιγμή που εγκατέλειψαν τον τόπο τους μέχρι τη στιγμή που έφτασαν στη νέα τους πατρίδα. Όλο το έργο έχει να κάνει μ′ αυτή τη μετάβαση, αλλά και με την ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος».

Το κοινό στην παράσταση δεν παρακολουθεί απλώς τη θεατρική δράση αλλά γίνεται μέρος της αναπτύσσοντας μία ενεργή σχέση με τους ηθοποιούς. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια του έργου οι θεατές θα κληθούν να αλλάξουν θέση, αλλάζοντας και την οπτική γωνία που παρακολουθούν την εξέλιξη, τη ροή των γεγονότων. «Για να κατανοήσεις ένα γεγονός, όπως την προσφυγική κρίση, πρέπει να το παρατηρήσεις από διαφορετικές πλευρές, να αλλάξεις στάση απέναντι στα πράγματα. Να αλλάξεις, δηλαδή, το σημείο της θέασής σου. Σε κάποιο σημείο της παράστασης, το νερό εισβάλλει στο χώρο και επιχειρεί ν′ αγγίξει τα πόδια των θεατών στην πρώτη σειρά. Αυτό που θέλω να πω στους θεατές είναι ότι βρισκόμαστε όλοι στην ίδια βάρκα, και είναι αδύνατο να σκεφτούμε αυτή την οδύσσεια ως κάτι άλλο εκτός από τη συλλογική».

Μετά το «Ithaca, our Odyssey 1» ακολουθεί το δεύτερο μέρος του δίπτυχου, με τίτλο «The present that never arrives», στο οποίο η Ζαταΐ εμπλέκει ξανά τον μύθο με το ντοκουμέντο. Η επάνοδος του Οδυσσέα στην Ιθάκη και η αποκατάσταση της σχέσης του με την Πηνελόπη θα αποτελέσουν το συνθετικό υλικό μιας δραματουργίας που θα αντλήσει και από ιστορίες προσφύγων. «Αυτή την περίοδο ταξιδεύω προκειμένου να γνωρίσω τις οδύσσειες άλλων ανθρώπων, στην Ελλάδα, στο Μάλι, στο Λίβανο, στην Τουρκία, στη Βραζιλία... Θα είναι ένα έργο που εκτός από τον πόλεμο θα μιλάει και για την αγάπη».