Kiev: Just another day in paradise
Το 1991 καταρρέει η σοβιετική ένωση, έτσι η Ουκρανία αποκτά την ανεξαρτησία της και για να θυμούνται όλοι το γεγονός ονοματίζεται έτσι και η κεντρικότερη πλατεία του Κιέβου, πλατεία Ανεξαρτησίας ή απλά μαϊντάν. Στο εξής ο χώρος αυτός θα αποτελεί σημείο έναρξης κάθε πολιτικής συγκέντρωσης. Τα κτίρια που υπάρχουν γύρω από την πλατεία είναι από τη μετα-σταλινική εποχή καθώς κατά τη διάρκεια του ΒΠΠ είχαν καταστραφεί όλα.
Maydan, Euromaidan, Ευρωπλατεία, Πλατεία Ανεξαρτησίας. Όταν μια πλατεία βάφεται με αίμα στην πολύ πρόσφατη ιστορία. Γύρω γύρω φωτογραφίες νέων που άφησαν εδώ την τελευταία τους πνοή στην απέλπιδα προσπάθεια τους για ένα καλύτερο μέλλον της χώρας τους. Στις 21 Νοεμβρίου 2013 ξεκινούν διαδηλώσεις και λαϊκές κινητοποιήσεις στο Κίεβο,με κύριο αίτημα την ένταξη της χώρας στην ΕΕ. Στη συνέχεια οι διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση του προέδρου Γιανουκόβιτς αλλά και αντιδρούν στη βίαιη αντιμετώπιση της αστυνομίας και στην πρωτοφανή καταπίεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εθνική κυβέρνηση θεωρεί την πρωτοβουλία αντισυνταγματική. Ακολουθεί η κρίση στην Κριμαία κατά την οποία ο Πούτιν αποκτά την εξουσία να χρησιμοποιεί στρατιωτική βία στην Ουκρανία. Στις 6 Μαΐου 2014 η Κριμαία ζητά μέσω του Ανώτατου Συμβουλίου την επανένωση με τη Ρωσία.
Στην πολύ πρόσφατη ιστορία της χώρας έχει χυθεί πολύ αίμα στην πλατεία αυτή. Οι μνήμες είναι νωπές, οι φωτογραφίες των νεαρών αποθανόντων πολύ πρόσφατες. Εμείς απλά με τη φίλη και συνταξιδιώτισσά μου απολαμβάνουμε το ηλιοβασίλεμα αναλογιζόμενες τους αγώνες των νέων για ένα καλύτερο αύριο. Αν δεν υπήρχαν οι φωτογραφίες, τίποτα δε θα μαρτυρούσε το τόσο πρόσφατο αιματοκύλισμα. Μέσα στα ροζ και λιλά χρώματα του ουρανού το έντονο χρυσό των τρούλων μαγνητίζει το βλέμμα μας.
Το σκοτάδι άρχισε να πέφτει και είπαμε με τη φίλη μου να κάνουμε ένα ελαφρύ βραδινό γεύμα στο φτηνό εστιατόριο Puzata Hata. «Πρόσεξες, μου λέει η φίλη μου, ότι όπου πήγαμε εργάζονται μόνο νέοι; Άρα δε θα έχουν πρόβλημα ανεργίας.» Αυτό δεν είναι απαραίτητα καλό, σκέφτομαι και βυθίζομαι για λίγο στις σκέψεις μου. Τρώω ανόρεκτα μια σαλάτα και μια μερίδα βαρένικι που πήρα περισσότερο από λαιμαργία και απληστία. Θυμάμαι τα λόγια διαφόρων φίλων που επισκέφτηκαν την Ουκρανία. “Φτώχεια, πολύ φτώχεια, και θλιμμένα πρόσωπα, μη περιμένεις να σου χαμογελάσει κανείς μου είχαν πει.” Ναι, οι νέοι εργάζονται, ο βασικός μισθός βέβαια είναι χαμηλότατος, γύρω στα 200 ευρώ. Σίγουρα η φτώχεια δε φαίνεται στα τουριστικά σημεία, ούτε στα μεγαλοπρεπή κτήρια του κέντρου. Τις σκέψεις μου διαταράσσει μια ετερόκλητη παρέα που έρχεται και κάθεται στο απέναντι τραπέζι. Δυο γιαγιούλες κι ένας κύριος, γύρω στα εβδομήντα. Η μια κυρία φοράει γάντια, η άλλη παντόφλες, κι ο κύριος ένα τεράστιο παντελόνι που του πέφτει και προσπαθεί να το μαζέψει. Έχουν πάρει τρεις καφέδες, βγάζουν ένα ψωμί και το βουτούν μέσα. Τρώνε και συνομιλούν ήσυχα. Παραδίπλα μια μεγάλη τσάντα που ίσως περιέχει όλα τους τα υπάρχοντα... Αυτή είναι η πραγματική φτώχεια της Ουκρανίας. Η εικόνα μου παγώνει την καρδιά. Τώρα καταλαβαίνω γιατί είναι τόσο σκληρά κι αγέλαστα τα πρόσωπα που έχω δει σε όλα τα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ που έχω επισκεφτεί. Βγάζω το ταξιδιωτικό μου ημερολόγιο και σημειώνω:
Οι Ουκρανοί δε χαμογελούν ποτέ. Είναι ψυχροί, με διαπεραστικό βλέμμα, βλοσυροί και τραχείς όπως και η γλώσσα τους.
Έχουν περάσει πόλεμο, φτώχεια, πείνα, εξαθλίωση, εμφύλιο, ακόμα και λιμό που οδήγησε σε περιπτώσεις κανιβαλισμού..Σα να μην έφταναν όλα αυτά τα δεινά, έχουν και την εθνική ντροπή,το συμβάν στο Τσερνομπιλ.
Έχω δει φτώχεια σε Ασία,Αφρική και Λατινική Αμερική. Έχω δει ανθρώπους να μεταφέρουν νερό από το δημόσιο υδραγωγείο,έχω δει σπίτια χωρίς ηλεκτρικό,χωρίς μπάνιο,χωρίς πόρτα .Όμως η φτώχεια του ανατολικού μπλοκ σου τρυπά την καρδιά με τρόπο επώδυνο.Δεν αντέχεις να την κοιτάξεις,όπως δε την αντέχουν και οι ίδιοι.
Στις άλλες ηπείρους οι φτωχοί είναι μαθημένοι στη φτώχεια τους, συμβιβασμένοι με τη μοίρα τους κι εν τέλει,ολιγαρκείς. Γι’αυτό το χαμόγελο είναι μόνιμα στο πρόσωπό τους. Η αποδοχή είναι ο μίσος δρόμος. Ισως σε αυτό βοηθάει και ο άφθονος ήλιος των χωρών αυτών.
Το ανατολικό μπλοκ όμως είναι κρύο και παγώνει τις καρδιές.Οι άνθρωποι δεν αποδέχονται τη φτώχεια, γίνονται έρμαιό της και ολόκληρη η ύπαρξή τους διέπεται από αυτήν.
Μετά από τη μακροχρόνια σοβιετική αθεΐα η ανάγκη για ένα θεό είναι επιτακτική. Έναν παντοδύναμο θεό να του εναποθέσουμε το ζυγό της δυστυχίας μας. Έναν ελεήμονα θεό που κατοικεί σε χρυσοστόλιστους, πολυτελείς,περίτεχνους,επιβλητικούς ναούς. Για να μας θυμίζει την ύπαρξη του όπου απλώνεται το μάτι μας, με την ελπίδα να ρίξει κι αυτός ένα βλέμμα στους κατατρεγμένους δούλους του.
Οι Ουκρανοί δε χαμογελούν,ναι. Αν όμως τους προσεγγίσεις πρώτος με αληθινό χαμόγελο, τότε θα τους δεις με τη σειρά τους να χαμογελούν ανταποδοτικά, ακόμα και όταν ο πόνος είναι αποτυπωμένος στο βλέμμα τους.
Δεν αντέχω τέτοιες σκηνές, μου ραγίζουν την καρδιά, Θέλω να τους δώσω τη μερίδα μου, μα ντράπηκα. Δε θέλησα να τους προσβάλω. Βγήκαμε έξω και άφησα το πακέτο σε μια γωνία με την ελπίδα να το βρει κάποιος που το έχει ανάγκη. Ο Καζαντζάκης είχε πει πως αν έστω και ένα παιδί σε κάποια άκρη του κόσμου πεθαίνει από πείνα ή πόλεμο τότε ο πολιτισμός μας έχει αποτύχει οικτρά. Μαζί και όλα τα πολιτικά συστήματα, σκέφτομαι και πέφτω για ύπνο συγκλονισμένη.
Ακόμα μια μέρα στον Παράδεισο...
Ό,τι απέμεινε από το άγαλμα του Λένιν στο Κίεβο. Οι Ουκρανοί στην πλειοψηφία τους δε θέλουν να έχουν καμία σχέση με οτιδήποτε τους θυμίζει τη Ρωσία και τη Σοβιετική Ένωση. Πολλές φορές θίγονται αν τους μιλήσεις στα ρώσικα.
