Στο μυαλό του Έλληνα: 10 ευρήματα που ξεχώρισαν το 2018
Πότε κοιτούν το τηλέφωνο τους οι Έλληνες από την ώρα που θα ξυπνήσουν; Τι γνώμη έχουν για τους δημοσιογράφους, τα κομματικά στελέχη και τα στελέχη του Δημοσίου; Με ποιες λέξεις συγκινούνται οι Έλληνες της διασποράς;
Απαντήσεις δίνουν τα 10 πιο ενδιαφέροντα ευρήματα από τις έρευνες που πραγματοποίησε η Κάπα Research μέσα στη χρονιά που μόλις τελείωσε.
1. Η μέρα στην Ελλάδα ξεκινάει με μια ματιά στο smartphone…
Δέκα χρόνια μετά την κυκλοφορία του πρώτου iPhone στην Ελλάδα, η έρευνα της Κάπα Research σε χρήστες του διαδικτύου κατέγραψε μια ελληνική κοινωνία διασυνδεδεμένη, που χρησιμοποιεί τακτικά το smartphone όχι μόνο για κοινωνική δικτύωση αλλά και για την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, τις τραπεζικές συναλλαγές, την πολιτική ενημέρωση και την πληροφόρηση για θέματα υγείας.
2. «Οι νέοι που έμειναν εδώ» – μια ώριμη γενιά, συγκρατημένα αισιόδοξη, πιστεύει στην Ελλάδα και επιζητά δικαιοσύνη, παραγωγικότητα και δημοκρατία
Το καλοκαίρι του 2010 η Κάπα Research κατέγραψε την απαρχή της «μεγάλης φυγής» των νέων ανθρώπων στην έρευνα «Οι Νέοι της Ελλάδας Σήμερα και η Μετανάστευση»: το 74% δήλωνε τότε «θα έφευγα από τη χώρα εάν μου δινόταν η ευκαιρία». Έκτοτε, η αναφορά στο σύγχρονο «brain drain» έχει αναμφίβολα τη σημασία της, αλλά δεν μπορεί να επισκιάσει το γεγονός ότι ο αριθμός των νέων 17-39 ετών που παραμένουν στη χώρα είναι σαφώς μεγαλύτερος και με ανάλογα προσόντα. Καλοκαίρι του 2018, στο τέλος του μνημονιακού κύκλου, η επανάληψη της έρευνας του 2010 αναδεικνύει μια πολύ ώριμη γενιά, χαλυβδωμένη στην πιο δύσκολη δεκαετία της Μεταπολίτευσης. Πρόκειται για την πιο μορφωμένη γενιά που γνώρισε ποτέ η ελληνική κοινωνία, με αυτό-πεποίθηση και απόλυτη εμπιστοσύνη στα εφόδιά της. Η οκταετής δοκιμασία των Μνημονίων δεν εξάλειψε την ευαισθησία της ούτε παραμόρφωσε το αξιακό της σύστημα: Δικαιοσύνη, Δημοκρατία και Παραγωγικότητα είναι οι αξίες που οι νέοι άνθρωποι θα ήθελαν να δουν να ενισχύονται τα επόμενα χρόνια. Μια γενιά που παραμένει αισιόδοξη, που πιστεύει ότι σε 10 χρόνια θα ζει καλύτερα απ’ ό,τι σήμερα, που έχει πίστη στη χώρα.
3. «Οικογένεια – Θάλασσα – Πατρίδα»: οι τρεις πρώτες λέξεις που έρχονται στο μυαλό των Ελλήνων της διασποράς όταν σκέφτονται την Ελλάδα – η οικονομική κρίση και η παγκοσμιοποίηση δεν επηρεάζουν το αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας
Συνεχίζοντας την πολυετή συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Harvard, η Κάπα Research διεξήγαγε έρευνα σε 8.000 Έλληνες της διασποράς από το 2016 έως το 2018, με σκοπό τη βαθύτερη διερεύνηση των συστατικών στοιχείων του όπου Γης ελληνισμού. Επιλεγμένα ευρήματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση στην Ουάσινγκτον των ΗΠΑ στις 29 Μαρτίου 2018.
4. Οι περισσότεροι πρόσφυγες που διαμένουν σε δομές φιλοξενίας στην Ελλάδα υποφέρουν από συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους
Σε μια περίοδο κατά την οποία η προσφυγική κρίση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, η Κάπα Research διενήργησε για λογαριασμό της Παγκόσμιας Τράπεζας έρευνα πεδίου σε περισσότερους από 1.600 μετανάστες που διέμεναν σε κέντρα και δομές φιλοξενίας της Αττικής, της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας. Πάνω από 30 ερευνητές και επόπτες με μητρική γλώσσα Αραβικά, Φαρσί/Ντάρι και Κουρδικά εκπαιδεύτηκαν και εργάστηκαν σε αντίξοες συνθήκες για να ολοκληρώσουν επιτυχώς τη συλλογή των στοιχείων. Τα βασικά ευρήματα της μελέτης παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση που διοργάνωσε η Παγκόσμια Τράπεζα στο Μέγαρο Υπατία, στις 3 Ιουλίου 2018.
5. Η εγκληματικότητα το μεγαλύτερο πρόβλημα στον Δήμο Αθηναίων – αναντιστοιχία στην ιεράρχηση των προβλημάτων σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας
6. Διεύρυνση της απήχησης διχαστικών και ακραίων απόψεων της «σκληρής» δεξιάς
Η επαναφορά του θέματος για την ονομασία της πΓΔΜ στην επικαιρότητα και η σύναψη της συμφωνίας των Πρεσπών πυροδοτεί και στη χώρα μας αυτό που καταγράφεται στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες ως άνοδος της σκληρής δεξιάς και των ακραίων αντιδράσεων σε θέματα εθνικής κυριαρχίας, μετανάστευσης και παγκοσμιοποίησης.
7. Σημαντικές διαφορές μεταξύ των συμμετεχόντων στο συλλαλητήριο για το Μακεδονικό στην Πλ. Συντάγματος και των «αγανακτισμένων» του 2011
Επαναλαμβάνοντας το εγχείρημα της έρευνας στους «αγανακτισμένους» του 2011, η Κάπα Research επιχείρησε ξανά την Κυριακή 4/2/2018, την ακτινογραφία του συλλαλητηρίου για το Μακεδονικό στην Πλατεία Συντάγματος. Δείγμα 490 συμμετεχόντων απάντησαν σε ολιγόλεπτο δομημένο ερωτηματολόγιο την ώρα που βρίσκονταν στο συλλαλητήριο. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν μεμονωμένα αλλά και σε σύγκριση με τα αποτελέσματα της αντίστοιχης έρευνας στους «αγανακτισμένους».
8. Κυνισμός, αίσθημα «αντι-πολιτικής» και «αντι-ελίτ»
9. Απαισιοδοξία για το μέλλον της Ευρώπης – όλο και λιγότεροι νέοι πιστεύουν στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης
Η θεσμική κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πια αδιαμφισβήτητο γεγονός καθώς η απαισιοδοξία για την πορεία της τη χρονιά που έρχεται προσομοιάζει με την απαισιοδοξία για την πορεία της εθνικής οικονομίας σε αρκετά κράτη – μέλη της . Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα, στη νέα γενιά των 17-39 ετών, φαίνεται να κλονίζεται το μεταπολεμικό στοίχημα «ποτέ πια πόλεμος» που καθοδήγησε το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης εγκαθιστώντας την πιο μακρόχρονη περίοδο ειρήνης και ευημερίας που γνώρισε ποτέ η ευρωπαϊκή ήπειρος. Ωστόσο, γι’ αυτήν την απογοητευμένη – από την Ευρώπη – γενιά που ενηλικιώθηκε και ωρίμασε μέσα στη 10ετία της κρίσης, η Ε.Ε. παραμένει ένας από τους λίγους θεσμούς με ποσοστό αποδοχής άνω του 40%
10. Ενίσχυση του δικομματισμού στην πρόθεση ψήφου – οι ψηφοφόροι των δύο μεγάλων κομμάτων ψηφίζουν «να μη βγουν οι άλλοι…»
Αν το 2017 υποβαθμίστηκε άδοξα η «βιβλικών διαστάσεων» διαμάχη «μνημονιο-αντιμνημόνιο», το 2018:
1. Ο ΣΥΡΙΖΑ διεκπεραίωσε τις υποχρεώσεις της χώρας προς τους δανειστές και τους συμμάχους εξουδετερώνοντας την τρίχρονη πολεμική της αντιπολίτευσης για κρυφό σχέδιο ρήξης με την Ευρώπη και προχώρησε σε φιλολαϊκές παρεμβάσεις στον προϋπολογισμό.
2. Αντίστοιχα, η ΝΔ εγκατέλειψε τον μονοθεματικό μνημονιακό/φιλοευρωπαϊκό λόγο και με όχημα το «Σκοπιανό» επανατοποθετείται στα αχαρτογράφητα νερά των γκρίζων εξελίξεων της κεντρικής Ευρώπης και της περιοχής μας.
Το 2019 θα συγκρουσθεί ο φιλολαϊκός οικονομικός ρεαλισμός με την εθνική, πατριωτική ευαισθησία ή θα έχουμε τη διάπλαση ενός νέου, πιο σύνθετου εκλογικού διλήμματος πάνω σε συναινετικούς άξονες για το μέλλον της χώρας;
