Ουναλάσκα: Το νησί των ΗΠΑ που κάποτε ήταν ρωσικό
Το νησάκι Ουναλάσκα βρίσκεται εκεί που ο Ειρηνικός Ωκεανός ανταμώνει με τη Βερίγγεια Θάλασσα. Είναι μία από τις ηφαιστειογενείς Αλεούτιες Νησούς που μοιάζουν να σχηματίζουν ένα καμπυλωτό μονοπάτι πάνω στη θάλασσα το οποίο οδηγεί από τις ΗΠΑ στη Ρωσία. Η νήσος Ουναλάσκα είναι μία από τις μεγαλύτερες του αρχιπελάγους με έκταση μόλις 2.722τ.χλμ και θεωρητικά περί τους 4.000 κατοίκους αν και ο αριθμός αυτών που κατοικούν σε μόνιμη βάση στο νησί είναι κατά πολύ μικρότερος.
Ο αφανισμός των αυτοχθόνων
Εδώ συναντάμε μια από τις πιο απομακρυσμένες αλλά και ιδιόμορφες κοινότητες της Αλάσκα που -με εξαίρεση τις πολικές περιοχές- επιβιώνει στο πιο σκληρό και αφιλόξενο φυσικό τοπίο με τραχιές ακτές, απότομους βράχους, χωρίς ίχνος δέντρου ενώ οι σεισμοί είναι συχνοί και υπάρχει πάντα και η απειλή ενός ενεργού ηφαιστείου. Οι καιρικές συνθήκες δεν είναι οι καλύτερες. Εξάλλου οι Αλεούτιες Νήσοι δεν αποκαλούνται τυχαία «γενέτειρες των ανέμων».
Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού που διαμόρφωσαν και την ιδιαίτερη κουλτούρα που συναντά κανείς σε αυτό, είναι οι αυτόχθονες Οονουνγκαχ ή όπως επικράτησε να τους αποκαλούν, απλά Αλεούτιοι. Η παρουσία τους στο νησί πηγαίνει πίσω 9.000 χρόνια. Έμαθαν να επιβιώνουν με τα λιγοστά, που είχε να τους προσφέρει η γη, αλλά κυρίως από την αλιεία. Ο πληθυσμός τους όμως προοδευτικά μειώθηκε δραματικά, εξαιτίας ασθενειών αλλά και της αποικιοκρατίας. Σήμερα δεν είναι περισσότεροι από 200, όπως αναφέρει το BBC.
7,2εκατ και είναι δική σας
Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που έφτασαν στο νησί ήταν ο δανός εξερευνητής και χαρτογράφος, Βίτους Μπέρινγκ και ο ρώσος συνάδελφός του Αλεξέι Τσιρικόφ, το 1714. Ακολούθησαν πολλοί έμποροι γούνας για να κυνηγήσουν βίδρες και φώκιες και τελικά μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα οι Αλεούτιες Νήσοι και φυσικά το νησί Ουναλάσκα είχε μετατραπεί σε κτήση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Μέχρι και σήμερα πολλοί εκ των μόνιμων κατοίκων έχουν ρωσικά επώνυμα, αφού κατάγονται από οικογένειες των πρώτων αποίκων.
Ισχυρή παρουσία όμως είχε το νησί και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία φρόντισε φυσικά να προσηλυτίσει πολλούς αυτόχθονες. Σήμερα υπάρχει ακόμη η εκκλησία της Ανάληψης, που αποτελεί και τον μοναδικό χώρο λατρείας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που παρέμεινε όρθιος.
Είχε χτιστεί το 1896 και είναι ο παλαιότερος σταυροειδής ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Βόρειας Αμερική. Υπάρχει μάλιστα και ένας – και μοναδικός- χριστιανός ορθόδοξος ιερέας ο οποίος προσπαθεί να συγκεντρώσει χρήματα για την αποκατάσταση των φθορών που έχει υποστεί ο ναός, στον οποίο δυστυχώς δεν εκκλησιάζονται περισσότερα από 12 άτομα.
Το νησί βέβαια είχε ήδη περάσει στις ΗΠΑ από το 1867. Για την ακρίβεια όλη η Αλάσκα, που ανήκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία πουλήθηκε έναντι 7,2εκατ δολαρίων. Οι Ρώσοι άλλωστε Οι Ρώσοι δεν αποίκησαν ποτέ πλήρως την περιοχή και εκτιμούσαν πως δεν ήταν επικερδής κτήση.
Η εκκένωση, η εγκατάλειψη και τα ερείπια
Πριν τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο, η αμερικανική παρουσία στα νησιά, εμπορική και στρατιωτική, ήταν σχετικά περιορισμένη. Η εγγύτητα των νησιών όμως στην Ιαπωνία, που ήταν στις δυνάμεις του Άξονα, τα καθιστούσε πιθανό στόχο των αυτοκρατορικών δυνάμεων.
Και πράγματι, οι Αλεούτιες Νήσοι έγιναν η μόνη περιοχή των ΗΠΑ που καταλήφθηκε από αντίπαλα στρατεύματα, κατά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μερικούς μήνες μετά την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, οι Ιάπωνες επιτέθηκαν στα νησιά. Το καλοκαίρι του 1942 η Ουναλάσκα βομβαρδίστηκε και συγκεκριμένα το Ολλανδικό Λιμάνι (Ντατς Χάρμπορ) που βρίσκονταν αμερικανικές βάσεις. Παράλληλα κατέλαβαν τα νησιά Κίσκα και Αττού.
Η αμερικανική αντίδραση αρχικά ήταν ήπια. Κυρίως περιστασιακοί βομβαρδισμοί. Όλα άλλαξαν όμως την επόμενη χρονιά και τελικά τον Αύγουστο του 1943 το νησί είχε πλέον απελευθερωθεί από τις ιαπωνικές δυνάμεις. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί πως στο Αττου- το μεγαλύτερο από τα νησιά- δόθηκε και η μοναδική, κατά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο, μάχη σε αμερικανικό έδαφος.
Στο μεταξύ οι ΗΠΑ είχαν εκκενώσει την Ουναλάσκα μέσα σε ένα μόλις 24ωρο και επιτρέποντας στον κάθε κάτοικο να μεταφέρει μόνο μια βαλίτσα. Τους μετέφεραν σε εγκαταλελειμμένα εργοστάσια μέσα στα τροπικά δάση της ΝΑ Αλάσκας. Το σοκ για αυτούς ήταν ασύλληπτο καθώς οι περισσότεροι δεν είχαν αφήσει ποτέ το νησί και δεν είχαν δει ποτέ στη ζωή τους δέντρο. Εκεί παρέμειναν για τρία χρόνια. Το 10% του πληθυσμού πέθανε εξαιτίας των κακών συνθηκών στέγασης και της προβληματικής αποχέτευσης.
Η Μέκκα της Αλιείας
Όσοι επέζησαν, επέστρεψαν το 1945 μόνο για να αντικρίσουν ερείπια ενώ μόλις το 1988 εγκρίθηκε ένας νόμος περί αποζημίωσης τους. Σήμερα μια πέτρινη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένο ένα τοπίο του νησιού και το πρόσωπο μιας γυναίκας με τα χαρακτηριστικά των αυτοχθόνων, θυμίζει τον πόνο αυτών των ανθρώπων.
Σήμερα, η Ουναλάσκα είναι το κέντρο της αμερικανικής εμπορικής αλιείας. Στο Ολλανδικό Λιμάνι ξεφορτώνονται περισσότερα ψάρια και θαλασσινά απ′ ότι στα περισσότερα λιμάνια των ΗΠΑ ενώ 400 σκάφη από 14 χώρες ελλιμενίζονται κάθε χρόνο σε αυτό. Οι ψαριές τους ανέρχονται σε πολλές εκατοντάδες τόνους ψαριών και θαλασσινών: σολομοί, ρέγγες, καβούρια και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.
