Στο Μαρρακές…
Όλο και περισσότεροι επισκέπτονται το Μαρόκο και κυρίως το Μαρρακές. Γιατί; Τώρα τελευταία έχουν βγει πολύ φτηνά αεροπορικά εισιτήρια – λίγο πάνω από 100€ – με απευθείας πτήσεις Αθήνα-Μαρρακές.
Έτσι, χωρίς πολύ σκέψη, αποφάσισα να ταξιδέψω εκεί με υψηλές προσδοκίες, μίας και είναι μία πόλη πολύ ξένη για εμάς.
1 ημέρα
Φτιάνουμε στην Μεντίνα, η παλιά πόλη του Μαρρακές, όπου μας παραλαμβάνει ο υπεύθυνος του ξενοδοχείου και μέσα από σοκάκια που πιστεύεις ότι δεν θα ξαναβγείς ποτέ, μας πάει στο ξενοδοχείο, το Riad Tahar Oasis.
Εκεί τα περισσότερα ξενοδοχεία ονομάζονται riad και είναι ο τύπος σπιτιών του Μαρρακές που στο κέντρο έχουν αυλή και γύρω γύρω τα δωμάτια. Ο λόγος που είναι χτισμένα έτσι είναι επειδή η περιοχή είναι πολύ πυκνοκατοικημένη και ήταν ο μόνος τρόπος να έχουν αυλή. Στις ταράτσες των riad, παλιότερα, επιτρέπονταν να ανεβαίνουν μόνο οι γυναίκες για να μην βλέπουν οι άντρες τις γυναίκες των διπλανών σπιτιών. Από την εξωτερική όψη των σπιτιών τα παράθυρα είναι πολύ ψηλά ώστε να μην βλέπουν οι περαστικοί τις γυναίκες αλλά και για λόγους γενικότερης ιδιωτικότητας και ασφάλειας.
Μας υποδέχτηκαν με τσάι μέντας, το οποίο μπορεί να είναι και πιο φτηνό από το νερό εκεί. Ήταν τόσο φιλικοί και εξυπηρετικοί και μας έκλεισαν εκείνοι ό,τι ταξί και ξεναγούς θέλαμε, μας περίμεναν πάντα στην πόρτα όταν γυρνούσαμε να μας ρωτήσουν πως περάσαμε, μας ετοίμαζαν ό,τι πρωινό θέλαμε και ό,τι ώρα το θέλαμε.
Ετοιμαστήκαμε λοιπόν γρήγορα – γρήγορα για να πάμε στο Comptoir Darna. Ένα εστιατόριο στη νέα πόλη του Μαρρακές με μαροκινό φαγητό και show με bellydance. Σκοτεινό, με πολυελαίους και σερβιτόρους με φέσια. Γενικώς είναι αρκετά τουριστικό αλλά έχει ωραία αισθητική. Να δοκιμάσεις το κοτόπουλο με κάρι και το ταζίν – το πιο γνωστό και κλασσικό μαροκινό πιάτο. Ήταν σχετικά ακριβό και αν θελήσεις να πας, πρέπει οπωσδήποτε να έχεις κλείσει τραπέζι και να πας στην ώρα σου. Εδώ θα βρεις το μενού και μπορείς να κάνεις και την κράτηση.
2 ημέρα
Ζητήσαμε από το ξενοδοχείο να μας κλείσει έναν ξεναγό για να μας πάει βόλτα στην Μεντίνα. Θα σου πρότεινα να κλείσεις και εσύ έναν γιατί είναι πολύ χαοτικά και δεν υπάρχουν όλοι οι δρόμοι στο GPS. Θα σου πει και διάφορα ιστορικά στοιχεία της πόλης που δύσκολα θα μάθεις αλλιώς. Τον δικό μας τον λένε Mohamed και ήταν εξαιρετικός. Ήταν άνετος και ανοιχτός σε συζήτηση για τις συνήθειες και την ζωή των μουσουλμάνων, μας πήγε σε διάφορα αξιοθέατα και ωραία μέρη.
Αρχικά, φύγαμε από το ξενοδοχείο περνώντας μέσα από πολλά souk (αγορές) και κατευθυνόμενοι προς την πλατεία Jemaa el-fna. Είναι η κεντρική πλατεία της Μεντίνα και είναι τεράστια. Έχει πολλούς πάγκους που σου φτιάχνουν διάφορους χυμούς, κόμπρες που ξαφνικά σου τις «φοράνε» στον λαιμό, μαϊμουδάκια που επίσης σκαρφαλώνουν πάνω σου, γυναίκες που κάνουν χέννες, μαγαζάκια με τσάντες, σουβενίρ και ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς. Προσοχή! Αν σε δουν να τους βγάζεις φωτογραφίες ή βίντεο σου ζητάνε λεφτά. Επίσης, αν σε δουν να γλυκοκοιτάζεις λίγο τα μαϊμουδάκια, τα βάζουν απευθείας πάνω σου και δεν τα βγάζουν αν δεν τους πληρώσεις, το ίδιο και με τις κόμπρες. Αν κάνεις χέννα συμφώνησε από πριν το μέγεθός της και το τι θα πληρώσεις. Και γενικώς να έχεις την τσάντα σου κλειστή και σε ασφαλές σημείο γιατί η πολυκοσμία είναι το κάτι άλλο.
Μετά πήγαμε στο Koutoubia Mosque με την όμορφη, ισλαμική αρχιτεκτονική του αλλά δεν μας επιτράπηκε η είσοδος. Είναι το μεγαλύτερο τζαμί του Μαρρακές και βρίσκεται εκεί από τον 12ο αιώνα.
Προχωρήσαμε κατευθυνόμενοι προς τους Saadian Tombs και κάναμε μία στάση για καφέ και τσάι στο Zeitoun. Πρέπει να έχει και ωραίο φαγητό από ό,τι είδα στα διπλανά τραπέζια. Η θέα του και η τοποθεσία του είναι συγκλονιστική.
Στη συνέχεια, ο Mohamed μας πήγε στο Al Farabi, ένα μαγαζί για να ψωνίσουμε μπαχαρικά και διάφορα φυσικά προϊόντα, όπως χρώματα-σκόνες. Είχε διάφορα δωμάτια με όλα τα προϊόντα σε έκθεση, όπου σε «αναλάμβανε» ένας υπάλληλος για να σου κάνει επίδειξη των προϊόντων. Σου τόνιζε κιόλας ότι είναι δωρεάν η επίδειξη – όντως αξιοσημείωτο. Τα προϊόντα του δεν ήταν και τόσο οικονομικά αλλά πιστεύω πως ποιοτικά ήταν καλύτερα από αυτά που υπήρχαν στα souks.
Η Μεντίνα έχει και πολλά παλάτια. Ένα από αυτά είναι το El Badi Palace στο οποίο δεν προλάβαμε να μπούμε αλλά περάσαμε απ’ έξω και φαινόταν πολύ όμορφο. Ένα άλλο πανέμορφο παλάτι είναι το Palais Bahia. Έχει 160 δωμάτια, πολλές αυλές και 32 στέμματα κήπους. Κάθε ταβάνι και κάθε δωμάτιο έχει διαφορετικές τοιχογραφίες και κάθε χώρος είναι ξεχωριστός με πανέμορφα χρώματα. Ο Mohamed μας εξήγησε διάφορα αραβικά γράμματα και λέξεις που υπήρχαν στους τοίχους και τις σημασίες των φράσεων αυτών. Μην παραλείψεις να το επισκεφθείς.
Πολύ περπάτημα, ζέστη και πεινάσαμε. Ζητήσαμε από τον ξεναγό μας να μας πάει σε ένα τοπικό «βρώμικο». Μην τυχόν και εμπιστευτείς το ένστικτό σου χωρίς να στο έχει προτείνει κάποιος ντόπιος… Μας πήγε λοιπόν στο Snack La Place, πάνω στην πλατεία Jemaa el-fna. Εντάξει, ήταν αρκετά βρώμικο… αλλά ωραίο.
Μετά χαθήκαμε στα souks και στα εκατομμύρια μαγαζάκια. Αν σε ενδιαφέρει να πάρεις χαλί, να πας στο Chateau de souks όπου θα ζήσεις την πραγματική εμπειρία επίδειξης χαλιών και όχι αυτή της Μοιραράκη με τον Αλί. Μέχρι το απόγευμα λοιπόν κάναμε βόλτες και ψωνίζαμε ψιλικοκό, ξέρεις, μέχρι που αποχαιρετήσαμε τον Mohamed. Πραγματικά σου προτείνω να τον επιλέξεις σαν ξεναγό και θα σου γράψω τα στοιχεία του παρακάτω.
Το βράδυ, πήγαμε για φαγητό στο Palais Jad Mahal. Και αυτό ήταν ένα εστιατόριο με show και belly danceκτλ. Παρόμοιο στιλ με το Comptoir τόσο σε φαγητό όσο και σε τιμές. Θα πρέπει και εκεί να κλείσεις τραπέζι (https://www.palaisjadmahal-marrakech.com)και να είσαι συνεπής στην ώρα σου. Αν με ρωτάς ποιο θα σου πρότεινα μεταξύ των δύο, θα σου έλεγα στο Palais Jad Mahal. Έχει πιο «όμορφο» κόσμο, πιο ωραία διακόσμηση και πιο «περιποιημένο» show.
3 ημέρα
Το Μαρόκο είναι τεράστιο και θέλει μέρες για να πεις ότι γυρίζεις την χώρα. Κάθε απόσταση είναι τεράστια. Θέλαμε όμως να κάνουμε μία εκδρομή και να δούμε και μία άλλη πόλη εκτός από το Μαρρακές.
Μετά και από συστάσεις, αποφασίσαμε να πάμε στο Ouarzazate. Για εκείνους δεν θεωρείται έρημος, αλλά για τα δικά μας δεδομένα, είναι. Κλείσαμε λοιπόν ένα βανάκι με 35€/ άτομο.
Ξυπνήσαμε στις 6:00 (…), γιατί είναι και 4,5 ώρες δρόμος μόνο το πήγαινε. Λίγο πριν φτάσουμε στο Ouarzazate, βρίσκεται το χωριό Ait Ben Haddou. Ένα χωριό χτισμένο όλο από πέτρες, λάσπη και σανό, είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Εκεί ζουν πλέον 6 οικογένειες και χρησιμοποιείται πολύ για γυρίσματα πασίγνωστων ταινιών λόγω της ιδιαιτερότητάς του. Να ανέβεις πάνω πάνω στον λόφο, έχει εκπληκτική θέα.
Εκεί ανακαλύψαμε και έναν διαφορετικό τρόπο τέχνης και ζωγραφικής. Έχει πολλούς λιανοπωλητές που φτιάχνουν και πουλάνε τέτοιες ζωγραφιές, σαν αυτή που βλέπεις παρακάτω. Αυτά λοιπόν, τα ζωγραφίζουν με φυσικά υλικά όπως χέννα, σαφράν, κανέλα, μάσκαρα κτλ. Αυτά τα υλικά βγαίνουν πολύ αχνά πάνω στο χαρτί μέχρι να το τοποθετήσουν πάνω από ένα γκαζάκι και σιγά σιγά να γίνουν όλα πιο ζωντανά, πιο ζωηρά. Ήταν πραγματικά εντυπωσιακό και διαφορετικό.
Αφού κατεβήκαμε τον λόφο και φάγαμε κάτι, συνεχίσαμε για το Ouarzazate. Πρώτα πήγαμε στα Atlas Studios, τα μεγαλύτερα της Αφρικής και βρίσκονται εκεί από το 1983. Έχουν γυριστεί πολλές ταινίες και σειρές όπως Game of Thrones, Gladiator, Αστερίξ - Οβελίξ: Επιχείρηση Κλεοπάτρα, Ιησούς της Ναζαρέτ, PrisonBreakκαι πολλά - πολλά άλλα. Το Ouarzazate είναι μία πόλη που ζει από την βιομηχανία του κινηματογράφου. Όλο το προσωπικό που δουλεύει για την παραγωγή των σκηνικών και οι κομπάρσοι είναι κάτοικοι αυτής της πόλης. Ρωτώντας, μάθαμε πως κάθε υπάλληλος που δουλεύει για τα σκηνικά παίρνει 200€/ μέρα. Υπάρχει ακόμη και Πανεπιστήμιο Κινηματογραφίας.
Μετά πήγαμε στο κέντρο και κάναμε μία βόλτα γύρω από την Taourirt Kashbah που τα σπίτια είχαν την ίδια αρχιτεκτονική με το Ait Ben Haddou.
Αν κάνεις αυτή την εκδρομή, κατά τις 18:00 να πάρεις το δρόμο της επιστροφής γιατί έχεις άλλες 4,5 ώρες. Ήταν ένα εξαντλητικό ταξίδι για μονοήμερη, αλλά άξιζε.
4 ημέρα
Αφού φάγαμε πρωινό κάναμε μία βόλτα γύρω από το Riad μας. Εκεί κοντά βρίσκεται το Kitan, ένα πολύ όμορφο μαγαζάκι με ρούχα επηρεασμένα από μαροκινό στιλ. Αν κάτσεις αρκετές μέρες στο Μαρρακές, μπορείς να διαλέξεις το ύφασμα που σου αρέσει και να σου φτιάξουν ένα customized ρούχο.
Ήρθε η ώρα να βγούμε και εκτός Μεντίνα. Δεν θα μπορούσαμε να μην πάμε στους Jarden Majorelle. Όμορφος χώρος, με ίντιγκο χρώματα, σήμα κατατεθέν του Μαρόκο, κίτρινες λεπτομέρειες και όλα αυτά μέσα σε έναν χώρο γεμάτο φυτά και δέντρα. Σε αυτόν τον χώρο υπάρχει και το μουσείο το Βέρβερων που έχει στοιχεία από τον πολιτισμό τους και δικές τους παραδοσιακές φορεσιές και κοσμήματα.
Δίπλα από τους κήπους του Majorelle είναι το μουσείο του Yves Saint Laurent, με την ιστορία του και πολλά ρούχα του ορόσημα της καριέρας του που φανέρωναν ξεκάθαρα τις επιρροές του. Εκείνες τις μέρες υπήρχε και μία προσωρινή έκθεση της φωτογράφου Leila Alaoui, που μέσα στην Μεντίνα είχε φωτογραφήσει μαροκινούς με τις φορεσιές τους. Ήταν μία πολύ ωραία έκθεση και αυτή, σκεπτόμενοι κιόλας ότι η Leila γύρω στα 30 της σκοτώθηκε από τρομοκρατική επίθεση, ενώ ετοίμαζε την επόμενη έκθεσή της.
Μετά πήγαμε στα γνωστά Tanneries, εκεί που γίνεται η επεξεργασία όλων των δερμάτινων. Είναι σε μία περιοχή με εξαιρετική… μυρωδιά (μέχρι και ο ξεναγός κρατούσε έναν δυόσμο να μυρίζει όσο είμασταν εκεί). Εκεί λοιπόν, υπάρχουν μεγάλα, χτιστά καζάνια που οι κάτοικοι της περιοχής επεξεργάζονται τα δέρματα. Στο Μαρρακές γίνεται όλη η επεξεργασία και μετά πηγαίνουν στο Φεζ, όπου γίνεται ο χρωματισμός. Ήταν ενδιαφέρον και πάλι η χρήση φυσικών υλικών για να δώσουν το χρώμα. Το μπλε είναι ίντιγκο, το κίτρινο σαφράν, το κόκκινο από λουλούδια, το πορτοκαλί χέννα, το καφέ κανέλλα και το μαύρο μάσκαρα. Και αυτό μία πραγματικά διαφορετική τεχνοτροπία.
Η έρημος από το Μαρρακές είναι περίπου 8 ώρες, οπότε για να ζήσει κάποιος αυτή την εμπειρία, πρέπει να έχει χρόνο και μέρες. Για αυτό, και έξυπνα αν με ρωτάς, οι μαροκινοί έχουν εκμεταλλευτεί μία περιοχή του Μαρρακές για να μπορούν πιο εύκολα οι τουρίστες να ζήσουν αυτή την εμπειρία.Αυτό λοιπόν είναι το Palmeraie. Παλιότερα φημολογείται ότι οι κάτοικοι της γύρω περιοχής έτρωγαν πολλούς χουρμάδες και πετώντας τα κουκούτσια στο έδαφος, τώρα υπάρχουν άπειροι φοίνικες. Είναι μία τεράστια έκταση λοιπόν με φοίνικες και χώμα που σου δίνει πραγματικά την αίσθηση ότι είσαι σε έρημο ενώ είσαι λίγα λεπτά έξω από το κέντρο του Μαρρακές. Εκεί λοιπόν, μπορείς να ζήσεις και την εμπειρία του να ανέβεις σε μία καμήλα.
Το Μαρρακές, και μάλλον όλο το Μαρόκο, είναι κάτι απρόσμενα ωραίο και μοναδικό. Είναι όλο σαν σκηνικό ταινίας, αλλά όχι από τις κλασσικές, τις χολιγουντιανές. Έχει ένα άλλο χρώμα και αισθητική που εμείς, σαν Έλληνες αλλά και γενικότερα οι Ευρωπαίοι, δεν είμαστε καθόλου εκτεθειμένοι. Δεν περιμένεις τίποτα από αυτά που θα δεις. Άλλοι άνθρωποι, άλλη αρχιτεκτονική, άλλη ζωή.
Μερικές συμβουλές:
1. Με το που φτάσεις στο αεροδρόμιο, μπορείς να πάρεις κάρτα SIM για το κινητό σου με 10€ και θα έχεις 10MB για ένα μήνα (άρα για όσο κρατήσει η διαμονή σου).
2. Πρόσεχε λίγο με τις φωτογραφίες γιατί οι ντόπιοι είναι λιγάκι… δύστροποι. Μην βγάζεις πρόσωπα, πράγματα που τους ανήκουν πχ. τα μαγαζιά τους κτλ.
3. Σχεδόν ό,τι και να σου κάνει κάποιος ντόπιος και το θεωρήσεις χάρη, μάλλον δεν είναι και θέλει χρήματα για αυτό. Πχ. μόλις φτάσαμε είχαμε λίγο περπάτημα για το ξενοδοχείο γιατί ήταν σε πεζόδρομο και πήγαν να μας κουβαλήσουν τα πράγματα κάποιοι αχθοφόροι (ναι, έχει πολλούς) οι οποίοι όμως ήθελαν λεφτά για να το κάνουν. Ή στην πλατεία Jemaa el-fna αν φωτογραφήσεις κάποιον που έχει κόμπρα ή μαϊμουδάκι, σου ζητάει λεφτά.
4. Αν κάνεις ψώνια, κάνε πολύ παζάρι στις τιμές. Μα πάρα πολύ σου λέω. Πες πραγματικά πόσο θα έδινες για κάτι και ακόμα λιγότερο. Πήραμε χαλί 70% κάτω από την αρχική τιμή. Ό,τι μα ό,τι και αν θες να ψωνίσεις, κάνε φουλ παζάρι.
5. Τα στοιχεία του Mohamed Zaim τηλ. (00212)(0) 610908255 +Skype ή +212 629596100 +WhatsApp και e-mail tozaimmohamed@yahoo.com και το website του.
…στο επόμενο!
