Ποιοι ήταν οι στρατιώτες που σταύρωσαν τον Χριστό;
Η σκηνή της Σταύρωσης αποτελεί αναμφισβήτητα μια δυνατή και συναισθηματικά φορτισμένη εικόνα. Ο συγκεκριμένος τρόπος θανάτωσης εξάλλου είναι άκρως σοκαριστικός, ειδικά όταν εφαρμόζεται στο πρόσωπο το οποίο λατρεύεται ως θεός από ένα πολύ μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Η σκηνή της Σταύρωσης έχει αναπαρασταθεί άπειρες φορές στην ζωγραφική αλλά και τον κινηματογράφο, με αποτέλεσμα να εξοικειωθούν μαζί της εκατομμύρια άνθρωποι, χριστιανοί και μη. Τα στοιχεία της εικόνας αυτής είναι σχεδόν στερεοτυπικά: ο αιμόφυρτος Χριστός καρφωμένος επάνω στον σταυρό και δίπλα του η Παναγία, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης και φυσικά οι Ρωμαίοι στρατιώτες. Τι ακριβώς ήταν όμως αυτοί οι πολεμιστές που εκτέλεσαν βασανιστικά έναν αθώο, με τόσο κυνική αδιαφορία; Η ζωγραφική και ο κινηματογράφος τους αναπαριστούν ως κλασσικούς Ρωμαίους λεγεωνάριους, με θώρακα, περικεφαλαία και πλήρη οπλισμό. Ήταν όμως έτσι και στην πραγματικότητα;
Η Ιουδαία έγινε ρωμαϊκή επαρχία το 6 μ.Χ, όταν οι Ρωμαίοι καθαίρεσαν τον τελευταίο ηγεμόνα της, τον Ηρώδη Αρχέλαο. Η δεκαετής διακυβέρνησή του υπήρξε τόσο καταπιεστική, ώστε οι ίδιοι οι υπήκοοί του, ζήτησαν τελικά την απομάκρυνσή του. Μετά τον Ηρώδη Αρχέλαο, η Ιουδαία διοικήθηκε από μια σειρά Ρωμαίων αξιωματούχων, ένας εκ των οποίων ήταν και ο διαβόητος Πόντιος Πιλάτος, που καταδίκασε σε σταυρικό θάνατο τον Χριστό. Αυτή η αλλαγή καθεστώτος έγινε σχετικά ομαλά, καθώς διατηρήθηκαν όλες οι προϋπάρχουσες δομές εξουσίας.
Όσο διοικούσε την Ιουδαία, ο Ηρώδης Αρχέλαος διέθετε φυσικά τα δικά του στρατεύματα για την επιβολή της τάξης. Μετά την καθαίρεσή του, οι μονάδες αυτές τέθηκαν υπό τις διαταγές του Ρωμαίου κυβερνήτη και ενσωματώθηκαν στις ένοπλες δυνάμεις της αυτοκρατορίας. Όμως, ο ρόλος τους ως μάχιμα τμήματα θα υποβαθμιζόταν σημαντικά.
Παρά την ενσωμάτωσή τους στις ρωμαϊκές ένοπλες δυνάμεις, οι στρατιώτες του κυβερνήτη της Ιουδαίας δεν απέκτησαν ποτέ το ίδιο καθεστώς με τους λεγεωνάριους, οι οποίοι αποτελούσαν την ραχοκοκαλιά της αυτοκρατορικής πολεμικής μηχανής. Οι μεταξύ τους διαφορές υπήρξαν μεγάλες, όσον αφορούσε την εκπαίδευση, την πειθαρχία και την νοοτροπία τους γενικότερα.
Οι λεγεωνάριοι αναλάμβαναν την διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας, για την προστασία ή την επέκταση των συνόρων της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στο πεδίο της μάχης λειτουργούσαν ως βαρύ πεζικό κρούσης. Χρησιμοποιούσαν σπαθί και δόρυ και προστατεύονταν από μεταλλικό θώρακα, περικεφαλαία και ασπίδα, που κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος του σώματός τους.
Αντίθετα, οι δυνάμεις του κυβερνήτη της Ιουδαίας αποτελούσαν εντελώς βοηθητικά στρατεύματα, αναλαμβάνοντας κυρίως καθήκοντα φύλαξης δημοσίων κτιρίων και αστυνόμευσης. Ως εκ τούτου δεν διέθεταν επαρκή εκπαίδευση για μάχες εκ παρατάξεως ή μεγάλες πολεμικές επιχειρήσεις. Οι στρατιώτες του κυβερνήτη της Ιουδαίας συνήθως ήταν οπλισμένοι μόνο με σπαθί ή τόξο και βέλη και δεν έφεραν κάποιο είδος πανοπλίας ή κράνους. Οι αξιωματικοί τους φορούσαν ρωμαϊκή περικεφαλαία εκατόνταρχου και κάποιες φορές φολιδωτό θώρακα, ασιατικού τύπου. Ο προορισμός των δυνάμεων αυτών περιοριζόταν γενικά στο να αναλαμβάνουν διάφορα καθήκοντα τα οποία θεωρούντο κατώτερα για τους λεγεωνάριους. Ένα από αυτά ήταν ο βασανισμός και η εκτέλεση κρατουμένων.
Αν και υπηρετούσαν έναν Ρωμαίο αξιωματούχο, οι άνδρες του κυβερνήτη της Ιουδαίας δεν ήταν Λατίνοι στην καταγωγή. Ο Ηρώδης Αρχέλαος εξάλλου, ήθελε να αυτοπροβάλλεται ως ένας ανεξάρτητος ηγεμόνας, που δεν είχε ανάγκη από την στήριξη ξένων στρατευμάτων. Συνεπώς, οι άνδρες των βοηθητικών κοόρτεων στην Ιουδαία προέρχονταν από τους ντόπιους πληθυσμούς της Συρίας και της Παλαιστίνης, όπως οι Ιτουραίοι και οι Σαμαρείτες. Οι τελευταίοι ειδικά, ήταν διαβόητοι για την έχθρα τους προς τους Εβραίους, κάτι τι οποίο είναι γνωστό και από τα Ευαγγέλια. Έτσι οι Ρωμαίοι προτιμούσαν συχνά να στρατολογούν Σαμαρείτες στις δυνάμεις κατοχής της Ιουδαίας, λόγω της πλήρους αναλγησίας που αναμενόταν να επιδείξουν απέναντι στους κατοίκους της περιοχής. Παρόλα αυτά, οι αξιωματικοί των στρατευμάτων αυτών είχαν σχεδόν πάντα λατινική καταγωγή.
Όπως οι λεγεώνες, έτσι και οι δυνάμεις του κυβερνήτη της Ιουδαίας ήταν χωρισμένες σε κοόρτεις, δηλαδή μονάδες των 600-1000 ανδρών. Τα τμήματα αυτά ακολουθούσαν τα ρωμαϊκά πρότυπα οργάνωσης και χρησιμοποιούσαν λατινική στρατιωτική ορολογία. Στην Παράλιο Καισάρεια, την πρωτεύουσα της επαρχίας της Ιουδαίας, στάθμευαν ένα σύνταγμα ιππικού και τέσσερις βοηθητικές κοόρτεις, ενώ μία ακόμα βρισκόταν μόνιμα στην Ιερουσαλήμ, στρατωνισμένη στο φρούριο Αντωνία. Δίπλα σε αυτό το οχυρό είχε χτιστεί το οπλοστάσιο της πόλης, από το οποίο εξοπλίζονταν οι δυνάμεις κατοχής. Ο Ρωμαίος κυβερνήτης διέμενε στην Παράλιο Καισάρεια και επισκεπτόταν την Ιερουσαλήμ μόνο κατά τις μεγάλες εορτές. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Πόντιος Πιλάτος βρισκόταν εκεί, όταν δικαζόταν ο Χριστός.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι βοηθητικές κοόρτεις της Ιουδαίας αναλάμβαναν να φέρουν εις πέρας όσες αποστολές θεωρούντο υποτιμητικές για τους λεγεωνάριους, όπως η εκτέλεση κρατουμένων. Από αυτές τις μονάδες προέρχονταν, κατά πάσα πιθανότητα, οι άνδρες οι οποίοι οδήγησαν τον Χριστό στον Γολγοθά, όπου και τον σταύρωσαν. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, αναφέρει χαρακτηριστικά:«Τότε οἱ στρατιῶται τοῦ ἡγεμόνος παραλαβόντες τὸν Ἰησοῦν εἰς τὸ πραιτώριον συνήγαγον ἐπ᾿ αὐτὸν ὅλην τὴν σπεῖραν». Το απόσπασμα αυτό κάνει λόγο για άνδρες στην υπηρεσία του «ηγεμόνος» και όχι του «βασιλέως», θέλοντας να καταδείξει μάλλον ότι τα άτομα αυτά εκτελούσαν διαταγές του κυβερνήτη της Ιουδαίας και όχι π.χ του αυτοκράτορα Τιβέριου. Η σκηνή εξάλλου διαδραματίζεται στο «πραιτώριον», δηλαδή το παλάτι του Ρωμαίου διοικητή στην Ιερουσαλήμ. Συνεπώς, οι στρατιώτες οι οποίοι σταύρωσαν τον Χριστό δεν ήταν πάνοπλοί λεγεωνάριοι αλλά μάλλον ελαφρά οπλισμένοι βοηθητικοί πεζικάριοι, στρατολογημένοι από τους πληθυσμούς της Συρίας και της Παλαιστίνης, υπό τις διαταγές Ρωμαίων αξιωματικών.
