Τουρισμός και άυλα «πολιτιστικά απτά οφέλη»
Παρακολουθώντας μια παράσταση στο Ηρώδειο διαπίστωσα ότι ανάμεσα στους θεατές βρίσκονταν πολλοί τουρίστες που απολάμβαναν την «εμπειρία». Αυτή μου η εντύπωση προστέθηκε στις πολλές άλλες που έχω διαμορφώσει από τις περιηγήσεις μου στην Αθήνα, όπου όπως όλοι μας, διαπιστώνω την έντονη παρουσία των τουριστών στις συγκοινωνίες, στις γειτονιές, στα καταστήματα, στα καφέ, στις ταβέρνες, παντού.
Για τον τουρισμό ακούγονται ποικίλες γνώμες που πηγάζουν από την καλοτυχία της Ελλάδας, ειδικά τα τελευταία χρόνια, στον τομέα. Τα οφέλη από τον τουρισμό είναι πολλά και αδιαμφισβήτητα.
Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθώ σε αυτό που ονομάζω «πολιτιστικά απτά οφέλη του τουρισμού» που είναι το άυλο κέρδος αξίας που πηγάζει από την αλληλεπίδραση των τουριστών με τους ντόπιους και είναι τα καθημερινά στοιχεία «κουλτούρας» που οι τουρίστες εισπράττουν τις ημέρες που βρίσκονται στην Ελλάδα. Και αυτά προστίθενται στα γνωστά θέματα της Ελληνικής Ιστορίας, του Ελληνικού πολιτισμού και των τοπίων.
Όλοι αυτοί οι επισκέπτες, από όλες τις ηπείρους, έρχονται σε επαφή με την ελληνική κοινωνία. Αντιλαμβάνονται ότι οι Έλληνες, όπως και οι συμπατριώτες τους, είναι άνθρωποι που εργάζονται, προσπαθούν, έχουν εξωστρέφεια, νοιάζονται, συνήθως, για τον επισκέπτη τους. Έτσι αποκομίζουν θετικά συναισθήματα τα οποία «παίρνουν» μαζί τους φεύγοντας. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην επαφή των επισκεπτών με τους απασχολούμενους στον τουρισμό, η επισήμανση αφορά τους «καθημερινούς» ανθρώπους που συναντούν οι τουρίστες κατά την παραμονή τους εδώ.
Αυτοί οι τουρίστες μεταφέρουν τις εντυπώσεις τους στον επαγγελματικό, φιλικό και οικογενειακό τους κύκλο στην χώρα τους. Αυτό, πέρα από τις τουριστικές καμπάνιες, όπου συχνά υπάρχουν οι τετριμμένες «αναφορές» για την Ελλάδα, φέρει μια «ζωντανή» μαρτυρία για την «κανονικότητα» της ζωής εδώ, ουσιαστικό και υγιές στοιχείο για την διαμόρφωση γνώμης από έναν λαό για έναν άλλο λαό που βρίσκεται γεωγραφικά και ψυχολογικά μακριά. Επί πλέον πολλοί από αυτούς τους τουρίστες μπορεί να κατέχουν υψηλές θέσεις, ή να εργάζονται οι ίδιοι ή οι δικοί τους άνθρωποι σε καίριες θέσεις που επηρεάζουν αποφάσεις για στρατηγικές και πολιτικές που αφορούν την Ελλάδα και το μέλλον της.
Πιστεύω ότι αυτό το άϋλο κέρδος είναι ένα μακροχρόνιο και ουσιαστικό όφελος από τον τουρισμό το οποίο προσφέρει πολλά, προστιθέμενο στην εισροή συναλλάγματος.
Και βέβαια τα μετρήσιμα έσοδα από τον τουρισμό είναι σημαντικά, όπως ο όγκος των αφίξεων και οι δαπάνες που κάνουν οι τουρίστες ανά κεφαλήν. Η εμπειρία που αποκτούν, οι παραστάσεις που αποκομίζουν, αυτό που νιώθουν «περιδιαβαίνοντας» την Ελλάδα και τους ανθρώπους της, αποτελεί ένα άλλο κέρδος, άυλο, μεγάλο, ουσιαστικό και ευεργετικό για την «ένταξη» της Ελλάδας και των Ελλήνων στον χάρτη των πολιτισμένων χωρών, όπου ο επισκέπτης νιώθει «σαν στο σπίτι του» και μπορεί να γίνει «πρεσβευτής» της Ελλάδας με άμεσο και βιωματικό τρόπο.
Για την ιστορία αξίζει να αναφερθεί ότι στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία ήταν θεσμός και θεωρείτο ηθικό χρέος και δύναμη για τον φιλοξενούντα να περιποιείται τους ξένους. Ταυτόχρονα «εκπαίδευε» τον φιλοξενούμενο στις συνήθειες του, μιας και αυτός ακολουθούσε τους τρόπους του φιλοξενούντα, κάτι που έδινε «δύναμη» στον δεύτερο, στην σχέση που αναπτυσσόταν ανάμεσά τους. Οι ξένοι ήταν καλοδεχούμενοι, γιατί αποτελούσαν την επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο και πηγή πληροφοριών σχετικά με το τι συμβαίνει αλλού. Οι σχέσεις γνώσης συνέδεαν τον οικοδεσπότη (ξενιστή) με τον φιλοξενούμενο (ξένο) και δημιουργούσαν δεσμούς φιλίας, που κληρονομούνταν και στους απογόνους τους. Αυτή είναι και η σημερινή πραγματικότητα, ιδωμένη μέσα και από το πρίσμα της ιστορίας μας.
Και είναι εντυπωσιακό το ότι οι πρόγονοί μας αποτιμούσαν τα «πολιτιστικά απτά οφέλη» της φιλοξενίας.
Και σήμερα ο τρόπος ζωής μας, τα καταστήματά μας, οι χώροι εστίασης, οι συγκοινωνίες, η καθημερινότητα στους τόπους μας αποτελούν αφορμή για ανάπτυξη σχέσεων με τους τουρίστες-επισκέπτες, όπου η προσωπική εμπειρία υπερτερεί της διαφήμισης ή της καμπάνιας για την χώρα μας.
Για αυτό τον λόγο τα «πολιτιστικά απτά οφέλη του τουρισμού» θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, να διαδοθεί η αξία τους και να ενταχθούν στην συνείδηση όλων μας σαν μια αυθόρμητη υποχρέωσή μας στο έξω κόσμο. Ώστε αυτή η καλοτυχία στην τουριστική κίνηση να έχει διάρκεια, ευρύτητα οφελών και άυλη αξία που θα διαδοθεί και θα προσφέρει στον θετικό ισολογισμό για την Ελλάδα.
Ο από «μηχανής θεός» του τουρισμού, η ιστορία, οι παραδόσεις, τα μνημεία, τα μουσεία, το κλίμα, τα τοπία, οι παραλίες αποτελούν την αφορμή για την επίσκεψη στην Ελλάδα. Μακάρι τα «πολιτιστικά απτά οφέλη του τουρισμού» να γίνουν η αιτία για πολλές επισκέψεις και να συντελέσουν στο να ανακτήσουν οι Έλληνες την υπόληψη που τους αξίζει.
Και μακάρι η αλληλεπίδραση τουριστών-κατοίκων να έχει θετικό πρόσημο και τα άυλα κέρδη του τουρισμού, αυτά τα «πολιτιστικά απτά οφέλη», να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της χώρας μας.
