Ντόμινο στα Βαλκάνια; Σε αχαρτογράφητα ύδατα μετά το ευρω-μπλόκο σε Β.Μακεδονία - Αλβανία
Η φράση με την οποία κατέληξε η συζήτηση που είχα με δύο Έλληνες διπλωμάτες πριν από ένα μήνα, για το ενδεχόμενο να ασκήσει βέτο η Γαλλία - και να μπλοκάρει έτσι την έναρξη διαπραγματεύσεων για ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας στην ΕΕ, ήταν μία τρομακτική πρόβλεψη: «Ναι. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για απόπειρες αλλαγής συνόρων στα Βαλκάνια και πιθανόν για νέο πόλεμο!»
Ακούγοντας την εκτίμηση από ένα τόσο έμπειρο στέλεχος της ελληνικής διπλωματίας, αισθάνθηκα ότι ο χρόνος ξαναγυρίζει πίσω. Στις νύχτες που είχα περάσει το 1999 στο Grand Hotel Pristina, σε ένα δωμάτιο με δύο μονόκλινα κρεβάτια, όπου πέρασα πολλές νύχτες κάνοντας «βουτιές» ανάμεσά τους, όταν αισθανόμουν το κτίριο να σείεται από βομβαρδισμούς σε ακτίνα μερικών χιλιομέτρων.
Στην ίδια συζήτηση, μέσα στον Σεπτέμβριο του 2019, ο συνομιλητής μου υπογράμμισε ότι η Γαλλία είναι η χώρα που προβάλει τις ισχυρότερες αντιρρήσεις απέναντι στην προοπτική έναρξης ενταξιακών συνομιλιών ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στους δύο βόρειους γείτονές μας. «Τους τελευταίους μήνες οι Γάλλοι έφτασαν στο σημείο να καταγράφουν την διαφωνία τους ακόμα και σε επίσημα έγγραφα της Ενωσης... Μην ακούτε τα σενάρια για έναρξη διαπραγματεύσεων με την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία», έλεγε.
Και ως επόμενη εξέλιξη, προέβλεπε την αποσταθεροποίηση, καθώς αυτό είναι ένα πλήγμα που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την επιβίωση των κυβερνήσεων Ζάεφ (στα Σκόπια) και Ράμα (στα Τίρανα).
Εδώ και 48 ώρες το μπαλάκι έχει περάσει στα χέρια των γειτόνων μας και ο Ζάεφ έριξε ήδη το δικό του χαρτί στο τραπέζι, δείχνοντας τον δρόμο προς τις κάλπες ως μοναδική διέξοδο. Είναι όμως;
Το ντόμινο: «Όταν συναντιούνται δύο δράματα»
Ο μεσότιτλος «Όταν συναντιούνται δύο δράματα» είναι δανεισμένος από ένα άρθρο του Opendemocracy.net. Αποδίδω σε ελεύθερη μετάφραση τον επίλογο αυτού του άρθρου, το οποίο θα χαρακτήριζα απλώς «αποκαλυπτικό».
Το υπογράφει ο Τίμοθι Λες, ο οποίος διευθύνει το ερευνητικό κέντρο New Intermarium στο Κέντρο Γεωπολιτικής και Μεγάλης Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Στο πρόσφατο παρελθόν, υπηρέτησε ως διπλωμάτης στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη και στη Βόρεια Μακεδονία.
Ο Λες, αυθεντία στην σύγχρονη βαλκανική πραγματικότητα, θεωρεί ότι αυτές τις ώρες συναντιούνται δύο διεθνή δράματα στα Βαλκάνια - ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος και το τέλος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Συμμερίζομαι στο μέγιστο βαθμό τις κεντρικές σκέψεις του για τις χώρες - παίκτες των Δυτικών Βαλκανίων και τις κωδικοποιώ. Αν τις βάλουμε στη σειρά, έχουμε μπροστά μας το επικίνδυνο «ντόμινο»:
- Με ορατή την αποτυχία στο σχέδιο προσχώρησής της στην ΕΕ, η Αλβανία δεν έχει τίποτα να χάσει από την επιδίωξη του εναλλακτικού στόχου της εθνικής ενοποίησης. Δηλαδή...η ”Μεγάλη Αλβανία” επιστρέφει στην ατζέντα πιο ζωντανή από ποτέ, εάν λάβει κανείς υπ′ όψιν και τα δημογραφικά δεδομένα, που δείχνουν ότι οι Αλβανοί είναι οι μόνοι που αυξάνονται πληθυσμιακά - την ώρα που όλοι οι υπόλοιποι (των Ελλήνων συμπεριλαμβανομένων) λιγοστεύουν.
- Ούτε η Σερβία, έχει πολλές εναλλακτικές εάν δει να τοποθετείται στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας το αίτημά της για ένταξη στην ΕΕ. Θα υποχρεωθεί κάποια στιγμή να παίξει και εκείνη το χαρτί του εθνικισμού, που άλλωστε παραμένει διαχρονικά αγαπημένο στις πολιτικές ηγεσίες των Βαλκανίων. Η Σερβία είναι εύκολο να προσαρτήσει τον σερβικό θύλακα στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, ώστε να εμποδίσει την ενσωμάτωσή του σε ένα μελλοντικό αλβανικό εθνικό κράτος.
- Αυτό με τη σειρά του θα δημιουργήσει μια ευκαιρία για τους Σέρβους της Βοσνίας, να προσπαθήσουν να αποσχιστούν, προσφέροντας την επικράτειά τους στη Σερβία ως «αποζημίωση» για την απώλεια του Κοσσυφοπεδίου.
- Μια ενωμένη Αλβανία, όμως, θα δημιουργήσει μια νέα γεωπολιτική ευκαιρία και για τους Αλβανούς της Βόρειας Μακεδονίας, οι οποίοι πιθανότατα θα θελήσουν να προσδέσουν την επικράτειά τους σε αυτό το νέο κράτος.
Η δική μου απορία είναι: Πόσο βίαιη θα είναι αυτή η διαδικασία;
Γιατί η ιστορία (και η πρόσφατα) μας έχει διδάξει, ότι τέτοιες αλλαγές δεν γίνονται ειρηνικά στα Βαλκάνια.
