Η πιο παράξενη ναυμαχία της ελληνικής ναυτικής ιστορίας
Το πολεμικό ναυτικό των Ελλήνων έχει μια πραγματικά εντυπωσιακή ιστορία χιλιάδων χρόνων, πλούσια σε κατορθώματα και εξερευνητικές περιπέτειες. Ξεκινά από τον «νηῶν κατάλογον» της Ιλιάδας και φθάνει μέχρι το 2014 και την αποστολή πλοίων στην σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο Λιβύη, για την ασφαλή απομάκρυνση διπλωματών. Όλους αυτούς τους αιώνες, οι Έλληνες αντιμετώπισαν στην θάλασσα τους στόλους πολλών διαφορετικών λαών. Υπήρξε όμως και μία περίπτωση, στην οποία οι αντίπαλοι όχι μόνο δεν ήταν κάποια εχθρικά πλοία αλλά ούτε καν άνθρωποι.
Ο Νέαρχος, από την πόλη Λατώ της Κρήτης, ήταν ένας από τους πιο ικανούς διοικητές του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Μακεδόνας στρατηλάτης του εμπιστεύτηκε την διοίκηση ολόκληρου τους στόλου του, κατά την επιστροφή της ελληνικής στρατιάς από την Ινδία, το 326 π.Χ. Ο Νέαρχος πραγματοποίησε τότε ένα επικό ταξίδι, πλέοντας από τον Υδάσπη ποταμό μέχρι τον Περσικό Κόλπο. Σκοπός του ήταν να βρει μια θαλάσσια οδό που θα ένωνε το δέλτα του Ινδού με τις εκβολές του Τίγρη και του Ευφράτη. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού αυτού, ο ναύαρχος από την Κρήτη είχε πολλές και παράξενες περιπέτειες, οι οποίες περιγράφονται με λεπτομέρειες στο έργο «Περί Ινδικής» του Αρριανού. Εκεί, αναφέρεται και η περίπτωση μιας εξαιρετικά ασυνήθιστης «ναυμαχίας», που έλαβε χώρα στα, άγνωστα μέχρι τότε, ύδατα του Ινδικού Ωκεανού.
Ήταν χαράματα, όταν ο ελληνικός στόλος απέπλευσε από μια ακτή του νοτιοδυτικού Πακιστάν, κοντά στην οποία βρίσκεται σήμερα η πόλη-λιμάνι Γκουαντάρ. Το ταξίδι ήταν ήσυχο, η θάλασσα γαλήνια και όλα έδειχναν ότι ερχόταν μια ήρεμη μέρα. Ξαφνικά, ο Νέαρχος και οι άνδρες του, είδαν μπροστά στα πλοία, να εκτοξεύονται από την επιφάνεια της θάλασσας τεράστιοι πίδακες,που έμοιαζαν με ανεμοστρόβιλους. Οι χιλιάδες σταγόνες τους, έφθαναν αστραπιαία σε μεγάλο ύψος, ενώ στην συνέχεια διασκορπίζονταν, δημιουργώντας ένα είδος ομίχλης. Η ορατότητα των πληρωμάτων άρχισε να περιορίζεται. Οι Έλληνες κυριεύθηκαν από δέος, μπροστά στο εντυπωσιακό αλλά ανεξήγητο θέαμα.
Ο Νέαρχος ρώτησε τους ντόπιους πλοηγούς αν γνώριζαν κάτι γι αυτό το φαινόμενο, κι εκείνοι του απάντησαν ότι πίδακες δημιουργούνταν από κάποια τεράστια θαλάσσια κήτη: τις φάλαινες. Η συγκεκριμένη εξήγηση βέβαια, κάθε άλλο παρά καθησύχασε τα πληρώματα των πλοίων. Η σκέψη ότι μπροστά τους είχαν ένα πλήθος γιγάντιων πλασμάτων της θάλασσας, προκαλούσε τρόμο. Οι Έλληνες εξάλλου, δεν είχαν δει ποτέ τους φάλαινες, την ύπαρξη των οποίων πολλοί αγνοούσαν. Οι ναύτες πανικοβλήθηκαν σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε τα κουπιά τους έπεσαν από τα χέρια. Η τάξη και η πειθαρχία στα πλοία κινδύνευε να καταλυθεί, με καταστροφικές συνέπειες. Η πορεία του στόλου είχε αναγκαστικά διακοπεί, από τον όγκο του κοπαδιού των φαλαινών.
Την κρίσιμη εκείνη στιγμή, ο Νέαρχος διατήρησε την ψυχραιμία του και απέδειξε τις διοικητικές του ικανότητες, για μία ακόμη φορά.Συνειδητοποιώντας ότι οι φάλαινες είχαν περίπου τις διαστάσεις και το σχήμα πλοίων, αποφάσισε να τις αντιμετωπίσει σαν να αποτελούσαν κάποιον εχθρικό στόλο! Ήταν ένα ριψοκίνδυνο τέχνασμα, καθώς υπήρχε η πιθανότητα να μην υποχωρήσουν τα θαλάσσια κήτη, αλλά να περάσουν στην αντεπίθεση, εμβολίζοντας τα ελληνικά σκάφη. Ο Νέαρχος έδωσε εντολή στα πλοία του να λάβουν σχηματισμό μάχης και να ενεργήσουν σαν να επρόκειτο να δώσουν ναυμαχία. Την ίδια στιγμή, διέταξε τα πληρώματα να πάρουν θέσεις επάνω στα καταστρώματα και να κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο θόρυβο γινόταν, χρησιμοποιώντας σάλπιγγες και κραυγάζοντας πολεμικούς αλαλαγμούς. Στην συνέχεια, τα ελληνικά πλοία έστρεψαν την πλώρη τους προς τις φάλαινες και επιτέθηκαν εναντίον τους, πλέοντας με μεγάλη ταχύτητα. Παράλληλα, οι ναύτες προκαλούσαν με τα κουπιά τους δυνατούς παφλασμούς στο νερό, κωπηλατώντας σε πυρετώδεις ρυθμούς.
Το τέχνασμα του Νέαρχου έδειχνε να έχει επιτυχία. Οι φάλαινες τρόμαξαν αμέσως, μάλλον από την μάζα των επιτιθέμενων πλοίων και τους παφλασμούς των κουπιών, παρά από τις φωνές και τα σαλπίσματα των πληρωμάτων. Διαισθανόμενα τον επερχόμενο κίνδυνο, τα τεραστία κήτη καταδύθηκαν βαθιά μέσα στην θάλασσα και χάθηκαν από τα μάτια του Νέαρχου και των ανδρών του. Ακολούθησαν κάποιες στιγμές αγωνίας, καθώς κανείς δεν ήξερε πού βρίσκονταν οι φάλαινες. Μπορεί να κολυμπούσαν αθέατες κάτω από τα ελληνικά πλοία και να αναδύονταν απότομα, καταστρέφοντας πολλά από αυτά. Προς μεγάλη τους ανακούφιση, ο Νέαρχος και οι άνδρες του, είδαν ξανά τους τεράστιους πίδακες, αλλά πλέον βρίσκονταν σε μεγάλη απόσταση από τις πρύμνες των πλοίων τους. Οι φάλαινες είχαν αναδυθεί πίσω από τον ελληνικό στόλο και συνέχιζαν την πορεία τους, απομακρυνόμενες γρήγορα από αυτόν. Στρατιώτες και ναύτες ξέσπασαν σε πανηγυρισμούς και επευφημούσαν τον Νέαρχο για την γενναιότητα, την ψυχραιμία και την επινοητικότητά του.
Σε ποιο είδος όμως ανήκαν οι φάλαινες που αντιμετώπισε ο στόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου; Ως προς το ερώτημα αυτό, μόνο εικασίες μπορεί να γίνουν. Είναι πολύ πιθανόν τα κήτη που είδε ο Νέαρχος να ανήκαν στην οικογένεια των φαλαινόπτερων, όπως η γαλάζια φάλαινα, ο μεγάπτερος και αρκετά άλλα παρόμοια είδη. Τα πλάσματα αυτά βρίσκουν την τροφή τους κυρίως στην Ανταρκτική. Μεταναστεύουν όμως για να αναπαραχθούν σε θερμότερες ζώνες, όπως ο Ινδικός Ωκεανός, όταν τα νερά του Νότιου Πόλου παγώνουν. Δεν αποκλείεται βέβαια και η περίπτωση ο Νέαρχος, να έπεσε επάνω σε φάλαινες φυσητήρες. Η παιχνιδιάρικη και διερευνητική συμπεριφορά του συγκεκριμένου είδους, συχνά εκλαμβανόταν ως επιθετικότητα από τα πληρώματα των ιστιοφόρων, ακόμα και κατά τον 19ο αιώνα.
