Τα δέκα μεγαλύτερα επιστημονικά επιτεύγματα της δεκαετίας
Δεδομένου του ταχύτατου ρυθμού ανάπτυξης της τεχνολογίας και της επιστήμης, είναι λογικό να ξεχάμε μερικά από τα σημεία- σταθμούς της δεκαετίας. Πράγματι, υπήρξαν στιγμές που σημάδεψαν τη δεκαετία με ιστορικής σημασίας επιτεύγματα που θα καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις του μέλλλοντος. Ανακαλύψεις στη φυσική, τη βιολογία, την αστρονομία και λοιπά. Παρατίθενται δέκα από τις σημαντικότερες.
2010: Συνθετικό γονιδίωμα και τεχνητή ζωή
Η ομάδα του φιλόδοξου γενετιστή Κρεγκ Βέντερ ανακοίνωσε τον Μάιο του 2010 ότι δημιούργησε το πρώτο ζωντανό κύτταρο που λειτουργεί με συνθετικό DNA -ένα επίτευγμα που όπως υποστηρίζει είναι «το τελευταίο βήμα» για δημιουργία τεχνητών οργανισμών, οι οποίοι θα μπορούσαν να παράγουν καύσιμα και φάρμακα ή να καθαρίζουν το περιβάλλον.
Το κατασκευασμένο γονιδίωμα αντιγράφει το γενετικό υλικό ενός απλού βακτηρίου, το οποίο αρκείται στο μικρότερο γονιδίωμα που έχει βρεθεί μεταξύ των γνωστών οργανισμών.
«Πρόκειται για μια ολική μεταμόρφωση της ζωής από ένα είδος σε ένα διαφορετικό, απλά αλλάζοντας το λογισμικό» δήλωσε ο Δρ Κρεγκ Βέντερ.
2011: Θεραπεία κατά του HIV
Οι επιστήμονες και γιατροί, φαίνεται πως το 2012 απέκτησαν κι άλλο ένα όπλο στη φαρέτρα τους, στην μάχη κατά της εξάπλωσης της μάστιγας του AIDS και του ιού HIV. Είναι το Truvada, ένα φάρμακο που εκείνη τη χρονιά εγκρίθηκε από την Επιτροπή Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ (FDA). Το Truvada αποτελεί το πρώτο φάρμακο που εγκρίθηκε ως προληπτικό μέσο για την προστασία υγιών ανθρώπων ενάντια στην μόλυνση από τον ιό HIV.
Το φάρμακο αυτό δεν ήταν καινούριο. Αντιθέτως, χρησιμοποιείται αρκετά σε ήδη φορείς του ιού HIV, καθώς, μειώνει την «ποσότητα» του ιού που κυκλοφορεί στο ανθρώπινο αίμα. Κλινικές μελέτες, όμως, έδειξαν πως μπορεί να προστατεύσει και υγιείς ανθρώπους από την προσβολή τους από τον ιό, τουλάχιστον στις περιπτώσεις ανθρώπων που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, με το δεδομένο ότι λαμβάνουν το φάρμακο καθημερινά, πριν και μετά την προσβολή τους από τον ιό.
Τα τελικά δεδομένα που καλύπτουν ολόκληρη τη δεκαετή μελέτη, που αναφέρθηκε στο The New England Journal of Medicine το 2016 , έδειξαν 93% μείωση της μετάδοσης του HIV.
2012: Μποζόνιο Χιγκς
Το μποζόνιο του Χιγκς είναι το σωματίδιο που αντιστοιχεί στο πεδίο του Χιγκς, το οποίο προσδίδει μάζα στην ύλη. Είναι στοιχειώδες σωματίδιο, δηλαδή δεν έχει εσωτερική δομή και δεν αποτελείται από άλλα, συστατικά σωματίδια. Οι ειδικοί το χαρακτηρίζουν εξαιρετικά ασταθές και όταν σχηματιστεί καταρρέει σχεδόν ακαριαία και δίνει άλλα υποατομικά σωματίδια.
Τα μποζόνια Χιγκς δεν υπάρχουν πουθενά σε σταθερή κατάσταση. Το σωματίδιο υπάρχει μόνο στιγμιαία σε συνθήκες ακραίας θερμοκρασίας, ή ενέργειας όπως προτιμούν να λένε οι φυσικοί. Το σωματίδιο μπορεί επίσης να εμφανίζεται στιγμιαία σε τυχαία συμβάντα υψηλής ενέργειας, χωρίς ωστόσο να είναι συστατικό της καθημερινής πραγματικότητας.
Υπάρχουν όμως και τα λεγόμενα «εικονικά» σωματίδια Χιγκς, τα οποία εμφανίζονται κυριολεκτικά από το πουθενά και εξαφανίζονται μια στιγμή αργότερα. Με λίγα λόγια, το Χιγκς μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε αλλά μόνο για μια στιγμή.
Το σωματίδιο πήρε το όνομά του από τον βρετανό επιστήμονα Πίτερ Χιγκς ο οποίος ήταν ο πρώτος που μίλησε για αυτό πριν από 45 χρόνια. Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της σωματιδιακής Φυσικής αφού καλύπτει το κενό στις θεωρίες για την ύπαρξη της μάζας στην ύλη.
Το μποζόνιο Χιγκς είναι το μόνο από τα σωματίδια του Καθιερωμένου Μοντέλου που εξακολουθεί να διαφεύγει από τα όργανα παρατήρησης των ερευνητών. Αυτό συμβαίνει γιατί, σύμφωνα με τη θεωρία, εμφανίζεται μόνο σε εξαιρετικά υψηλές ενέργειες σαν αυτές που παρήχθησαν αμέσως μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
Λούκας Τέιλορ/CMS
To Βόγιατζερ 1 είναι ένα μη επανδρωμένο διαπλανητικό διαστημόπλοιο που εκτοξεύτηκε 16 ημέρες μετά το Βόγιατζερ 2, στις 5 Σεπτεμβρίου 1977, από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ με προωθητικό σύστημα τον πύραυλο-φορέα Τιτάν IIIE-Κένταυρο. Η διαστημική του τροχιά ήταν έτσι προγραμματισμένη ώστε να πλησιάσει στον Ουρανό πολύ νωρίτερα από το δίδυμο Βόγιατζερ 2. Αρχικά το Βόγιατζερ 1 έφερε τον κωδικό Μάρινερ 11 και προοριζόταν να ενταχθεί στα πλαίσια του προγράμματος Μάρινερ. Στις 12 Σεπτεμβρίου 2013 η NASA ανακοίνωσε ότι το Βόγιατζερ 1 είναι επισήμως το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα που φτάνει στο διαστρικό χώρο. Η είσοδος στο διαστρικό χώρο έγινε στις 25 Αυγούστου του 2012, όπως προέκυψε από την ανάλυση της πυκνότητας του πλάσματος.
2014: Βαρυτικά κύματα
Πριν από το 2014, οι επιστήμονες είχαν μόνο έμμεσες ενδείξεις για τη Μεγάλη Έκρηξη , τη θεωρία που περιγράφει την εκρηκτική διαστολή του διαστήματος που συνέβη πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια και γέννησε το σύμπαν μας. Αλλά το 2014, για πρώτη φορά, οι επιστήμονες παρατήρησαν την άμεση απόδειξη αυτής της πραγματικότητας.
Η πηγή των βαρυτικών κυμάτων είναι μία σύγκρουση και συγχώνευση δύο τεράστιων μαύρων τρυπών, με μάζες περίπου 30 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου, σε απόσταση 1,3 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Το συμβάν αυτό απελευθερώνει τεράστια μάζα-ενέργεια με τη μορφή βαρυτικών κυμάτων, τα οποία έγιναν αντιληπτά από τους ανιχνευτές του LIGO.
″Ναι, καταφέραμε να καταγράψουμε τα βαρυτικά κύματα”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο καθηγητής David Reitze, που ηγείται της ερευνητικής ομάδας.
2015: To πρώτο βήμα για γενετικά τροποποιημένα έμβρυα
Ενδεχομένως το μεγαλύτερο επίτευγμα στον χώρο της βιοϊατρικής τη δεκαετία που φεύγει είναι η εμφάνιση μιας τεχνολογίας επεξεργασίας γονιδίων που ονομάζεται CRISPR.
CRISPR είναι το ακρωνύμιο για τη συστάδα, κανονικών διάκενων, μικρών παλινδρομικών επαναλήψεων (clustered, regularly interspaced, short palindromic repeats) επιτρέποντας ουσιαστικά στους ερευνητές να κόψουν και να τροποποιήσουν μικρά κομμάτια DNA σε συγκεκριμένες περιοχές της έλικάς του , μεταβάλλοντας έτσι το DNA.
Χρησιμοποιώντας αυτό το σύστημα, οι επιστήμονες μπορούν εύκολα να διαγράψουν και να εισαγάγουν κομμάτια DNA σε ζωντανούς οργανισμούς, μια ικανότητα με προφανείς συνέπειες για τη θεραπεία των γενετικών ασθενειών που ενδεχομένως θα οδηγήσουν σε ειδικά διαμορφωμένα μωρά, χωρίς ασθένειες και αδυναμίες.
2016: Ανακάλυψη του πιο κοντινού εξωπλανήτη στο Ηλιακό Σύστημα
Ο Εγγύτατος Κενταύρου b (Proxima ή Alpha Centauri Cb) είναι εξωπλανήτης σε τροχιά μέσα στην κατοικήσιμη ζώνη στο πλησιέστερο άστρο στον Ήλιο, τον ερυθρό νάνο Εγγύτατος του Κενταύρου, ο οποίος ανήκει σε τριπλό αστρικό σύστημα. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 4,2 έτη φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κενταύρου, και είναι ο πιο κοντινός εξωπλανήτης στο Ηλιακό Σύστημα.
Η ανακάλυψη του πλανήτη ανακοινώθηκε τον Αύγουστο του 2016 από το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (ESO). Ο πλανήτης βρέθηκε χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μεταβολής της ακτινικής ταχύτητας, όπου περιοδικές μετατοπίσεις των φασματικών γραμμών Doppler του άστρου, αποκαλύπτουν την τροχιά ενός αντικειμένου που περιστρέφεται γύρω του. Από αυτές τις ενδείξεις, η ακτινική ταχύτητα του μητρικού άστρου σε σχέση με τη Γη ποικίλει, με πλάτος περίπου δύο μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Σύμφωνα με τον Γκιγιέμ Ανγκλάδα‐Εσκουδέ, η σχετικά μικρή απόσταση από τη Γη, προσφέρει μια ευκαιρία για ρομποτική εξερεύνηση του πλανήτη με το σχέδιο Starshot.
2017: Homo Sapiens πριν από 300.000 χρόνια
Η εμφάνιση του άμεσου προγόνου μας, του «έμφρονος ανθρώπου» (Homo sapiens), έγινε στην Αφρική μάλλον παλαιότερα από ό,τι πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες. Μια νέα γενετική μελέτη από σουηδούς και Νοτιοαφρικανούς επιστήμονες τοποθετεί τις απαρχές του «Χόμο σάπιενς» πριν από 260.000 έως 350.000 χρόνια και όχι πριν από περίπου 200.000 χρόνια που ήταν η έως τώρα βασική εκτίμηση.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον γενετιστή Ματίας Γιάκομπσον του Πανεπιστημίου της Ουψάλα και την καθηγήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας Μαρλίζ Λόμπαρντ του Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», ανέλυσαν το γονιδίωμα επτά αφρικανών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που ζούσαν πριν από 300 έως 2.300 χρόνια.
Η ανάλυση του DNA τους οδήγησε στην εκτίμηση ότι ο εξελικτικός διαχωρισμός ανάμεσα στον Homo sapiens και στις άλλες ομάδες προγόνων του ανθρώπου έλαβε χώρα προ 260.000 έως 350.000 ετών.
Η νέα εκτίμηση συμβαδίζει με την πρόσφατη ανακάλυψη απολιθωμάτων Homo sapiens στο Μαρόκο εκείνο το καλοκαίρι, τα οποία χρονολογήθηκαν ότι ήσαν ηλικίας 300.000 έως 350.000 ετών. Συνεπώς και αυτά παραπέμπουν σε παλαιότερη ανάδυση του Homo sapiens από τους υπόλοιπους…συγγενείς
2018: Η γέννηση των πρώτων γενετικά τροποποιημένων εμβρύων
Το 2018 γεννήθηκαν η Νάλα και η Λουλού, τα πρώτα δίδυμα στην ιστορία της ανθρωπότητας που υπέστησαν γονιδιακή επεξεργασία, ώστε να γεννηθούν με ανοσία στον ιό HIV. Αξίζει να αναφερθεί, ότι ένα χρόνο μετά, οι επιστήμονες αναφέρουν πως η προσπάθειά τους ίσως απέτυχε, προκαλώντας παράλληλα ανεπιθύμητες μεταλλάξεις στο DNA των κοριτσιών.
2019: Η πρώτη φωτογραφία μαύρης τρύπας
Το γεγονός της χρονιάς. Ένα επίτευγμα- ορόσημο στην αστροφυσική: Η πρώτη φωτογραφία μιας μαύρης τρύπας, «δοκιμάζοντας» έτσι έναν από τους πυλώνες της σημερινής επιστήμης- τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν.
H εικόνα που δόθηκε στη δημοσιότητα δείχνει τη σκιά της μαύρης τρύπας που βρίσκεται στο κέντρο του Μessier 87 (M87) ενός ελλειπτικού γαλαξία σε απόσταση περίπου 55 εκατ. ετών φωτός από τη Γη. Η συγκεκριμένη μαύρη τρύπα έχει 6,5 δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου. Για να «απαθανατιστεί» η σκιά της χρειάστηκαν οκτώ επίγεια ραδιοτηλεσκόπια ανά τον κόσμο, τα οποία λειτούργησαν σαν ένα τηλεσκόπιο, μεγέθους αντίστοιχου αυτού της Γης.
Στην προσπάθεια του προγράμματος ΕΗΤ συμμετείχαν και διαστημόπλοια της NASA, τα οποία βοήθησαν στην παρατήρηση της μαύρης τρύπας μέσω της χρήσης διαφορετικών μηκών κύματος φωτός.
(Mε πληροφορίες από Livescience)
