Oταν η Γκρέτα συνάντησε εκείνον που της άνοιξε τα μάτια
Oταν προβλήθηκε στο BBC ο θρυλικός, πρώτος κύκλος ντοκιμαντέρ του πολυβραβευμένου Ντέιβιντ Ατένμπορο, με τίτλο Life on Earth, ο πατέρας της Γκρέτα Τούνμπεργκ ήταν μόλις δέκα ετών. Σαράντα χρόνια αργότερα, η ίδια η Γκρέτα είχε την ευκαιρία να πει «ευχαριστώ» στον μεγάλο ντοκιμαντερίστα. Να του πει ότι ήταν εκείνος που της άνοιξε τα μάτια, εκείνος που την έκανε να ενδιαφερθεί για την οικολογία. Ότι, βλέποντας τα ντοκιμαντέρ του, έμαθε για το κλίμα που αλλάζει, για τον πλανήτη που κινδυνεύει και πήρε την απόφαση να κάνει κάτι για όλα αυτά. Κι εκείνος, συγκινημένος, της είπε πως, μέχρι να εμφανιστεί η ίδια, ένιωθε πως η δουλειά του πήγαινε χαμένη, οι άνθρωποι έβλεπαν αλλά τίποτε δεν άλλαζε. «Εσύ ξύπνησες τον κόσμο», της είπε. Κι αυτή η συνάντηση ενός ντοκιμαντερίστα 93 ετών με μια νεαρή ακτιβίστρια που δεν έκλεισε ακόμη τα 17 ήταν, ίσως, η πιο ενδιαφέρουσα στιγμή των τελευταίων ωρών του χρόνου που έφυγε.
Η διάσημη πρωινή εκπομπή του βρετανικού Radio 4, “Today”, είχε την ιδέα να καλέσει την Γκρέτα Τούνμπεργκ, το κορίτσι που- για πολλούς, αλλά και για εμένα- ήταν το πιο σημαντικό πρόσωπο του 2019, να γίνει αρχισυντάκτης της προτελευταίας εκπομπής του χρόνου. Στην διάρκειά της, η Γκρέτα απάντησε σε μερικές ερωτήσεις που όλοι θα θέλαμε να της θέσουμε. Ο πατέρας της μίλησε για τον «εφιάλτη»- ήταν η λέξη που χρησιμοποίησε- να μεγαλώνεις ένα παιδί με σύνδρομο Ασπεργκερ, που ξαφνικά, για μήνες, αρνείται να πάρει τροφή, δεν επικοινωνεί με κανέναν πέρα από τους γονείς της και για χρόνια έπασχε από κατάθλιψη, μα που σαν να γιατρεύτηκε όταν ανακάλυψε έναν σκοπό στον οποίο αφιέρωσε με πάθος την ζωή της. Και, φυσικά, έγινε μια μεγάλη συζήτηση για το περιβάλλον και τον μηδενισμό των εκπομπών ρύπων, στην οποία πήραν μέρος άνθρωποι τόσο διαφορετικοί όπως ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας και ο τραγουδιστής των Massive Attack, μια γυναίκα από τις Φιλιππίνες που έχασε όλη της την οικογένεια σε έναν τυφώνα και ο επικεφαλής μιας μεγάλης πετρελαϊκής εταιρείας.
Άκουγα την εκπομπή και αναρωτιόμουν αν αυτή η συζήτηση ήρθε η ώρα να πάρει την κεντρική θέση στην δημόσια σφαίρα. Αν το 2020, που ξεκινά με τόσα σύννεφα στον ορίζοντά του- για εμάς: οι εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκική απειλή, για τον κόσμο: η απειλή μιας νέας οικονομικής κρίσης, που πλησιάζει, η αποσταθεροποιητική πολιτική Τραμπ και ο κίνδυνος επανεκλογής του- μπορεί να γίνει η βασική πολιτική συζήτηση στον κόσμο. Δύσκολο- όταν έχει μόλις ναυαγήσει μια διάσκεψη για το κλίμα στην Μαδρίτη.
Εδώ στην χώρα μου, της είπε κάποια στιγμή ο Ατένμπορο, είχαμε πρόσφατα εκλογές, συζητούσαμε για το Brexit, αλλά ελάχιστη συζήτηση έγινε για το πιο σημαντικό θέμα στον κόσμο, αυτό που απασχολεί εσένα κι εμένα. Κι όση συζήτηση έγινε- της είπε- την χρωστάμε σε εσένα, που κατάφερες ό,τι δεν είχαμε καταφέρει εμείς- να ξυπνήσεις τον κόσμο. Κι εκείνη απάντησε: Δεν ξέρω γιατί ο κόσμος προσέχει αυτά που λέω, δεν ξέρω για πόσο ακόμη θα με ακούει, αλλά στο διάστημα που έχω την προσοχή του θα συνεχίσω να επαναλαμβάνω το μήνυμα μου, μέχρι να γίνει κατανοητό.
Ακουγα κι έφερνα στο νου όλες τις συζητήσεις που έχουν διασχίσει τους δηλητηριώδεις κάμπους των social media, τις καμπάνιες μίσους εναντίον αυτού του παράξενου κοριτσιού, που ξύπνησε το ίδιο από την δυστυχία του και ξύπνησε κατόπιν και τους συνομηλίκους της με ένα μήνυμα κινητοποίησης εναντίον της καταστροφής του πλανήτη.
Με τα δικά της λόγια, εμφανιζόταν σαν ένα παιδί, μία έφηβος που δεν θέλει να γίνει ηρωίδα, δεν θέλει να περάσει όλη τη ζωή της ως ακτιβίστρια, θέλει να έχει μια κανονική ζωή, να επιστρέψει στο σχολείο το οποίο εγκατέλειψε. Μα στο μεταξύ, θέλει να πετύχει κάτι με την καμπάνια που ξεκίνησε. Και ο πατέρας της, με τα δικά του λόγια, δεν είναι ένα τέρας που οργανώνει την επικοινωνιακή καμπάνια του παιδιού του, είναι ένας γονιός που ανησυχεί, που θέλει να γυρίσει το παιδί στο σχολείο, μα την υποστηρίζει σε αυτό που αποφάσισε να κάνει. Και αναγνωρίζει ότι ενώ στα μάτια όλων των άλλων η Γκρέτα, με όλα αυτά που κάνει, δεν είναι ένα φυσιολογικό παιδί, στην πραγματικότητα μόνο μέσα από αυτά που κάνει, μέσα από τις καμπάνιες της, έγινε ένα κανονικό παιδί, ένα παιδί που νιώθει ευτυχισμένο.
Και πως αντέχει όσα λέγονται και γράφονται εναντίον της, τα fake news, τις καμπάνιες μίσους;- τον ρώτησε η παρουσιάστρια της εκπομπής. Δεν καταλαβαίνω πως το κάνει- απάντησε εκείνος- αλλά γελά με όλα αυτά, δεν την επηρεάζουν. Ίσως. Αλλά οι καμπάνιες μίσους που μ’ ένα # ως πολεμική κραυγή απλώνονται παντού, με ταχύτητα φωτός, μοιάζει να κυριαρχούν. Τελευταίο κρούσμα, η καμπάνια #Turn Adern, μια καμπάνια εναντίον της πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας Τζασίντα Αντερν, εναντίον της οποίας δεν προσάπτει κανείς τίποτε, πέραν του ότι η ανθρώπινη, ενσυναίσθητη αντίδρασή της στην σφαγή που έγινε σ ένα τζαμί στη χώρα της, την έκανε υπερβολικά δημοφιλή. Κάτω οι δημοφιλείς!
Ποιος θα κερδίσει, λοιπόν, το παιχνίδι την χρονιά που αρχίζει; Η Γκρέτα και όσοι, όπως αυτή, ταξιδεύουν στον νέο ωκεανό των μίντια μ ένα θετικό μήνυμα ή εκείνοι που οργανώνουν καμπάνιες μίσους κι εκείνοι που χάρις σε τέτοιες καμπάνιες- όπως ο Τραμπ- κερδίζουν εκλογές;
