Ο κορονοϊός, οι μάσκες κι ένα ρήμα σκοτεινό
H αλήθεια μόνον έναντι θανάτου δίδεται1
Οδυσσέας Ελύτης
Στην επιστήμη της Οικολογίας ισχύει ένας σημαντικός κανόνας που λέει πως την ανάπτυξη κάθε είδους αλλά και κάθε οικοσυστήματος την καθορίζει ο παράγοντας εκείνος που βρίσκεται σε έλλειψη έστω κι αν όλοι οι άλλοι παράγοντες ανάπτυξης βρίσκονται στο ιδανικό τους επίπεδο.
Στην άλλη ”επιστήμη”, αυτή της διαχείρισης του συλλογικού ασυνείδητου (και συνειδητού ενδεχομένως), ειδικά σε περιπτώσεις που ο ‘εχθρός’ είναι αόρατος δια γυμνού οφθαλμού, την ανάπτυξη καθορίζει μάλλον ό,τι βρίσκεται σε υπερεπάρκεια! Κυρίως ο φόβος και ο πανικός.
Ως ατομικές οντότητες είναι γραμμένο στη συνείδησή μας με ζωηρά γράμματα το ένστικτο τής αυτοσυντήρησης.Όταν αυτό είναι εξασφαλισμένο, τότε (και μόνο τότε) γινόμαστε όντα πολιτικά και κοινωνικά. Και φιλοσοφούμε! Αν όμως νιώσουμε πως η αυτοσυντήρησή μας απειλείται, τότε αυτομάτως ξεκινάει ένας αμείλικτος πόλεμος, ένας πόλεμος εναντίον όλων. Κι εκεί ακριβώς αρχίζει το μεγαλύτερο από όλα τα δεινά, ο ασυνείδητος πόλεμος κατά του ίδιου του κοινωνικού ιστού. Όλοι είναι εν δυνάμει εχθροί. Ή μάλλον, όλοι είναι εχθροί, οι γείτονες, οι φίλοι, οι συνάδερφοι ίσως και τα ίδια μας τα αδέρφια! Μετά από πολλές χιλιάδες χρόνια εκπαίδευσης τού ανθρώπινου πνεύματος, τα αντανακλαστικά εντός μας εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχυρότερη θέση έναντι της λογικής σκέψης. Πόσο μικροί κι απαίδευτοι είμαστε τελικά μπροστά στο φόβο…
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως οφείλουμε όλοι μας να κρατήσουμε υπεύθυνη στάση απέναντι στις συστάσεις των επιστημόνων και των γιατρών, τις σχετικές με την εξάπλωση του κοροναϊού και τις οδηγίες προφύλαξης. Στα χρόνια τού βίου μας όμως έχουν εμφανιστεί κατά καιρούς κι άλλοι ιοί και η ιστορία έδειξε -δυστυχώς- πως η επιστήμη τερμάτισε τελικώς δεύτερη, προτιμήθηκε η επιδρομή στα φαρμακεία και στα παντοπωλεία χωρίς βέβαια κάποιο μακροπρόθεσμο όφελος. Η ανθρωπότητα συνέχισε να υπάρχει και να ζει, όπως διαβεβαίωσαν οι επιστήμονες τότε και θα συνεχίσει για ακόμα μια φορά, όπως διαβεβαιώνουν και τώρα. Το σημαντικότερο ζήτημα όμως δεν είναι αυτό, είναι μια άλλη «επιδημία» που καλλιεργείται μέσα από το θολό τοπίο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και μιας μερίδας μέσων ενημέρωσης που διακαώς επιθυμούν αναγνωσιμότητα. Είναι η σπορά ψευδών και ανυπόστατων ειδήσεων που κυκλοφορούν ως φήμες και που οδηγούν στην απώλεια εμπιστοσύνης απέναντι στην επιστημονική κοινότητα. Αυτό, σε συνδυασμό με την αντανακλαστική μας προσπάθεια να αμπαρωθούμε πίσω από κάποιο επίπλαστο οχυρωματικό έργο, να αποκτήσουμε την αίσθηση της ασφάλειας για να μη μας αγγίξει το πρόβλημα, οδηγεί την ελευθερία της σκέψης μας στο όριό της. Ή, για να το θέσουμε σε ρεαλιστικότερη βάση, πνίγει κυριολεκτικά την ελευθερία μας.
Το βέβαιο είναι πως εκείνη που θα νοσήσει περισσότερο είναι η οικονομία. Η οικονομία σε μια χώρα που δέκα χρόνια τώρα παλεύει να βγάλει το κεφάλι της έξω από το νερό της αβεβαιότητας για να ανασάνει καθαρό αέρα χωρίς περιορισμούς και μνημόνια. Και θα νοσήσει περισσότερο αν αυτή την κρίσιμη στιγμή επιδείξουμε ανεύθυνη στάση κι ανοχή απέναντι στις Κασσάνδρες των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων. Μόνο η Επιστήμη πρέπει να μιλάει τώρα, οι άλλοι ας σωπάσουν. «Ένα ρήμα τώρα μηχανεύομαι όπως ο διαρρήκτης το αντικλείδι του, ένα ρήμα σε -άγω» γράφει ο Ελύτης. Ας μην είναι τούτες τις ώρες το ρήμα σκοτεινό. Ας μην είναι το ‘συνάγω’ αυθαίρετα συμπεράσματα, ας μην είναι το ‘εξάγω’ φόβο ούτε το ‘παράγω’ πανικό. Ας είναι φωτεινό, ας είναι το ρήμα «προάγω». Την ορθή σκέψη και την ορθή κρίση. Κι ας αναρωτηθούμε τελικά, τι φοβόμαστε περισσότερο; Τον ίδιο το θάνατο ή το φόβο του θανάτου;
Κώστας Θερμογιάννης
1 Ρήμα το σκοτεινόν. Ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη
