Ο μακρύς δρόμος προς την Ανάσταση
Για τους Έλληνες Ορθόδοξους Χριστιανούς η Ανάσταση ήταν και παραμένει κορυφαίο γεγονός καθώς εμπεριέχει πολλές διαστάσεις. Είναι πάνω απ’ όλα η μεταφυσική και θεολογική διάσταση, όμως δεν περιορίζεται σε αυτήν. Υπάρχει και το στοιχείο της δικαίωσης στα ζητήματα της καθημερινότητας και ασφαλώς των εθνικών αγώνων. Έτσι τις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας οι πιστοί κατακλύζουν τις εκκλησίες για να συμμετέχουν στο Θείο Δράμα προσβλέποντας παράλληλα στο χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως. Η εμπειρία αυτή εμπεριέχει και μια καθαρτική διάσταση καθώς και το στοιχείο της περισυλλογής.
Ως αποτέλεσμα όμως των πρωτόγνωρων συνθηκών που έχουν δημιουργηθεί εξ αιτίας της πανδημίας οι πιστοί δεν προσήλθαν στις εκκλησίες τις μέρες αυτές. Ούτε και θα μπορέσουν να γιορτάσουν την Ανάσταση όπως έπρατταν κάθε χρόνο με αγαπημένα πρόσωπα, συγγενείς και φίλους. Όμως το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως θα ακουσθεί και θα μας δώσει θάρρος να συνεχίσουμε προσδοκώντας σε καλύτερες μέρες παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις.
Η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δήλωσε ότι η υφιστάμενηκρίσηθα είναι η μεγαλύτερη από την εποχή του Great Depression το 1929. Ήδη οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για να περιορίσουν το μέγεθος των αρνητικών συνεπειών. Δυστυχώς στην περίπτωση της ΕΕ, τα μέτρα που αποφασίστηκαν στο Eurogroup στις 9 Απριλίου, παρά την παραδοχή για τη λανθασμένη αντιμετώπιση της προηγούμενης κρίσης, κρίνονται ως ανεπαρκή. Στη συγκεκριμένη σύνοδο του Eurogroup αποφασίστηκε η διάθεση κονδυλίων ύψους €540 δισεκατομμυρίων. Σημειώνεται ότι η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είχε τονίσει ότι απαιτούνται τουλάχιστον €1,5 τρισεκατομμύρια. Πέραν τούτου δεν προχώρησε, για την ώρα, η ιδέα του Ευρωομολόγουούτε και το τύπωμα νέου χρήματος (helicopter money). Ως εκ τούτου ο στόχος του νέου Σχεδίου Marshall για την Ευρώπη εξακολουθεί να παραμένει απομακρυσμένος παρά τις διακηρύξεις για επιπρόσθετα προγράμματα που θα ακολουθήσουν.
Σε σχέση με την υγειονομική διάσταση της κρίσης, η κατάσταση στην Κύπρο και την Ελλάδα παραμένει σε διαχειρίσιμα επίπεδα και είναι πολύ καλύτερη σε σύγκριση με αρκετές άλλες χώρες. Το ζητούμενο είναι πως θα γίνει η χαλάρωση των μέτρων και η επιστροφή στην κανονικότητα. Προφανώς ενώ τα περιοριστικά μέτρα είναι εν πολλοίς απαραίτητα, ο εγκλεισμός έχει τις δικές του πολυδιάστατες αρνητικές συνέπειες και παρενέργειες. Ενώ καθίσταται προφανές ότι η πανδημία θα αναχαιτισθεί όταν εξευρεθεί το απαιτούμενο εμβόλιο, εν τω μεταξύ η διαχείριση που θα γίνει εμπεριέχει το μίγμα της χαλάρωσης των μέτρων, της σταδιακής ανοσίας και της χορήγησης της καλύτερης δυνατής αγωγής στους νοσούντες.
Η πανδημία έφερε ξανά επί τάπητος και τη συζήτηση για την επόμενη μέρα. Ήδη έχει ασκηθεί σκληρή κριτική στις κυβερνήσεις μεγάλων χωρών που είχαν αγνοήσει προειδοποιήσεις για μια επερχόμενη πανδημία και δεν έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα. Ασκήθηκε επίσης σκληρή κριτική στους παράγοντες εκείνους που οδήγησαν στην αποδυνάμωση των υποδομών της δημόσιας υγείας. Στην περίπτωση της ΕΕ το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τη σκληρή λιτότητα που επιβλήθηκε από την Τρόικα φέρειη ίδια η Γερμανία.
Αναπόφευκτα τίθεται επί τάπητος η αναζήτηση ενός νέου υποδείγματος καθώς και τα χαρακτηριστικά της επόμενης μέρας. Και τούτο ενώ αρκετοί διανοητές προειδοποιούν για ένα κόσμο με «λιγότερη ευημερία και λιγότερες ελευθερίες». Προφανώς ενώ επανέρχεται ξανά η αναγκαιότητα για μεγαλύτερη συνεργασία για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων, παράλληλα αναδεικνύεται ξανά η αδιαμφισβήτητηαξία του ρόλου του κράτους στην νέα εποχή.
Η Κύπρος καλείται να αντιμετωπίσει την πανδημία εν πολλοίς με τις δικές της δυνάμεις. Τώρα είναι η ώρα της συλλογικής προσπάθειας σε όλα τα επίπεδα καθώς προέχει η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και η αποτροπή της καμένης γης. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Όμως αναπόφευκτα θα απαιτηθούν επιπρόσθετα στοχευμένα μέτρα για να προστατευθούν επιχειρήσεις, οργανισμοί, εργαζόμενοι και αυτοεργοδοτούμενοι. Επειδή δεν υπάρχουν απεριόριστοι πόροι ενώ παράλληλα υφίστανται όρια στα επίπεδα δανεισμού, θα απαιτηθεί η καλύτερη δυνατή διαχείριση. Θα ήταν πραγματικά εξαιρετική εξέλιξη εάν η Γερμανία έστω και την ύστατη διαφοροποιήσει την πολιτική της και αποδεχθεί το Ευρωομόλογοκαθώς και το τύπωμα νέου χρήματος ούτως ώστε να καταστούν εφικτές περισσότερες στοχευμένες δράσεις για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης.
Ούτως ή άλλως η Κύπρος καλείται επίσης να δρομολογήσει ένα νέο υπόδειγμα το οποίο να μπορεί να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της νέας εποχής. Αναπόφευκτα στη συζήτηση αυτή θα επαναξιολογηθεί και το αξιακό σύστημα. Μεταξύ άλλων, υπογραμμίζεται ότι ενώ το κίνητρο του κέρδους θα εξακολουθήσει να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στα οικονομικά δρώμενα και ως εκ τούτου είναι λάθος να δαιμονοποιείται, ταυτόχρονα θα πρέπει ο στόχος του υπερκέρδους να υποταχθεί σε άλλες προτεραιότητες. Εξ ίσου σημαντική είναι η αλληλεγγύη και η αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής. Ενώ η Κύπρος αντιμετωπίζει τις ποικιλόμορφες προκλήσεις της σύγχρονης εποχής, υφίσταται ταυτόχρονα ξένη κατοχή καθώς και υβριδικό πόλεμο από την Τουρκία. Κάτω από αυτά τα δεδομένα και με τη σοφία η οποία προκύπτει από την κρίση της πανδημίας για τον αδιαμφισβήτητο ρόλο του κράτους, καθίσταται προφανές ότι θα πρέπει να επαναξιολογηθεί η πολιτική για το Κυπριακό. Η κρατική υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού.
Σύντομα θα ακουσθεί ξανά το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως. Και θα γιορτάσουμε έστω και κάτω από αντίξοες συνθήκες. Το μήνυμα αυτό θα μας ενδυναμώνει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητάς και να ενισχύει τις προσπάθειες μας για την Ανάσταση και της Κύπρου. Ο δρόμος θα είναι μακρύς, αλλά έχουμε τις δυνατότητες να τον διαβούμε.
* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
