Το Πάσχα των καθολικών στην Σύρο
Τον Ιούνιο του 2015 και κατά την ομιλία του στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Λατερανού στη Ρώμη, ο πάπας Φραγκίσκος είπε ότι «η (Ρωμαιοκαθολική) Εκκλησία είναι διατεθειμένη να ορίσει μια σταθερή ημερομηνία για το Πάσχα, ώστε να μπορεί να γιορτάζεται την ίδια ημέρα από όλους τους χριστιανούς».
Πολλοί Καθολικοί που ζουν στην Ελλάδα γιορτάζουν το Πάσχα μαζί με τους Ορθόδοξους, ανεξάρτητα από την Καθολική Εκκλησία, με κατάνυξη και «ένωση» των διαφορετικών παραδόσεων. Ιδιαίτερα στη Σύρο και την Τήνο το κοινό Πάσχα των δυο θρησκειών είναι μια μοναδική εμπειρία και όποιος επισκεφθεί τα νησιά αυτή την περίοδο, θα βρεθεί μπροστά σε έθιμα χρόνων και θα γνωρίσει την ιστορία των νησιών στα οποία συνυπάρχουν αρμονικά ορθόδοξοι και καθολικοί. Μάλιστα στη Σύρο, ένα από τα πιο δημοφιλή και εντυπωσιακά έθιμα είναι ο διαγωνισμός φαντασμαγορικών βεγγαλικών ανάμεσα στον ορθόδοξο Ιερό Ναό Αναστάσεως του Σωτήρος στην Ερμούπολη και την καθολική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Ανω Σύρο.
Ωστόσο με τον εγκλεισμό και την απαγόρευση της κυκλοφορίας λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, το Πάσχα θα είναι διαφορετικό για τη χώρα μας. Πώς όμως γιόρταζαν οι καθολικοί που μένουν στην Ελλάδα την περίοδο του Πάσχα τα προηγούμενα χρόνια και πώς είναι η κατάσταση φέτος στο νησί της Σύρου;
Τα περισσότερα έθιμα του Πάσχα των καθολικών και ορθόδοξων είναι κοινά: η βαφή των αυγών την Μεγάλη Πέμπτη, το ψήσιμο πασχαλινών κουλουριών, η μαγειρίτσα το Μεγάλο Σάββατο, το σούβλισμα του αρνιού την Κυριακή. «Ένα από τα ξεχωριστά έθιμά μας είναι η πασχαλινή τυρόπιτα. Είναι γλυκιά, από ανάλατη μυζήθρα και φρέσκο γάλα. Πρόκειται για ένα γλυκό που φτιάχνουν είτε οι γυναίκες στα σπίτια ή τα τυροκομεία που αγοράζουν την έτοιμη μυζήθρα. Είναι παλιό έθιμο της Σύρου και το πιο διαδεδομένο. Και φυσικά νηστεύουμε», λέει στη HuffPost η κα Ελπίδα Βουτσινού, κάτοικος της Σύρου, καθολική, αγρότισσα, χορωδός, συμμετέχουσα σε φιλανθρωπικές και καλλιτεχνικές διοργανώσεις στο νησί. Μια ιδιαίτερη εμπειρία για τους επισκέπτες του νησιού είναι η περιφορά των επιταφίων, όχι μόνο των ορθόδοξων εκκλησιών (Επιτάφια) αλλά και των καθολικών. Οι Επιτάφιοι των καθολικών ξεκινούν από το ναό του Αγίου Γεωργίου στην Ανω Σύρο και από την Ευαγγελίστρια στην Ερμούπολη και συνοδεύονται από χιτώνες, σφουγγάρια και ζάρια, συμβολίζοντας τα Θεία Πάθη.
Πολλοί καθολικοί ακολουθούν τη 40ήμερη νηστεία, όμως όχι όλοι. «Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός που νηστεύει όλο το χρόνο, με σκεπτικό “αν διαβάσουμε τους οδηγούς προσευχής που μας βοηθούν, γράφει ότι την Τετάρτη και την Παρασκευή – αν μπορούμε – να μην τρώμε κρέας”. Αφού λοιπόν θα φάμε κάποια στιγμή της Μ. Εβδομάδας όσπριο ή λαχανικό, γιατί να μην το φάμε εκείνη την ημέρα που το λέει η θρησκεία; Για εμάς, η Παρασκευή και η Κυριακή είναι σημαντικές ημέρες», εξηγεί η κα Βουτσινού.
Πάσχα με κλειστές εκκλησίες
Κι ενώ κάθε χρόνο οι ορθόδοξοι και καθολικοί κάτοικοι της Σύρου είναι έξω, πηγαίνουν στην εκκλησία και τιμούν τις παραδόσεις, τώρα θα παρακολουθήσουν τις Λειτουργίες μέσα από την τηλεόραση.
«Το Πάσχα θα γιορταστεί όπως των Ορθόδοξων, με κλειστές εκκλησίες», λέει η κα Βουτσινού. «Ο Δρόμος του Σταυρού (Via Crucis), το μαρτυρικό κομμάτι της Μεγάλης Παρασκευής που μελετάμε τις 14 στάσεις από τη στιγμή που συνέλαβαν τον Ιησού ως την ταφή του, μεταδιδόταν κάθε χρόνο από τοπικό κανάλι σε ζωντανή σύνδεση μέσα από κάποια εκκλησία της Σύρου. Κάθε Κυριακή πρωί μεταδιδόταν η Θεία Λειτουργία, τα Ευαγγέλια κανονικά και έβγαζε λόγο ο ιερέας. Δεν πηγαίνουμε στην εκκλησία πια. Και με τον ίδιο τρόπο θα γιορτάσουμε φέτος, από την τηλεόραση», σημειώνει. «Είναι κάτι διαφορετικό που δεν έχουμε ξαναζήσει».
«Ολες οι τελετές της Μεγάλης Εβδομάδας στη Σύρο θα μεταδοθούν μέσα από τον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό ΣΥΡΟΣΤV1. Θα μεταδοθούν οι ακολουθίες αλλά θα είναι βεβαίως λίγοι ιερείς, 5-6 άτομα και μακριά ο ένας από τον άλλον μέσα στο ναό, για να ψάλλουν», λέει ο τέως Καθολικός Επίσκοπος Σύρου Σεβ. Φραγκίσκος Παπαμανώλης.
Φέτος, η οικογένεια της κας Βουτσινού όπως και πολλές ελληνικές οικογένειες, θα αποχωριστεί συγγενείς και φίλους, λόγω των μέτρων απαγόρευσης κυκλοφορίας και αποκαλύπτει ότι είναι τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα. «Φέτος θα είναι λίγο διαφορετικά. Προσπαθούμε να μην μας επηρεάσει αρνητικά».
«Δεν κυκλοφορεί κανείς»
Οσο για τους πολυσύχναστους - το Πάσχα και το καλοκαίρι – δρόμους του νησιού, από την έναρξη της καραντίνας και μετέπειτα απαγόρευσης της κυκλοφορίας, είναι πιο έρημο από ποτέ. «Δεν έχω ξαναδεί την Ερμούπολη τόσο “νεκρή”. Σε μια βόλτα με το αμάξι έβλεπες πάντα κίνηση και ζωή στις καφετέριες του λιμανιού, τώρα δεν υπάρχει κανείς. Εχουν τοποθετήσει και τις καρέκλες τη μια πάνω στην άλλη, δεν κυκλοφορεί άνθρωπος. Είναι δραματική κατάσταση», λέει η κα Βουτσινού.
Η αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα έχει προκαλέσει διακυμάνσεις στην ψυχολογία και ανησυχία για το τι θα ακολουθήσει τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες, την άλλη χρονιά. «Το πιο περίεργο από όλα είναι ότι δεν έχουμε καταλάβει εάν αυτό θα διαρκέσει μόνο για φέτος ή θα συνεχίζεται κι άλλα χρόνια. Εκεί θεωρώ ότι όλοι τρομάζουμε. Τώρα αρχίζουμε και συνειδητοποιούμε αυτό που ζούμε, κάνουμε υπομονή να βοηθήσουμε ο καθένας τον εαυτό του, την οικογένειά του, την πατρίδα μας». Στο σενάριο επιστροφής του κορονοϊού την επόμενη χρονιά, πολλοί φοβούνται και αναρωτιούνται πώς θα είναι η ζωή με τον ιό στην ατμόσφαιρα. «Αν συνεχιστεί, πρέπει να δούμε το καλοκαίρι –αν με το καλό μπορέσουμε να κινηθούμε λίγο – πώς θα οργανώσουμε τη ζωή μας για του χρόνου, σε περίπτωση που υπάρξει νέο κύμα κρουσμάτων. Γιατί μας έπιασε κυριολεκτικά στον ύπνο», λέει η κα Βουτσινού.
Μήνυμα του Επισκόπου Φραγκίσκου προς τους καθολικούς
«(Το μήνυμα που θέλω να δώσω) είναι να αφήσουμε το Χριστό να ζει μέσω ημών, μέσα στον κόσμο. Και όταν λέμε να ζει ο Χριστός εννοούμε να ασπαζόμαστε πρώτα από όλα τις αρχές του Ευαγγελίου και να συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με όλες αυτές τις αρχές του Ευαγγελίου. Διότι η Μεγάλη Εντολή του Χριστιανισμού, είναι η Αγάπη. Να κυριαρχεί η Αγάπη ώστε να κυριαρχεί ο Χριστός μέσα στην κοινωνία των ανθρώπων».
