Πέτρος Μάρκαρης: Η Αριστερά έχει αυτοκτονήσει για μένα
Στο νέο αστυνομικό του Πέτρου Μάρκαρη «Ο φόνος είναι χρήμα» με τον αστυνόμο Χαρίτο, ένας δολοφόνος εκτελεί ξένους επενδυτές στην Ελλάδα, ενώ την ίδια στιγμή γεννιέται «το κίνημα των φτωχών». Αφορμή για μια απροσδόκητα τόσο πολιτική συζήτηση, με τον κ. Μάρκαρη να πνέει τα μένεα εναντίον όλων: από τον φιλελευθερισμό μέχρι την Αριστερά. Κυρίως αυτήν...
Είναι πάντα απολαυστικό να μιλά κανείς με τον Πέτρο Μάρκαρη. Ειδικά σε ταραγμένες εποχές όπως αυτή, όπου ζούμε με μια διαρκή απειλή πάνω από το κεφάλι μας, περιμένω με ανυπομονησία τα καίρια σχόλιά του για όσα συμβαίνουν γύρω μας –και τα βιβλία του είναι μιας πρώτης τάξεως αφορμή, μια και η πάντα συναρπαστική πλοκή των αστυνομικών του, εκτος από απολαυστική, προσφέρει μια άμεση καταγραφή των όσων ζούμε.
Έτσι και στο καινούργιο του αστυνομικό (το 13ο παρακαλώ), με τον αγαπημένο αστυνόμο Χαρίτο φυσικά, και με τίτλο «Ο φόνος είναι χρήμα», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΚΕΙΜΕΝΑ. O ιστορικός εκδοτικός οίκος, που πρόσφατα αναβίωσε, θα επανεκδώσει, μαθαίνω, όλα του τα αστυνομικά, αρχής γενομένης με το «Νυχτερινό Δελτίο» που μόλις επανακυκλοφόρησε.
Στο βιβλίο του «Ο φόνος είναι χρήμα», ένας μυστηριώδης δολοφόνος αρχίζει να ξεπαστρεύει ξένους επενδυτές. Την ίδια στιγμή σε ένα άλλο σημείο της πόλης ένα νέο κίνημα αρχίζει να γιγαντώνεται: το «κίνημα των φτωχών».Εμπνευστής του κινήματος αυτού είναι ο αριστερός Λάμπρος Ζήσης, αδερφικός φίλος του Χαρίτου και μια από τις πιο έξυπνες «πινελιές» του Μάρκαρη ως προς την σκιαγράφηση του χαρακτήρα του αστυνόμου, που, αν και στην αντίπερα όχθη, εκτιμά βαθιά την αγνή, ανιδιοτελή ιδεολογία του ταλανισμένου από διώξεις και εξορίες φίλου του.
Βέβαια, ο Ζήσης, σε αυτό εδώ το βιβλίο ίσως και να στενοχωρήσει τους ομοϊδεάτες του: βαθιά απογοητευμένος, στις πρώτες σελίδες εμφανίζεται να κηδεύει την Αριστερά. Ποιά Αριστερά; Χμμμ... Αυτό είναι μόνο ένα από τα θέματα που συζητάμε με τον Πέτρο Μάρκαρη «έναν από τους δέκα καλύτερους σύγχρονους αστυνομικούς συγγραφείς της Ευρώπης» (TheObserver). Τα αντανακλαστικά του είναι εντυπωσιακά γρήγορα και σε αυτό το βιβλίο. Μόνο ο κορωνοϊος λείπει, αλλά αυτά τα θίγουμε στην κουβέντα μας...
-Βλέπω αλλαγές, από την τελευταία φορά που μιλήσαμε. Το βιβλίο σας εκδίδεται από τις εκδόσεις ΚΕΙΜΕΝΑ...
«Ο Φοίβος Βλάχος, ο εκδότης, νέος άνθρωπος, ήταν γιος του Φίλιππου Βλάχου, του καλύτερου φίλου που είχα ποτέ. Είχαμε ξεκινήσει μαζί τις εκδόσεις «Κείμενα», με την έννοια πως εγώ είχα δώσει εκεί τα πρώτα μου έργα. Και είναι μεγάλη χαρά που σήμερα, σε μεγάλη ηλικία, επιστρέφω στον εκδοτικό οίκο που με έκανε γνωστό, και μάλιστα με τον γιο του φίλου μου. Αυτό μου δημιουργεί μεγάλη συγκίνηση. Ο Φοίβος βέβαια μεγάλωσε με τον Σάμη Γαβριηλίδη, τον εκδότη μου –ο Σάμης τον θεωρούσε γιο του και ο Φοίβος τον θεωρούσε (δεύτερο) πατέρα του».
-Για πρώτη φορά, στο βιβλίο σας αυτό, ο Ζήσης μιλά σε πρώτο πρόσωπο. Oυσιαστικά αποτελεί τον δεύτερο πρωταγωνιστή του βιβλίου μαζί με τον Χαρίτο. Γιατί τώρα;
«Γιατί έτσι μου ήρθε η ιδέα: να διηγηθώ αυτή τη φορά δύο παράλληλες ιστορίες. Αρχικά σκέφτηκα να βάλω σε τρίτο πρόσωπο την ιστορία του Λάμπρου. Αλλά σκέφτηκα πως θα ήταν λάθος. Επιπλέον, η διπλή αφήγηση, θα ήταν μια σύσφιγξη των σχέσεών τους. Και κάτι ακόμα: βοηθά στο ξεκαθάρισμα ενός παλιού κομμουνιστή με την ιδεολογία του την οποία πλήρωσε πολύ ακριβά».
-Ποιος φταίει γι΄αυτό;
«Δεν μπαίνω σε αυτό. Μιλάω για το βαρύ τίμημα που πλήρωσε, όπως συνέβη και με όλους του αριστερούς φίλους μου».
-Βιώνουν και οι φίλοι σας την ίδια κρίση με τον αγωνιστή Λάμπρο;
«Πολλοί από αυτούς ζουν με μια απίστευτη απογοήτευση τόσο για τα λάθη που έγιναν στο παρελθόν, όσο και για την σημερινή κατάντια της Αριστεράς».
-Η Αριστερά πέθανε και για σας;
«Η Αριστερά σίγουρα έχει αυτοκτονήσει και για μένα».
-Και ποιο ήταν το χαριστικό χτύπημα;
«Πιστεύω ότι υπήρξε ένα θέμα που όλοι εμείς (ιδιαίτερα η δική μου και η προηγούμενη γενιά) υποτιμήσαμε. Όταν ξεκίνησε ο Μάης του ’68 χειροκροτούσαμε ενθουσιασμένοι, αλλά δεν καταλάβαμε πως τα παιδιά τότε, στην Γαλλία, τη Γερμανία και άλλες χώρες, ήταν παιδιά εύπορων οικογενειών που δεν ήξεραν τι θα πει φτώχεια. Αυτοί που ήταν οι πιο αδύνατοι, και οικονομικά χτυπημένοι, αυτοί που η Αριστερά πάντα στήριζε, δεν βρήκαν τη στήριξη από τα παιδιά αυτά. Αυτό σιγά-σιγά άλλαξε και την πορεία της Αριστεράς η οποία μετατράπηκε σε παιχνίδι εξουσίας».
-Πότε εκτιμάτε πως έγινε αυτό;
«Το ορόσημο ήταν η δεκαετία του ’80. Το ίδιο παρατηρήθηκε και με τη Γενιά του Πολυτεχνείου. Η Γενιά του Πολυτεχνείου δεν ήταν από φτωχιές συνοικίες. Αυτό οδήγησε την Αριστερά σε μια άλλη πορεία, εξουσίας, η οποία εδραιώθηκε ως αντίληψη , με την πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού».
-Μιλάτε για την περίοδο του ΠΑΣΟΚ;
«Μιλάω για μια πορεία που οδήγησε στην πτώση των καθεστώτων αυτών και για μια αλλαγή πορείας στα σοσιαλιστικά κόμματα στη λογική να μην δείξουμε ότι ήμασταν με αυτούς του υπαρκτού. Αυτό τους βάζει σε ένα παιχνίδι συν-εξουσίας με τα παραδοσιακά κόμματα της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Πρόσφατα τα έλεγα σε έναν στενό φίλο μου. Μου έλεγε για την Μόρια, τα προβλήματα των δύστυχων ανθρώπων εκεί, τις αντιρρήσεις των κατοίκων. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για όλα αυτά. Αλλά αν υπήρχαν σήμερα αριστερά κόμματα στην Ευρώπη θα είχαν ξεσηκώσει τον κόσμο ενάντια στην απάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι σε αυτό το χάλι. Που είναι; Η διεκδίκηση μετατράπηκε σε ανθρωπιστική φιλανθρωπία. Πήραμε 150 ασυνόδευτα! Αν ήταν στη δική μου εποχή, θα είχε γίνει χαμός. Πάρτε την ΕΔΑ ή το Ευρωκομμουνιστικό κόμμα της Ιταλίας. Υπήρχε δηλαδή μια Αριστερά που μπορούσε να ξεσηκώσει τον κόσμο να ουρλιάξει».
-Σήμερα όμως, για τον ήρωά σας, τον Λάμπρο Ζήση, φαίνεται πως το ποτήρι ξεχείλισε. Γιατί σήμερα;
«Σε πολλά μυθιστορήματα μου εκφράζει την απογοήτευσή του. Ομως τώρα βλέπει πως στην Ευρώπη άρχισε να αναπτύσσεται ένα κίνημα αυτοφυές, των ριγμένων. Πχ τα Κίτρινα Γιλέκα, οι Σαρδέλες... Οι οποίοι διεκδικούν πια μόνοι τους. Και βλέποντας την σημερινή Αριστερά στην Ελλάδα λέει απλώς «παρελθέτω απ΄εμού το ποτήριον τούτο».
-Αναφέρεστε στον ΣΥΡΙΖΑ;
«Προφανώς! Εδώ παίζεται ένα παχνίδι εξουσίας, αντιπαλότητας για την εξουσία, στο οποίο δεν έχει καμία θέση ο κόσμος που αυτήν την στιγμή υποφέρει, και θα υποφέρει».
-Το ΚΚΕ που βρίσκεται σε όλα αυτά;
«Βλέπεις εσύ τίποτε άλλο από ένα κόμμα που έχει φτάσει να είναι εγκλωβισμένο στον εαυτό του και στα στελέχη του και να επαναλαμβάνει έναν λόγο που μιλάει στον εαυτό του; Τους ακούω καμιά φορά και λέω: από την μία έχεις τον ΣΥΡΙΖΑ που κονταροχτυπιέται με το κόμμα της Κεντροδεξιάς σε έναν αγώνα εξουσίας, κι από την αλλη ένα ΚΚΕ που αναπαράγει και σήμερα τον λόγο των καθεστώτων που βούλιαξαν».
-Το ΠΑΜΕ τουλάχιστον κατεβαίνει στους δρόμους να υπερασπιστεί κάποιους...
«Συγνώμη, αλλά εμείς υποκαταστήσαμε το μαζικό κίνημα με το κλαδικό κίνημα! Αυτό δεν είναι μαζικό κίνημα. Βλέπεις τώρα την κατάσταση με την πανδημία, πόσο δυστυχούν οι άνθρωποι. Πού είναι αυτό το κίνημα που θα ξεσηκώσει τους ανθρώπους; Ξέρω πως είμαι από άλλη γενιά, δεν έχω αυταπάτες. Και από την άλλη, βλέπω αυτή τη στιγμή να διαμορφώνεται μια κατάσταση: εργασία από το σπίτι, διαδικτυακά, στελέχη στο σπίτι, τηλεργασία. ’Ομως αν αυτό το σύστημα καθιερωθεί, ειδικά για τις επιχειρήσεις, που τους συμφέρει, θα επαληθεύσει την ρήση της Θάτσερ πως «δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν οικογένειες και πρόσωπα». Αυτό είναι η καταστροφή του κοινωνικού ιστού. Κι όλα αυτά τα νέα παιδιά ιδιαίτερα, που δουλεύουν στο σπίτι, εξελίσσονται σε ένα νέο προλεταριάτο του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Θα περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει, αλλά βλέπω να μας έρχονται προλετάριοι με μάστερ, όπως πάμε. Ήδη συμβαίνει αυτό.».
-Πάντως για να επιστρέψουμε λίγο στον Ζήση, είναι απογοητευτικό να τον ακούμε να λέει: «Ξεχάστε τον διαχωρισμό Δεξιάς/Αριστεράς»... Δεν εκφράζει μια λάιτ απολιτικ στάση αυτή η άποψη;
«Εγώ δεν γράφω ιδεολογία, μυθιστόρημα γράφω. Και περιγράφω έναν άνθρωπο βαθιά πονεμένο ο οποίος βλέπει αυτήν την κατάντια σήμερα. Ποιός είναι όμως, ημών συμπεριλαμβανομένων, με την σημαία ψηλά; Τουλάχιστον αυτός την σήκωσε μόνος του. Οταν ακούω τον λόγο της Δεξιάς και της Αριστεράς μέσα στη Βουλή σήμερα, βλέπω μια διαμάχη απαλλαγμένη από οποιοδήποτε ιδεολογικό υπόβαθρο –το οποίο είναι κατανοητό για τη Δεξιά, όχι όμως και για την Αριστερά. Η επιθετικότητά τους σήμερα, δεν έχει υπόβαθρο».
-Μήπως αδικείτε τον ΣΥΡΙΖΑ; Υπήρξαν κάποιες ευδιακριτες κοινωνικές πολιτικές που εφάρμοσε που συνάδουν απόλυτα με το πνεύμα της Αριστεράς.
«Ποιες πολιτικές; Μας έκανε δημοψήφισμα, κι ύστερα κωλοτούμπα και αποδέχθηκε ό, τι ήθελε η Ευρώπη. Είναι ένα κόμμα που δηλώνει ότι είναι Αριστερό και δεν καταλαβαίνει πως το σημαντικό είναι οι συμμαχίες και το κοινό μέτωπο».
-Δεν του πιστώνετε τίποτε;
«Μα αν μπούμε σε αυτήν τη λογική και η Δεξιά έκανε κάποια πράγματα. Πχ διαχειρίστηκε την πανδημία καλύτερα από άλλες χώρες».
-Στο βιβλίο κάνετε μια πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση: «Το “όχι ρε γαμώτο” για την αδικία, έγινε σήμερα “τι να κάνουμε ρε γαμώτο...”.
«“Όχι ρε γαμώτο, δεν θα περάσει”, λέγαμε. “Αλλά δεν θα κάτσουμε να το φάμε”. Σήμερα σου λένε “τί να κάνουμε...”. Μοιρολατρία, με τρελλαίνει αυτό. Υπάρχει μια αλλαγή νοοτροπίας η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το οτι το κέντρο βάρους των κατώτερων στρωμάτων έχει μεταφερθεί στα μεσαία στρώματα . Σήμερα πια προλετάριοι είναι τα μεσαία στρώματα –και στην Ιταλία, και στη Γαλλία. Γι’ αυτό και και βλέπουμε περιστασιακές εξεγέρσεις. Γι’ αυτό και τώρα, στην πανδημία, βλέπουμε μια τάση αντίδρασης που δεν είναι σωστή. Πχ μια άρνηση του τύπου “δεν υπάρχει κορωνοϊος», “δεν βάζω μάσκα” κλπ. Είναι μια υστερική αντίδραση η οποία δεν απευθύνεται σε αυτά τα στρώματα που θα πρέπει να σταθούν όρθια και να παλέψουν μετά το τέλος της πανδημίας με την καταστροφή που θα έχει επιφέρει. Δεν συνειδητοποιούν πάρα πολλοί, αυτή τη στιγμή, πως θα βρεθούν από τη μια με εξαιρετικά αυξημένη προσφορά εργασίας και από την άλλη με εξαιρετικά περιορισμένη ζήτηση –ακόμα χειρότερη κι από την κρίση...».
-Σας προβληματίζει η εικόνα των γονιών στην τηλεόραση που αντιστέκονται στη χρήση μάσκας;
«Με εξοργίζει! Δεν γίνεται για τον περιορισμό των παιδιών, αλλά για την προστασία τους. Όταν μάλιστα δεν υπάρχει εμβόλιο. Πρέπει να επιστρεψουμε σε μια κατά τον δυνατόν κανονικότητα με μία κατά το δυνατόν πιο ασφαλή προστασία».
-Ξαφνικά πλημμυρίσαμε από συνομωσιολογικές θεωρίες...
«Είναι πολύ ενδιαφέρον. Φοράνε για χρόνια ολόκληρα την μάσκα στις κοινωνικές τους σχέσεις, και αρνούνται να φορέσουν την μάσκα που τους προστατεύει. Μόλις τέλειωσα ένα διήγημα με τον Χαρίτο, ο οποίος πάει σε ένα κούριερ και ζητά από την υπάλληλο την περιγραφή ενός υπόπτου. «Μα δεν ξέρω, φορούσε μάσκα!», του λέει η κοπέλα. Και ο Χαρίτος απαντά: “Παλιά όποιος φορούσε μάσκα ήταν ύποπτος, σήμερα είναι νομοταγής...”
-Κάποιος, λέει στο βιβλίο σας: «Και στον σοσιαλισμό για ένα κομμάτι ψωμί δουλεύαμε, όπως κι εδώ». Είναι το ίδιο, στ’ αλήθεια;
«Εμείς εδώ διεκδικούσαμε ένα ίσο μερίδιο και μια ευπρεπή ζωή με το αριστερό κίνημα. Το κίνημα του υπαρκτού σοσιαλισμού ουσιαστικά ήταν ένα κίνημα που σου εξασφάλιζε τον επιούσιο κι ένα μέρος για να μείνεις. Αλλά μια μειοψηφία είχε τα προνόμια και την εξουσία, ως αποτέλεσμα της νομενκλατούρας. Σήμερα, έχουμε να κάνουμε με μια μειοψηφία που κρατά το οικονομικό σύστημα στα χέρια της, με την διαφορά όμως οτι η μεγάλη πλειοψηφία δεν έχει εξασφαλισμένο τον επιούσιο. Αυτό που καθόρισε την πορεία της Αριστεράς στην Δύση είναι ότι κυνήγησε το ανέφικτο του σοσιαλισμού, καταφέρνοντας το ενδιάμεσο εφικτό (εργατικά δικαιώματα κλπ), κι ανεβάζοντας έτσι το επίπεδο μιας μεγάλης πλειοψηφίας. Όλοι αυτοί οι αγώνες είχαν ως αποτέλεσμα να συμμετέχουν και οι πιο αδύνατοι, στην κατανομή του πλούτου. Σήμερα τίποτε.»
-Η νέα «καραμέλα» πάντως είναι η εξίσωση σταλινισμού και ναζισμού. Δεν σας ενοχλεί αυτό;
«Ζούμε στην εποχή των απόλυτων γενικεύσεων, πχ «η νέα κανονικότητα» με την πανδημία (λέγεται ακόμα και αυτό...). Υπάρχει και μια μεγάλη τάση πολιτικής άγνοιας. Όσοι τα λένε αυτά, δεν καταλαβαίνουν πως είναι αδύνατον να ταυτίσεις τον σταλινισμό με το ναζισμό με την έννοια οτι αν κατάφεραν οι χώρες να νικήσουν το ναζισμό, η συμβολή της ΕΣΣΔ ήταν τεράστια. Αν ήταν το ίδιο, ο Στάλιν θα είχε συμμαχήσει με τον Χίτλερ και θα μας είχαν αλλάξει τα φώτα. Δεν είναι το ίδιο αυτά τα δύο. Από πού κι ως που; Πολλές «καραμέλες» με ενοχλούν. Αν θέλουν να ψάξουμε τα απολυταρχικά καθεστωτα, θα μας πάρει μια εβδομάδα...».
-Η κατάσταση με την Τουρκία σας ανησυχεί;
«Στον βαθμό ενός ατυχήματος, ενός θερμού επεισοδίου –αν και κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί. Αλλά αργά ή γρήγορα οι Τούρκοι θα αναγκαστούν να κάτσουν στο τραπέζι και να αντιληφθούν πως η Ανατολική Ευρώπη δεν τους ανήκει. Δεν γίνεται αλλιώς. Ο μεγαλοϊδεατισμός του Ερντογάν δεν θα αποδώσει. Αυτό που ξεκίνησε με μια φαντασίωση του Ερντογάν (του τύπου “εγώ συνεχίζω την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά πρέπει να διαγράψω τον Κεμάλ”) έφερε αυτήν την επικίνδυνη -κι όχι μόνο για μας- κατάσταση. Υπάρχει μια γενικότερη κατάσταση που ξεκινά από τη Μέση Ανατολή και φτάνει μέχρι τη Λιβύη, με αντιπαλότητα ακόμα και με την Αμερική. Ακόμα και η Αμερική το καταλαβαίνει αυτό».
-Στο βιβλίο σας θίγετε και την φούσκα με τα AIRBNB τώρα με τον κορωνοϊό...
«Ε, τελειώσαμε με αυτά, γιατί δύσκολο να γυρίσει πίσω. Αυτό ήταν για μένα μια απίστευτη ιστορία. Παιδιά, δεν γίνεται να μην έχει ο κόσμος πού να μείνει. Τώρα ψάχνουν φοιτητές να τα νοικιάσουν...».
-Σκέπτομαι τους αγαπημένους ήρωες που συνθέτουν τον μικρόκοσμο του αστυνόμου Χαρίτου στα βιβλία σας. Και νομίζω πως την Κούλα, την μόνη γυναίκα αστυνομικό που συνεργάζεται στενά μαζί του, την έχετε «καταδικάσει» σε δουλειά γραφείου.
«Διότι είναι η μόνη που χειρίζεται τόσο καλά το κομπιούτερ. Εξάλλου την παίρνει μαζί του όταν είναι να ανακρίνει γυναίκες. Είναι ο σύνδεσμος του με την υπηρεσία. Πάντως είναι γεγονός πως η αστυνομία είναι ανδροκρατούμενη. Άρα τι; Να βάλω τον Χαρίτο, έναν μικροαστό οικογενειάρχη, να αλλάξει τα πράγματα; Πρέπει να τον κρατώ σε αυτά τα όρια. Δεν είναι τέλειος».
-Πώς τον έχετε στο μυαλό σας τον Χαρίτο;
«Φυσιογνωμικά; Δεν έχω κάποια συγκεκριμένη εικόνα. Ούτε με τον Χατζησάββα που τον έχει ερμηνεύσει τον ταυτίζω. Στην πραγματικότητα ο κίνδυνος είναι μην ταυτίσω απόλυτα την Αδριανή με την μητέρα μου -με τα γεμιστά της, τις σπόντες της, τις κόντρες με τον μπαμπά... Όμως με γλίτωσε το ότι η φυσιογνωμία της πολίτισσας μητέρας μου, δεν θα ταίριαζε με την ηπειρώτισσα Αδριανή. Βέβαια συχνά γράφω και σκέπτομαι: τι θα έλεγε η μάνα μου; Ήταν πολύ αγαπημένοι οι γονείς μου».
-Είναι έρωτας αυτό που συνδέει τον Χαρίτο και την Αδριανή;
«Σίγουρα είναι ερωτική η σχέση τους. Αν και δεν το προβάλλουν».
-Γιατί νοιώσατε την ανάγκη να προσθέσετε τον γερμανό Ούλι στον σκληρό πυρήνα της οικογένειας του σστυνόμου Χαρίτου;
«Μισώ τις προκαταλήψεις του τύπου «Α, οι Γερμανοί...». Ε, λοιπόν να κι ένας συμπαθής Γερμανός».
-Μισείτε και τις προκαταλήψεις του τύπου οι κακοί «μπάτσοι»;
«Σϊγουρα. Έχω έναν αστυνόμο φίλο. Και του λέω μια μέρα: « Όλα τα πραξικοπήματα ήταν στρατιωτικά. Όμως με σας τα έχουν όλοι». Και μου λέει: «Αυτοί, έκαναν το πραξικόπημα και μετά γύριζαν στον στρατώνα. Στους δρόμους βγήκαμε εμείς...».
-Πάντως εμάς τους δημοσιογράφους δεν μας πάει πολύ ο Χαρίτος...
«Πράγματι. Μόνο τον Σωτηρόπουλο συμπαθεί, που έχει ένα επίπεδο. Μιλά γι’ αυτήν με τις ροζ κάλτσες και το μακό. Δεν συμμερίζομαι τις απόψεις του, αλλά του σπάνε τα νεύρα. «Το λεφούσι των δημοσιογράφων», λέει. Κι εμένα πάντως κάποιοι μου είναι συμπαθείς και με κάποιους βγάζω σπυριά».
-Ο δολοφόνος στο τελευταίο σας βιβλίο σκοτώνει επενδυτές. Ο επενδυτής είναι ο Εχθρός;
«Αυτό που με τρελαίνει είναι οτι ξαφνικά βρήκαμε το καινούργιο μάννα εξ ουρανού: τους επενδυτές (παγκόσμιο το φαινόμενο). Ο Κέινς έλεγε πως η συσσώρευση πλούτου δεν νοείται δίχως την κατανομή του πλούτου. Θα πρέπει δηλαδή όλοι να παίρνουν ένα κομμάτι. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω του κράτους. Η σταδιακή κατάργηση και αποσύνθεση του κράτους αφήνει τα κατώτερα στρώματα χωρίς συμμετοχή, και ουσιαστικά δημιουργεί μια μειοψηφία που νέμεται το 90%. Η κατανομή δεν είναι ποτέ δίκαιη σε ένα καπιταλιστικό σύστημα, αλλά για να έχει το κεφάλι του ήσυχο, πάντα εξασφαλίζει κάτι για τους φτωχούς. Τώρα δεν υπάρχει καν αυτό... Μου θυμίζει μια παράσταση σκηνοθετημένη από το χρηματοπιστωτικό σύστημα με ηθοποιούς πάνω στη σκηνή τους πολιτικούς. Το πρόβλημα είναι ότι εκλέγουμε τους ηθοποιούς αλλά δεν μπορούμε να εκλέξουμε τους σκηνοθέτες. Ε, ο δολοφόνος στο βιβλίο μου σκότωσε τους σκηνοθέτες…».
