Πώς δομείται ο Αρκτικός Δρόμος του Μεταξιού
Η Κίνα δεν είναι η πρώτη χώρα που θα συνδύαζε κανείς στο νου του με το ψύχος. Εξαίρεση ίσως θα αποτελούσε το όρος Έβερεστ στα σύνορά της με το κράτος του Νεπάλ. Απ’ ό,τι φαίνεται όμως και από την έκδοση σχετικής Λευκής Βίβλου, την οποία θεώρησε αρκετά σημαντική για να μεταφράσει, το Πεκίνο δεν ενδιαφέρεται μονάχα για την κορυφή του Έβερεστ, αλλά και για την κορυφή του παγκόσμιου χάρτη, την Αρκτική θάλασσα.
Αν και η Κίνα δεν είναι παράκτια προς την Αρκτική θάλασσα, το εμπορικό και ενεργειακό, κατά κύριο λόγο, ενδιαφέρον για τον Βόρειο Πόλο σίγουρα ξεπερνάει τους περιορισμούς που θέτει η γεωγραφία και τα σύνορά της.
Άλλωστε, τα εκτεταμένα εμπορικά δίκτυα από την αρχαιότητα συνέδεαν πλήθος διεθνών οντοτήτων πριν υπάρξουν κρατικά σύνορα, ενώ ο δρόμος του μεταξιού είναι μέρος κινεζικής παράδοσης που ενσωματώθηκε στην υψηλή της στρατηγική με την τωρινή του μορφή ως BRI (Belt and Road Initiative). Μολαταύτα, η έννοια του Αρκτικού Μεταξένιου Δρόμου δεν πρωτοαναφέρθηκε στο δημόσιο λόγο από την Κίνα.
Το 2011 ο τότε Ρώσος Υπουργός Διαχείρισης Καταστάσεων Εκτάκτου Ανάγκης, Σεργκέι Σόιγκου, έκανε αναφορά για πρώτη φορά σε έναν «Μεταξένιο Δρόμου στον Πάγο». Κατά μία έννοια αυτό θυμίζει ότι οι Ρώσοι έχουν αξιοποιήσει μέχρι και έλκηθρα πάνω σε παγωμένους ποταμούς για να μεταφέρουν πολεμεφόδια. Δύο χρόνια αργότερα, το Πεκίνο αποκάλυψε το κολοσσιαίο σχέδιο της για την πρωτοβουλία της ‘Μιας Ζώνης, Μιας Οδού’ (αργότερα BRI, όπως προαναφέρθηκε), τη δημιουργία δηλαδή χερσαίων και θαλασσίων εμπορικών οδών σε όλη την έκταση της Ευρασίας, οι οποίες οδοί πολλαπλασιάζουν τα σινικά οικονομικά οφέλη.
Εντούτοις, αξίζει να σημειωθεί πως η Κίνα προσπαθούσε να ενταχθεί πολύ νωρίτερα στο σημαντικότερο φόρουμ της περιοχής, το Αρκτικό Συμβούλιο, από το μακρινό 2006. Το ενδιαφέρον, άλλωστε, για την περιοχή δεν περιορίζεται στα καθαρά εμπορικά συμφέροντα, αλλά εκτείνονται στα συναφή προβλήματα του σινικού δράκου.
Η Κίνα προσέχει ιδιαίτερα να αντισταθμίσει την ευαισθησία του υποβαθμισμένου φυσικού περιβάλλοντός της, το οποίο επηρεάζεται και από την τήξη των πάγων στην Αρκτική. Μέρος της σύνθετης λύσης βρίσκεται και στα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου της Αρκτικής, τα οποία είναι καίρια για την σταδιακή ενεργειακή απεξάρτηση της Κίνας από τον άνθρακα.
Επιπρόσθετα η Κίνα επεδίωκε την ολοένα ενεργότερη συμμετοχή της στην διεθνή διακυβέρνηση. Στο πλαίσιο της Αρκτικής διακυβέρνησης, η Κίνα έχει συμβάλει δυσανάλογα περισσότερο στην έρευνα, ακόμη και από τα ίδια τα παράκτια κράτη.
Έχοντας ως πάτημα το ενεργό ενδιαφέρον εργαλειοποιεί το διεθνές δίκαιο και βασίζεται σημαντικά στην έννοια της κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, τονίζοντας έτσι ότι πρόκειται για μία περιοχή την οποία η Κίνα οφείλει να συνδιαχειριστεί.
Αυτό, φυσικά, το επιδιώκει παρά την έντονη πολιτικοποίηση του διεθνούς δικαίου όσον αφορά τη δική της άμεση ζώνη ενδιαφέροντος.
Το Πεκίνο αντιλαμβάνεται το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Σινικής θάλασσας ως δική της και αρνείται να παίξει με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου τοπικά και να μοιραστεί τα οφέλη με τα γειτονικά της κράτη.
Ενώ λοιπόν η Κίνα δεν ασκεί την κυριαρχία ή κυριαρχικά δικαιώματα στην Αρκτική, το οικονομικό σθένος της τηλεμεταφέρει τον λόγο και το κύρος της στα Βορειότερα σημεία του πλανήτη. Στον αντίποδα, ενώ τα γειτονικά κράτη στην Νότια Σινική Θάλασσα έχουν δικαίωμα στην άσκηση κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων, απειλούνται από την σκληρή ισχύ της Κίνας.
Συνεπώς, η Κίνα είχε επενδύσει στην αρκτική της στρατηγική προτού παγιώσει την Υψηλή της Στρατηγική, η οποία βασίζεται κυρίως στη χρήση οικονομικών μέσων. Δένει αρμονικά με την πρωτοβουλία BRI, καθώς ο διπλωματικός της μόχθος στηρίζει τα εμπορικά της συμφέροντα.
Η πολλά υποσχόμενη ψυχρή οδός θα επιτρέπει στα Κινεζικά πλοία να μειώσουν σημαντικά τη διάρκεια των δρομολογίων. Άλλωστε, η αποκλειστική εξάρτηση από τη διώρυγα του Σουέζ και τα στενά Μαλάκκα, τα οποία ενέχουν πολλαπλά ρίσκα, προκαλεί πονοκεφάλους και ανησυχίες. Το πρόσφατο περιστατικό με το φορτηγό-πλοίο ‘Ever Given’ να κλείνει το Σουέζ, συνιστά ένα ενδιαφέρον παράδειγμα που μαρτυρά πως δεν χρειάζονται πόλεμοι, κρίσεις, ή πειρατές για να πάει κάτι στραβά. Αρκεί ένα ατύχημα.
Σε τελική ανάλυση, το Πεκίνο οφείλει να ζυγίσει τους συνδυασμούς διπλωματικών και οικονομικών μέσων, ώστε να υλοποιήσει την στρατηγική της στην Αρκτική με περισσότερους συνεργάτες και λιγότερη καχυποψία από τους ίδιους.
Το σινικό κεφάλαιο δεν είναι πάντοτε ευπρόσδεκτο στους στρατηγικούς τομείς των οικονομιών. Στη Γροιλανδία, παραδείγματος χάριν, η Κίνα ήθελε να χρηματοδοτήσει τρία αεροδρόμια, αλλά δέχτηκε την αντίσταση των αρχών, καθώς δεν υπήρχε η προαπαιτούμενη διαφάνεια στις κινήσεις του Πεκίνου. Η εμπιστοσύνη δεν αγοράζεται πάντοτε με μετάξι.
