Θυμάμαι τον εαυτό μου 6 χρονών στον Πεθελινό, ένα χωριουδάκι δίπλα στην αρχαία Αμφίπολη, που ίδρυσε ο Περικλής.. Και τα μόνα που θυμάμαι καλά –πολύ καλά μάλιστα- είναι, τι άλλο, δυο κινηματογραφικές παραστάσεις! Η πρώτη, στην πλατεία του χωριού, από έναν πλανόδιο προβολαντζή.
Σε μια οθόνη βλέπω ένα τεράστιο τρακτέρ, το βλέπω να έρχεται κατά πάνω μου και το βάζω στα πόδια! Σαν τους Παριζιάνους πού είδαν να΄ρχεται απάνω τους το τρένο των Αδελφών Λουμιέρπριν από 40 χρόνια ακριβώς! Όπως μου είπαν.
Είχα και μια άλλη κινηματογραφική περιπέτεια για την οποία μιλάω αναλυτικά στο βιβλίο μου «Ο Κόσμος κατ εμέ». Οι εμπειρίες στις κινηματογραφικές αίθουσες εκείνη την εποχή, ιδιαίτερα στις χειμερινές, ιδιαίτερα για ένα παιδί, ήταν κάτι σαν την μύηση στα Ελευσίνια Μυστήρια, στις σκοτεινές και θορυβώδεις αίθουσες του ναού της Δήμητρας. Ανάλογες με τις εμπειρίες που είχε ο Ζαν Πωλ Σαρτρ όταν τον πρωτοπήγαινε στο σινεμά στην ηλικία που είχα εγώ τότε. Τις αφηγείται στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Οι Λέξεις».
Στα σινεμά της αρχής του αιώνα δεν πήγαιναν οι αστοί γιατί τα περισσότερα ήταν κακόφημα. «Το καταλαβαίνετε Κύριε Σιμονό, έλεγε ο παπούς μου σ΄ένα φίλο του – γράφει ο Σαρτ - Πέστε μου, εσείς που είστε σοβαρός άνθρωπος, το καταλαβαίνετε αυτό; Η κόρη μου πηγαίνει τον εγγονό μου στο σινεμά!.»
Μπήκαμε στο σινεμά της οδού Σουφλό. Το έργο είχε αρχίσει. Ακολουθούσαμε σκουντουφλώντας την ταξιθέτρια. Πάνω απ΄τα κεφάλια μας, μια λευκή δέσμη φωτός διέσχιζε την αίθουσα. Έβλεπες να χορεύουν οι σκόνες και οι καπνοί. Η ταινία βουβή. Ένα πιάνο χλιμίντριζε. Μ΄έπνιγε μια μυρωδιά από απολυμαντικό που θαρρείς πως έβγαινε από φρεσκοβαμμένο τοίχο»
Σε μας, στην Ελλάδα, δεν είχε απολυμαντικό. Είχε σκορδαλιά!. Το χωριό ήταν δίπλα στη γέφυρα.του Στρυμόνα, από την δική μας μεριά. Τον Μάρτιο του 1933 έγινε το «Κίνημα του Πλαστήρα» από μια μεραρχία με Μέραρχο τον Σαράφη, αν δεν κάνω λάθος. Από την άλλη μεριά ήταν ο στρατός πιστός στην Κυβέρνηση.
Ένας δικός μας απλοϊκός χωρικός έκανε το λάθος να περάσει τη γέφυρα.«Με ποιον είσαι;» των ρώτησαν οι απέναντι. «Με την Επανάσταση!» είπε ο καϊμένος κι’ έφαγε ένα χέρι ξύλο. Νόμισε ότι είχαν ήδη νικήσει οι Κυβερνητικοί. Επιστρέφοντας το έπιασαν οι δικοί μας και τον ρώτησαν «με ποιον είσαι;» Ε, με την Κυβέρνηση, είπε κι΄έφαγε άλλο ένα χέρι ξύλο. Δεν νομίζω να έχει ξαναπεράσει από γέφυρα.
Το 1936 ο πατέρας μου μετατέθηκε στην Αθήνα. Και με γράψανε στην ΕΟΝ τη Νεολαία του Μεταξά. Όπου μάς έμαθαν τον χιτλερικό χαιρετισμό. Με το χέρι ψηλά. Ήταν υποχρεωτικό να δείξεις την φασιστική ταυτότητα της ΕΟΝ στο Γυμνάσιο αλλιώς δεν σε δέχονταν.
Έκανα βόλτες στην πόλη και ανακάλυψα σιγά-σιγά ότι η κάθε γειτονιά είχε αφιερώσει τους δρόμους της σε κάποια ιστορική ή γεωγραφική ενότητα. Η Κυψέλη στα νησιά, τα Εξάρχεια-Νεάπολη, που ήταν η δική μας γειτονιά, στο Βυζάντιο.
Στην αρχή μείναμε στην οδό Τσιμισκή, ύστερα στην Κυρίλλου Λουκάρεως. Που ήταν τα σύνορα του 5ου Αστυνομικού Τμήματος με το 12ο πιου ήταν στους Αμπελόκηπους.
Αργότερα με φώναζαν και το άλλο και με ρωτούσαν με ποιους έκανα παρέα. Τους έλεγα «με τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, που ήταν ο διευθυντής της «Διάπλασης των Παίδων» της οποίας ήμουν συνδρομητής.
Μπροστά μας ήταν οι Φυλακές Αβέρωφ. Ποιος τις γκρέμισε και με ποιο δικαίωμα δεν ξέρω. Στην θέση τους έβαλαν μια αισχρή πολυκατοικία. Μπορεί να ήταν φυλακή το συγκρότημα που ήταν δωρεά του Γεώργιου Αβέρωφ, όπως και το θωρηκτό Αβέρωφ, αλλά και τα δύο ήταν παραδοσιακές, εμβληματικές δωρεές των οποίων η εξαφάνιση ισχύει με την εξαφάνιση του δωρητή από την ιστορική μνήμη.
Οι ευεργέτες του Έθνους ήταν μονίμως οι Έλληνες του εξωτερικού, αποτελούν ιστορικά πρόσωπα και θα έπρεπε να μετέχουν στο μάθημα της ελληνικής ιστορίας στα σχολεία για ευνόητους λόγους.
Ο Αβέρωφ ήταν φυσιογνωμία της Ελληνικής Κοινότητας στην Αλεξάνδρεια και ένας από τους πιο μεγάλους επιχειρηματίες της Αιγύπτου. Και οι ευεργεσίες του στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 10. Η Ελλάδα βγαίνοντας πάμπτωχη από την σκλαβιά επέζησε, σε ένα βαθμό, χάρη στους Έλληνες του εξωτερικού και τους ευεργέτες.
Οι ελληνικές κυβερνήσεις αντί να γκρεμίζουν ένα ιστορικό κτίσμα του Αβέρωφ θα έπρεπε να γκρεμίσουν έγκαιρα τις προσφυγικές καλύβες που ήταν δίπλα, πίσω από από τον Παναθηναϊκό. Τα Κουντουριώτικα. Όταν πήγαινα το πρωί στο 10ο Γυμνάσιο έπρεπε να περάσω από τα στενά σοκάκια τα προσφυγικά. Και περνούσα ανάμεσα από ανθρώπους που κοιμόταν στα πεζοδρόμια, μπροστά στην πόρτα τους.
Και στην Κατοχή, με την μεγάλη πείνα περνούσα ανάμεσα από πτώματα που περίμεναν το κάρο της Δημαρχίας. Υπάρχουν φωτογραφίες που θα πρέπει να τις δείξετε στους Γερμανούς. Κύριε Κυβερνήτα, μήπως συγκινηθούν και μας δώσουν τις αποζημιώσεις που μας οφείλουν. Κανονικά και τους τόκους.
Αποζημιώσεις μας οφείλει και η Ιταλία. Κα όχι μόνο για την Ιταλική Κατοχή. Και τα εκατομμύρια που απέσπασε ο Μουσολίνι με απάτη. Ένα χρόνο ήταν στην εξουσία όταν, στις 31 Αυγούστου του 1923, κατέλαβε την Κέρκυρα !
Αναρωτιέμαι πόσοι το γνωρίζουν.
Στην διεθνή επιτροπή για την τοποθέτηση των ελληνο-αλβανικών συνόρων μετείχε ένας Ιταλός στρατηγός ονόματι Τελίνι, γνωστός για τα αντιφασιστικά του αισθήματα. Δολοφονείται από έναν Αλβανό ληστή, στην Κακαβιά, πληρωμένο από τον Μουσολίνι.
Ο Μουσολίνι κατηγορεί την Ελληνική κυβέρνηση και απαιτεί αποζημίωση 50 εκατομμυρίων λιρετών. Η Ελληνική κυβέρνηση αρνείται και οι Ιταλοί βομβάρδισαν τα στρατιωτικά φρούρια της Κέρκυρας σκοτώνοντας δεκαπέντε πρόσφυγες από την Μικρά Ασία. Στη συνέχεια αποβίβασαν στρατιωτικές δυνάμεις που κατέβηκαν στο νησί. Τελικά η Ελλάδα πλήρωσε το ποσό και οι Ιταλοί αποχώρησαν ένα μήνα αργότερα.
Το 1939 σε ανταγωνισμό με την «Προώθηση προς Ανατολάς» του Χίτλερ, ο Μουσολίνι κατέλαβε την Αλβανία και υπολόγιζε σ΄ έναν «περίπατο» στην Ελλάδα τον επόμενο χρόνο.
