Παρά τη χαμηλή τουριστική κίνηση, η Αθήνα άντεξε και παραμένει ισχυρός προορισμός
Αφού άντεξε η Αθήνα κατά την πανδημία, ως προς τον τουρισμό, τότε δικαιωματικά το μέλλον της ανήκει. Αλλωστε, οι επιχειρηματίες που επενδύουν στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, κάτι διαβλέπουν για το μέλλον, διότι με χαμηλή πληρότητα, να αυξάνονται οι ξενοδοχειακές μονάδες, και ειδικά οι 4στερες και οι 5στερες, δεν εξηγείται διαφορετικά.
Τα συμπεράσματα της 17ης ετήσιας Έρευνας «Περί Ικανοποίησης Ξενοδοχείων και Απόδοσης Ξενοδοχείων Αττικής 2021», η οποία για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε από την Ενωση Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής Αργοσαρωνικού και τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, είναι ενδεικτικά της κατάστασης.
Στις 20 Ιανουαρίου 2021 ξεκίνησε ο εμβολιασμός του γενικού πληθυσμού κατά του Covid-19, σε μια περίοδο που ίσχυαν ταξιδιωτικοί περιορισμοί, οι κάτοικοι κυκλοφορούσαν μόνο με sms, ήταν κλειστή η εστίαση (μόνο take away / delivery) και υπήρχε περιορισμός στις μετακινήσεις μεταξύ των περιοχών. Την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου 2021, μόνο το 50 – 55% των δωματίων των ξενοδοχείων της Αθήνας ήταν σε λειτουργία με επίπεδα πληρότητας μεταξύ 11% - 18%.
Στις αρχές Απριλίου η κυβέρνηση αποφάσισε τη χαλάρωση των περιορισμών και άνοιξε στις 14 Μαΐου ξανά τα σύνορά της για όλες τις χώρες. Η απόφαση λήφθηκε σε δύσκολες συνθήκες με τον αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων από Covid-19 να είναι σε υψηλά επίπεδα, η πληρότητα των κρεβατιών της εντατικής να βρίσκεται στο 85% και μόνο το 29% του πληθυσμού να έχει λάβει την πρώτη δόση του εμβολίου.
Τον Ιούνιο του 2021 ήταν σε λειτουργία το 87% των δωματίων ξενοδοχείων της Αθήνας και προς το τέλος του έτους όλα τα ξενοδοχεία ήταν σε λειτουργία. Η ζήτηση αυξήθηκε με αποτέλεσμα τον Ιούνιο η πληρότητα να είναι 47%, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο περίπου 68% και τον Σεπτέμβριο στο 71% αυξάνοντας την αισιοδοξία στον κλάδο, όμως ανεκόπη, λόγω της αύξησης των κρουσμάτων και των θανάτων τον Νοέμβριο και την είσοδο της νέας μετάλλαξης Όμικρον τον Δεκέμβριο. Συνολικά, κατά τη διάρκεια του 2021, η Αθήνα κατέγραψε πληρότητα TRI (“Total Room Inventory”) 42,8% σε σύγκριση με 20,8% το 2020 και 77,5% το 2019 (standard), ενώ το ADR έφθασε στα 95 ευρώ το 2021, σε σύγκριση με 72 ευρώ το 2020 και 106 ευρώ το 2019.
Αύξηση ξενοδοχείων 5 αστέρων
Σε αυτό το περιβάλλον της πανδημίας και της πολύ χαμηλής ζήτησης και κατά συνέπεια της χαμηλής πληρότητας, το 2021 στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών σημειώνεται αύξηση των ξενοδοχείων 5 αστέρων κατά 17%, των ξενοδοχείων 4 αστέρων κατά 7% και των ξενοδοχείων 2 αστέρων κατά 3% σε σύγκριση με το 2020, ενώ ο αριθμός των ξενοδοχείων 1 και 3 αστέρων παρέμεινε σταθερός.
Σε ό,τι αφορά τα δωμάτια ξενοδοχείων, σημειώθηκε αύξηση 4% και 6% για τις μονάδες 5 και 4 αστέρων αντίστοιχα. Η ανάλυση της GBR Consulting δείχνει ότι ακόμη περίπου 2.500 δωμάτια βρίσκονται υπό κατασκευή, εξαιρουμένων των ξενοδοχειακών έργων που μελετώνται και εξαιρουμένων των περίπου 2.500 δωματίων ξενοδοχείου που έχουν προγραμματιστεί για το έργο στο Ελληνικό. Σε ετήσια βάση στην Αττική ο συνολικός αριθμός ξενοδοχείων αυξήθηκε 2,6% και των δωματίων ξενοδοχείων κατά 2,8%.
Ικανοποίηση για τα μέτρα ασφαλείας
Οι επισκέπτες που έμειναν σε ένα από τα ξενοδοχεία της Αθήνας έμειναν πολύ ικανοποιημένοι από τα μέτρα ασφαλείας που έλαβαν τα ξενοδοχεία, αξιολογώντας το με βαθμολογία 8,7 στα 10. Περίπου το 82% εισήλθε στην Ελλάδα με πιστοποιητικό εμβολιασμού, το 15% με αρνητικό PCR και το 3% με πιστοποιητικό νόσησης.
Η όλη διαδικασία για την είσοδο στην Ελλάδα με τα απαραίτητα δικαιολογητικά αξιολογήθηκε με 7,8 στα 10. Η απόφαση των αλλοδαπών τουριστών να επισκεφθούν την Αθήνα επηρεάστηκε σε κάποιο βαθμό από το ενδεχόμενο ενός απαιτούμενου Covid-19 τεστ για την επιστροφή στη χώρα τους.
Όλα τα μέτρα, δηλαδή οι μάσκες, η απαραίτητη απόσταση, και τα πρωτόκολλα είχαν αντίκτυπο στην εμπειρία στην Αθήνα. Ο βαθμός επιρροής των μέτρων στην εμπειρία μειώθηκε από 7,2 το 2020 σε 6,7 το 2021.
Ψηλά ο πολιτισμός
Μακράν οι κύριοι λόγοι επίσκεψης της Αθήνας για τους επισκέπτες αναψυχής ήταν οι αρχαιολογικοί χώροι, ο πολιτισμός της και το γεγονός ότι η πόλη είναι ένας ‘must’ προορισμός. Ενώ το 2020 η Αθήνα ως ασφαλής προορισμός ήταν ακόμα ένας εξέχων λόγος για επίσκεψη, το 2021 κατέβηκε στην 5η θέση με το 20% ακόμα να δείχνει ότι αυτό εξακολουθεί να αποτελεί μια σημαντική πτυχή.
Η συνολική εμπειρία στην Αθήνα αξιολογήθηκε με βαθμό 8,1 στα 10 με βάση πολύ υψηλές αξιολογήσεις για τον πολιτισμό της Αθήνας, τη συμπεριφορά των κατοίκων της, την πρόσβαση από το αεροδρόμιο και τις επιλογές διασκέδασης και με χαμηλούς βαθμούς για ηχορύπανση, δημόσια καθαριότητα και ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η ικανοποίηση των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων συνεχίζει να αποτιμάται υψηλά με βαθμολογία 8,7, και η σχέση ποιότητας/τιμής στο επίπεδο 8,5 στα 10. Οι δαπάνες των επισκεπτών ξενοδοχείων στην πόλη παρέμειναν αξιοσημείωτα σταθερές στα 115 ευρώ ανά άτομο / ημέρα, αν και ο συνδυασμός των κατηγοριών δαπανών άλλαξε με λιγότερες δαπάνες στα αξιοθέατα, ψυχαγωγία και FB, αλλά περισσότερο για τοπικές μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων των ταξί και άλλων δαπανών που περιλαμβάνουν τα Covid-19 τεστ.
Αγνωστος ο Αργοσαρωνικός
Τέλος, η ανάλυση δείχνει ότι το 47% όσων δεν επισκέφτηκαν το παραλιακό μέτωπο, δεν το γνωρίζουν, ενώ 6 στους 10 επισκέπτες δεν γνωρίζουν το νησί της Αίγινας και ακόμη περισσότεροι δεν γνωρίζουν τα άλλα νησιά του Αργοσαρωνικού. Αυτές οι παραλίες και τα νησιά της Αττικής αποτελούν μια τεράστια ευκαιρία για την ενίσχυση της εμπειρίας και την αύξηση της διάρκειας διαμονής και κατ’ επέκταση των δαπανών, ενώ πολλά έργα υποδομής που βρίσκονται υπό κατασκευή θα βελτιώσουν περαιτέρω την ανταγωνιστική θέση της Αθήνας.
Οσον αφορά στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, συνολικά, κατά τη διάρκεια του 2021, 6 στους 10 επιβάτες της διεθνούς κίνησης ήταν ξένοι επισκέπτες, οι νεότερες ηλικίες προσαρμόστηκαν ευκολότερα και ανταποκρίθηκαν στις νέες συνθήκες, ενώ οι επιβατικές ροές από τις «παραδοσιακές αγορές» άρχισαν σταδιακά να αυξάνονται, γεγονός που επιβεβαίωσε την ανθεκτικότητα του brand «Αθήνα».
Παράλληλα, επιβεβαιώθηκε και ένα ακόμη στοιχείο των ποιοτικών ερευνών: ο φόβος για πολυσύχναστους, πιο κομβικούς προορισμούς (“fear of crowds”) αποτυπώθηκε στην πιο αυξημένη προτίμηση του επιβατικού κοινού προς περιφερειακούς, καλοκαιρινούς προορισμούς (55% επισκέφτηκαν και διέμειναν στην πρωτεύουσα 2021 έναντι 68% το 2019).
Η μειωμένη διάρκεια παραμονής στην Αθήνα (3 ημέρες το 2021 σε σύγκριση με 4 ημέρες το 2019) αναδεικνύει την ανάγκη συντονισμένης προσπάθειας και ενιαίας στρατηγικής όλων των εμπλεκομένων μερών για την εκ νέου ανάδειξη της Αθήνας ως ενός κορυφαίου, city – break προορισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Ως προς τον τύπο του καταλύματος, κατά τη τελευταία διετία (2020 – 2021) υπήρξε μετατόπιση από την παραδοσιακή βάση των ξενοδοχείων σε άλλες μορφές καταλυμάτων, με αύξηση μεριδίου αγοράς των τουριστικών θερέτρων για συγκεκριμένα κοινά – στόχους (από 5% το 2019, σε 20% και 21% για τα έτη 2020 και 2021 αντίστοιχα). Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να ερμηνευθεί αυτή τη χρονική στιγμή ως μόνιμο χαρακτηριστικό, η σύγκριση όμως με στοιχεία του 2022 και του 2023 θα μας οδηγήσει σε ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Εμβόλιο και ασφάλεια
Πάντως, το εμβόλιο ενδυναμώνει το αίσθημα ασφάλειας – οι εισερχόμενοι στη χώρα ήταν κατά 90% εμβολιασμένοι, το 8% ταξίδεψε με αρνητικό PCR, ενώ μόλις το 2% ταξίδεψε με πιστοποιητικό νόσησης.
Ως προς το «ταξιδιωτικό πρωτόκολλο» (έγγραφα, φόρμα εντοπισμού επιβάτη, τεστ), προϊόντος του χρόνου το επιβατικό κοινό εξακολουθεί να το χαρακτηρίζει ως ένα «αναγκαίο κακό» από το οποίο ιδανικά θα ήθελε να απαλλαγεί, αλλά παράλληλα συμμορφώνεται με αυτό (Μ. όρος 8.0, σε 10-βάθμια κλίμακα αξιολόγησης διαδικασίας, όπου 1= Πολύ δύσκολη & 10= Πολύ εύκολη). Ειδικότερα στην περίπτωση του διαγνωστικού τεστ, αυτό αποτελεί περιοριστικό παράγοντα, κυρίως για ορισμένα κοινά – στόχους, όπως είναι οι οικογένειες.
Γενικότερα, οι ξένοι επισκέπτες ήταν αρκετά ενημερωμένοι για τα μέτρα προστασίας κατά του COVID-19 και εξοικειωμένοι με αυτά (Μ. όρος 7.0, σε 10βάθμια κλίμακα αξιολόγησης ενημέρωσης, όπου 1= Καθόλου ενήμερος/η & 10= Πολύ ενήμερος/η), γι’ αυτό και χαρακτηρίζονται ως «αναμενόμενα», επηρεάζοντας σε μέτριο βαθμό τη συνολική τους εμπειρία στην Αθήνα (Μ. όρος 5.7, σε 10-βάθμια κλίμακα αξιολόγησης επιρροής, όπου 1= Αρνητικά & 10= Θετικά).
Θετικά – έως πολύ θετικά – τα συμπεράσματα ως προς την ταξιδιωτική εμπειρία στην πόλη: Το αίσθημα ασφάλειας των ξένων επισκεπτών στα καταλύματα της πόλης είναι υψηλό (Μ. όρος 7.6, σε 10-βάθμια κλίμακα αξιολόγησης, όπου 1= Καθόλου ασφαλής & 10= Πολύ ασφαλής). Επιπλέον, για το 75% των επισκεπτών, η εμπειρία στην Αθήνα ήταν καλύτερη σε σχέση με τις προσδοκίες τους και ένα συντριπτικό ποσοστό (99%) δηλώνει τη θετική πρόθεση του να επισκεφθεί και πάλι την πόλη, με ένα 40% να δηλώνει ότι «οπωσδήποτε θα την επισκεφτεί» και ένα 59% να δηλώνει ότι «πιθανώς ναι, θα την επισκεφθεί και πάλι». Η δεύτερη αυτή κατηγορία (59%) παρέχει μια πολύ αξιόλογη βάση στην οποία είναι σημαντικό να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας, όλα τα εμπλεκόμενα μέρη του τουρισμού, έτσι ώστε το «πιθανώς ναι» να μετατραπεί σε «οπωσδήποτε ναι».
Η Αθήνα αντέχει
Ως προς τη σύγκριση με μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, αξίζει να επισημανθεί ότι η αγορά της Αθήνας υπήρξε ιδιαίτερα ανθεκτική. Συγκεκριμένα, ως προς τον αριθμό πτήσεων (προσφορά αεροπορικού ταξιδιού), το αεροδρόμιο της Αθήνας ευρίσκεται το 2021 στην 5η θέση και πολύ υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ αντίστοιχα σε επιβατική κίνηση (ζήτηση για αεροπορικό ταξίδι) ευρίσκεται στην 8η θέση και επίσης, αρκετά υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ένα στοιχείο που αξίζει να επισημανθεί εδώ είναι ότι η «αναντιστοιχία» μεταξύ προσφοράς – ζήτησης (πτήσεων – επιβατικής κίνησης) ανέδειξε, από τη μία πλευρά, την πρόθεση των αεροπορικών εταιρειών να διατηρήσουν ένα υψηλό επίπεδο δραστηριότητας στις αγορές εκείνες στις οποίες είχαν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και, παράλληλα, αναδεικνύει ακόμη περισσότερο την ανάγκη συνέχισης της στρατηγικής συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων μερών, έτσι ώστε να ανακτηθεί πλήρως η εμπιστοσύνη του επιβατικού κοινού στο ταξίδι, αλλά και να προβληθεί ο προορισμός Αθήνα και το μοναδικό και πολυδιάστατο προϊόν που προσφέρει.
