Το διπλό φιλί της ζωής από τον Βλαντιμίρ Πούτιν σε ΝΑΤΟ και Ευρώπη
Πριν από 27 μήνες, όταν ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μιλούσε για «εγκεφαλικό θάνατο» του ΝΑΤΟ, πολλοί αναλυτές βρήκαν λογικό τον προβληματισμό του, όμως τα ισχυρά κέντρα αποφάσεων στη Δύση - με πρώτη την Ουάσιγκτον - έσπευδαν τότε να διαφωνήσουν.
«Αυτό που ζούμε είναι ο εγκεφαλικός θάνατος του ΝΑΤΟ…Πρέπει τώρα να αποσαφηνισθεί ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι του ΝΑΤΟ…Δεν υπάρχει συντονισμός με τους εταίρους του ΝΑΤΟ στη στρατηγική απόφαση των ΗΠΑ και είμαστε μάρτυρες μίας επίθεσης από έναν άλλο εταίρο του ΝΑΤΟ, την Τουρκία, σε μία ζώνη όπου διακυβεύονται τα συμφέροντά μας, χωρίς συντονισμό. Αυτό που συνέβη αποτελεί τεράστιο πρόβλημα για το ΝΑΤΟ», δήλωνε ο Μακρόν στην πολύκροτη συνέντευξή του στον Economist, στις 7 Νοεμβρίου 2019.
Σε δεύτερο χρόνο, πολλοί αποδέχθηκαν την αλήθεια στη δήλωση αυτή, καθώς η Τουρκία δοκίμαζε τα όρια της ΕΕ και του ΝΑΤΟ με αυθαίρετες κινήσεις στην Συρία και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ήταν η πολλοστή φορά που καταδεικνυόταν η δυσθυμία και η αμηχανία της Ευρώπης απέναντι σε μεγάλες κρίσεις.
Δυσπραγία, αμφιθυμία, αντικρουόμενα συμφέροντα και αντιφάσεις... Ορισμένα από τα πολλά «συμπτώματα» της πολυετούς ασθένειας του ευρωπαϊκού μπλοκ.
Κι όμως, η ίδια ΕΕ βρήκε χθες την αποφασιστικότητα να αποφασίσει την ενίσχυση της Ουκρανίας με όπλα - και μάλιστα άμεσα - καθώς και την επιτάχυνση όλων των διαδικασιών που θα έφερναν μέσα στους κόλπους της Ευρώπης μία χώρα που σήμερα βομβαρδίζεται ανηλεώς από ρωσικά κανόνια και αεροπλάνα.
Το «θαύμα» του Πούτιν
«Μέσα σε λίγες μέρες, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πέτυχε αυτό που ήταν αδιανόητο για την Ευρωπαϊκή Ένωση επί πολλές δεκαετίες: Να αγοράσει (η Ευρώπη) από κοινού και να στείλει όπλα σε μια εμπόλεμη ζώνη, αλλά και να να αποκαταστήσει κάτι που είχε σπάσει - τη διατλαντική ενότητα».
Ο πρόλογος στην χθεσινοβραδινή ανάλυση του Associated Press δεν έχει την παραμικρή δόση υπερβολής. Πέρασαν πολλά χρόνια, στη διάρκεια των οποίων όχι μόνο ο Πούτιν, αλλά κάθε τρίτος μικρότερος ή μεγαλύτερος παίκτης από τη Μέση Ανατολή μέχρι τον Περσικό Κόλπο και από τον Καύκασο μέχρι τη Βόρεια Αφρική λειτουργούσε με την ίδια ”βεβαιότητα”: Η Ευρώπη είναι διχασμένη, η Ευρώπη είναι ανίκανη να λάβει αποφάσεις, η Ευρώπη είναι βραδυκίνητη και πάσχει από ένα ιδιάζοντα υδροκεφαλισμό. Κάθε χώρα κοίταζε το δικό της εθνικό συμφέρον όταν πρόκειται να λάβει δύσκολη απόφαση - από την οικονομία μέχρι την εξωτερική πολιτική και την άμυνα.
Χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ ”έκαναν παιχνίδι” με την Ουάσιγκτον και τον Ντόναλντ Τραμπ - βλέπε Ουγγαρίατ του Όρμπαν, ή Πολωνία.
Η Βρετανία ύψωσε τη σημαία του BREXIT και εγκατέλειψε το πλοίο.
Η Γερμανία της Μέρκελ δεν μπόρεσε και η Γαλλία του Μακρόν αγωνίζεται ακόμα να βρει νέο ρόλο.
Όλα τα προγνωστικά, την ημέρα που ο Πούτιν διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία, έδειχναν ότι η Ευρώπη για μία ακόμα φορά θα καταλήξει στο «too little, too late», με τους Αμερικανούς να παρακολουθούν εξ αποστάσεως και τον λογαριασμό να πληρώνουν οι Ουκρανοί (σε πρώτο χρόνο με αίμα) μαζί με τους Ευρωπαίους πολίτες (σε δεύτερο χρόνο, οικονομικά και σε όρους ασφάλειας).
Και εγένετο ευρωπαϊκό «θαύμα»
«Και ακριβώς όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν σκέφτηκε ότι θα κατέστρεφε την ευρωπαϊκή ενότητα, συνέβη ακριβώς το αντίθετο», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ σε μια συνέντευξη σε μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων τη Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου.
«Η συνεργασία είναι σταθερή σαν βράχος», είπε. «Αυτό απαιτούν οι συνθήκες της ιστορίας. Απαιτείται από συνθήκες που κανείς μας δεν μπορούσε να φανταστεί», πρόσθεσε ο Μισέλ.
Την ίδια ημέρα, ο Μπάιντεν ηγήθηκε μιας τηλεδιάσκεψης με ηγέτες της ΕΕ, της Βρετανίας και άλλων δυτικών ηγετών για να «κλειδώσει» ένα κοινό πακέτο κυρώσεων που δεν έχουν προηγούμενο σε έκταση και βάθος. Μέσα στο Σαββατοκύριακο, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον ανακοίνωσαν οικονομικές κυρώσεις - ταυτόχρονα μέσα σε λίγα λεπτά - στοχεύοντας την κεντρική τράπεζα και αποκόπτοντας τη Ρωσία από μεγάλο μέρος του διεθνούς συστήματος χρηματοοικονομικών συναλλαγών SWIFT.
Μαζί έκλεισαν τον εναέριο χώρο τους στα ρωσικά αεροπλάνα, ενώ συμφώνησαν σε λίστες με Ρώσους ολιγάρχες που έπρεπε να χτυπήσουν. Βλέποντας τη Δύση να ενώνεται αντί να χωρίζεται, ο Πούτιν τη Δευτέρα επέστρεψε στην παλιά γλώσσα της Σοβιετικής Ένωσης για τη Δύση.
Το Associated Press γράφει: «Επικεντρώνοντας την οργή του στην Ουάσιγκτον, (ο Πούτιν) περιέγραψε τους δυτικούς συμμάχους ως δορυφόρους των ΗΠΑ...Οπότε είναι δίκαιο να πούμε ότι ολόκληρο το δυτικό μπλοκ που σχηματίζεται από τις ΗΠΑ κατά τις προτιμήσεις της, αντιπροσωπεύει μια αυτοκρατορία ψεμάτων», είπε ο Πούτιν.
Στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ απλά: Δεν το περίμενε και δεν του αρέσει καθόλου αυτό που βλέπει!
Η Ευρώπη παίρνει το όπλο της...
«Αυτή είναι μια στιγμή ορόσημο», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στον απόηχο της απόφασης της Κυριακής να χρηματοδοτήσει η ΕΕ την αγορά και την παράδοση όπλων και άλλου εξοπλισμού σε μια χώρα που δέχεται επίθεση.
Όλη αυτή η αλλαγή σε μόλις μια εβδομάδα. Τώρα, ο Μισέλ λέει: «Δεν υπάρχει χώρος για αδυναμία και πρέπει να δείξουμε σταθερότητα».
Πουθενά η αλλαγή δεν ήταν τόσο έντονη όσο στη Γερμανία, την κορυφαία οικονομική δύναμη της ΕΕ, αλλά και μια χώρα που ήταν απρόθυμη να επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στη στρατιωτική ισχύ, σε μεγάλο βαθμό λόγω του μιλιταριστικού παρελθόντος της, που είχε ως αποτέλεσμα τη φρίκη του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Γερμανία έχει αντιμετωπίσει επίμονη κριτική τα τελευταία χρόνια επειδή δεν κατάφερε να εκπληρώσει τον στόχο του ΝΑΤΟ να δαπανήσει το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος για την άμυνα. Την Κυριακή, ωστόσο, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανακοίνωσε ότι η Γερμανία θα δεσμεύσει 100 δισεκατομμύρια ευρώ (113 δισεκατομμύρια δολάρια) σε ένα ειδικό ταμείο για τις ένοπλες δυνάμεις της και θα αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες πάνω από το 2% «από τώρα και στο εξής, χρόνο με τον χρόνο».
«Αν ο κόσμος μας είναι διαφορετικός, τότε και η πολιτική μας πρέπει να είναι διαφορετική», δήλωσε η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ, σε μία δήλωση που πραγματικά τράβηξε την προσοχή φίλων και συμμάχων, αναλυτών και δημοσιογράφων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μία απίστευτη πολιτική αναστροφή, από μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία κεντροαριστερών σοσιαλδημοκρατών που μερικές φορές επικρίθηκαν ιστορικά για ήπια στάση απέναντι στη Ρωσία. Αλλά και από το κόμμα των Πρασίνων που έχει μια ειρηνιστική κληρονομιά.
Αλλαγή από άκρη σε άκρη της Ευρώπης
Ο κόσμος που γνωρίζαμε άλλαξε ακόμα και για τον Ούγγρο Πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν — που συχνά θεωρείται ως η σύγχρονη ευρωπαϊκή εκδοχή ενός αυταρχικού ηγέτη - όπως είναι ο Πούτιν. Για χρόνια, κατηγορούσε την ΕΕ ότι επιχειρεί παρέμβαση στα εσωτερικά της Ουγγαρίας, ήταν φίλος με τον Πούτιν και θεωρούνταν κάποιος που θα μπορούσε να σπάσει το μπλοκ από μέσα.
Ειδικά από τη στιγμή που οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας απαιτούν ομοφωνία μεταξύ των 27, η περίπτωση της Ουγγαρίας αποδεικνύει ότι ξαφνικά ανατρέπονται όλες οι χθεσινές βεβαιότητες...
«Μίλησα αμέσως με τον Βίκτορ Όρμπαν όταν αντιμετωπίσαμε αυτή τη νέα κατάσταση και μπορώ να σας πω ότι ήταν λιγότερο δύσκολο από το αναμενόμενο να έχουμε την υποστήριξη της Ουγγαρίας», είπε ο Μισέλ.
Λίγες ώρες αργότερα, η Φινλανδία που γειτνιάζει με τη Ρωσία έκανε το μεγάλο βήμα ανακοινώνοντας ότι στέλνει οπλισμό στην Ουκρανία, ενώ ακολούθησε η Νορβηγία που είχε πράξει κάτι ανάλογο για τελευταία φορά στο παρελθόν την δεκαετία του ’50.
Αυτό που συμβαίνει στη Δύση και ειδικότερα στην Ευρώπη, είναι κάτι που ίσως δεν μπορούσαμε να φανταστούμε και γεννά ελπίδες για αναγέννηση της ΕΕ μέσα από τις στάχτες - έστω - της βομβαρδισμένης Ουκρανίας. Ο Πούτιν δεν το ήθελε, δεν το φαντάστηκε όταν διέταξε εισβολή και υποτίμησε τον ρόλο της Ευρώπης στην Ιστορία. Ίσως, εάν κοιτάξουμε προς τα πίσω μερικά χρόνια αργότερα, να του οφείλουμε μία τελευταία (;) αλλά τεράστια ευκαιρία ως Ευρωπαίοι πολίτες, με δημοκρατική συνείδηση και ταυτότητα.
(με πληροφορίες Associated Press, Economist)
