ΙΟΒΕ: Η μείωση και γήρανση του πληθυσμού αποτελούν εθνικό πρόβλημα
Οι γεννήσεις υπολείπονται των θανάτων σε όλες τις περιφέρειες, παρά τη θετική επίδραση των μεταναστευτικών ροών σε ορισμένες περιοχές.
Η έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στις ελληνικές περιφέρειες αποκαλύπτει σημαντικά προβλήματα και προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο. Βασικά θέματα που αναδεικνύονται είναι η μείωση και γήρανση του πληθυσμού, η υψηλή συγκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας στην Αττική, οι αποκλίσεις στους οικονομικούς δείκτες μεταξύ των περιφερειών και η έντονη ετερογένεια στους κοινωνικούς δείκτες.
Η έκθεση τονίζει τη μείωση και γήρανση του πληθυσμού ως μείζον εθνικό πρόβλημα, με τις γεννήσεις να υπολείπονται των θανάτων σε όλες τις περιφέρειες, παρά τη θετική επίδραση των μεταναστευτικών ροών σε ορισμένες περιοχές, όπως η Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο. Ειδικότερα, η Κρήτη καταγράφει οριακά θετική πληθυσμιακή μεταβολή, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της θετικής μετανάστευσης στην αντιμετώπιση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης.
Στον οικονομικό τομέα, η Αττική παραμένει ο κύριος πυλώνας της ελληνικής οικονομίας, με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και την πλειονότητα των επενδύσεων και εξαγωγών. Ωστόσο, περιφέρειες όπως η Στερεά Ελλάδα, η Δυτική Μακεδονία και το Νότιο Αιγαίο αναδεικνύουν δυναμική ανάπτυξης. Οι επενδύσεις ανακάμπτουν ταχύτερα σε νησιωτικές και ορεινές περιοχές, αν και η Ελλάδα παραμένει πίσω σε σχέση με την Ευρώπη όσον αφορά τις επενδυτικές υποδομές.
Στον χρηματοπιστωτικό τομέα, παρατηρούνται διαφορές στις τραπεζικές χορηγήσεις και την πιστωτική επέκταση μεταξύ των περιφερειών, ενώ η βελτίωση της πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα και η προώθηση της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας αναδεικνύονται ως αναγκαία μέτρα για τη χρηματοδοτική ενίσχυση της οικονομίας.
Η ανεργία μειώθηκε στις περισσότερες περιφέρειες το 2023, με αξιοσημείωτη πτώση στη Δυτική Ελλάδα, το Νότιο Αιγαίο και τη Στερεά Ελλάδα. Ωστόσο, η Δυτική Μακεδονία συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ανεργίας, ενώ η αυτοαπασχόληση παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα στις περιφέρειες συγκριτικά με την Αττική.
Στον κοινωνικό τομέα, η ανισότητα εισοδήματος και φύλου παραμένει έντονη, παρά την οριακή βελτίωση, ενώ ο κίνδυνος φτώχειας συνεχίζει να αποτελεί σημαντική πρόκληση. Στις υποδομές υγείας και εκπαίδευσης, η Ελλάδα υστερεί έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου, με τις διαφορές μεταξύ των περιφερειών να επιβαρύνουν την κοινωνική συνοχή.
Τέλος, στον τομέα του περιβάλλοντος και της χωροταξίας, η αναβάθμιση της διαχείρισης αποβλήτων και των μεταφορικών δικτύων, ιδιαίτερα του σιδηροδρόμου, κρίνεται απαραίτητη για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στον τουρισμό, αν και οι επιδόσεις είναι υψηλές, παρατηρούνται σημαντικές διαφορές στην απορρόφηση των τουριστικών ροών μεταξύ περιφερειών, γεγονός που απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό.
Η έκθεση καταλήγει στην ανάγκη συστηματικής παρακολούθησης των κοινωνικών και οικονομικών τάσεων, με στόχο τη διαμόρφωση πολιτικών που θα συμβάλουν στην εξάλειψη των ανισοτήτων και στην επίτευξη βιώσιμης και ισόρροπης ανάπτυξης σε όλες τις ελληνικές περιφέρειες.
