Γιατί αυξάνονται ανεξέλεγκτα τα ασφάλιστρα υγείας στην Ελλάδα
Πως η καθετοποίηση των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα εκτίναξε τα ασφάλιστρα υγείας.
Σε «βόμβα» στα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος εξελίσσεται το ζήτημα των ασφαλίστρων υγείας , το οποίο προκαλείται από το αυξανόμενο κόστος των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και κυρίως από την καθετοποίηση της αγοράς. Καθώς το ΠΑΣΟΚ έφερε στο προσκήνιο το πρόβλημα, η κυβέρνηση αναγκάσθηκε να προαναγγείλει παρέμβαση για ένα ζήτημα που της ήταν ήδη «εποπτικά» γνωστό και το οποίο αφορά σε εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους.
Από τον Ιούλιο του 2023 η Επιτροπή Ανταγωνισμού είχε προειδοποιήσει στην ενδιάμεση έκθεση της για την παροχή των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και συναφών υπηρεσιών ασφάλισης στην Ελλάδα, πως η καθετοποίηση των παρόχων υπηρεσιών υγείας, μέσω της εξάπλωσής τους στις όμορες αγορές υπηρεσιών ασφάλισης υγείας θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα για την ελληνική αγορά. Είχε δε εστιάσει ειδικά στην εξαγορά της Εθνικής Ασφαλιστικής από την CVC Capital Partners, η οποία παράλληλα ελέγχει και τον όμιλο Hellenic Healthcare Group (HHG), ο οποίος έχει ηγετική θέση στις ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας.
«Στην βιβλιογραφία την τελευταία δεκαετία παρατηρούμε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον ερευνητών, σε θεωρητικό και εμπειρικό επίπεδο, σχετικά με την επίδραση συγκεντρώσεων μεταξύ μη ανταγωνιστικών επιχειρήσεων στον ευρύτερο κλάδο υγείας (cross-market mergers). Ειδικότερα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται ιδίως σε αγορές όπου υφίστανται κοινοί ιδιοκτήτες. Σε τέτοιες αγορές, οι συγκεντρώσεις μεταξύ μη ανταγωνιστών μπορούν να βλάψουν τον ανταγωνισμό αυξάνοντας τις τιμές των προσφερόμενων υπηρεσιών», ανέφερε η έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Διαφορετικά τιμολόγια
Μετά από 20 μήνες από την έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού τα αποτελέσματα της καθετοποίησης είναι πλέον εμφανή και αποτυπώνονται στο πως τιμολογούν οι ιδιωτικές κλινικές τις υπηρεσίες προς ασφαλισμένους και μη ασφαλισμένους. Κυρίως, η καθετοποίηση έχει ως αποτέλεσμα διαρκείς αυξήσεις τιμών, τόσο για τις ιατρικές υπηρεσίες που καλύπτονται από ασφαλιστικές, όσο και για εκείνες που πληρώνονται ιδιωτικά.
Μια περίπτωση που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για αθέμιτες πρακτικές και σύγκρουση συμφερόντων σημειώθηκε σε γνωστή ιδιωτική κλινική, η οποία ανήκει σε όμιλο εταιρειών μαζί με την ασφαλιστική εταιρεία που καλύπτει ιατρικές δαπάνες των ασφαλισμένων της. Συγκεκριμένα, για μια χειρουργική επέμβαση κόστους 1.000 ευρώ, η κλινική χρέωσε έναν ασθενή χωρίς ασφαλιστική κάλυψη το προαναφερθέν ποσό. Ωστόσο, όταν η ίδια επέμβαση πραγματοποιήθηκε για ασφαλισμένο της θυγατρικής ασφαλιστικής εταιρείας, η κλινική κατέθεσε τιμολόγιο ύψους 3.500 ευρώ στην ασφαλιστική.
Η διαφορά των τιμών εγείρει ερωτήματα, καθώς τα δύο ποσά αφορούν την ίδια υπηρεσία, χωρίς διαφοροποιήσεις στη διαδικασία ή στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας.
Παράλληλα, καθώς στην έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού αναφερόταν πως «η αυξημένη πρόσβαση σε δεδομένα υγείας πολιτών από ασφαλιστικές εταιρείες υγείας μπορεί να οδηγήσει σε στρέβλωση του ανταγωνισμού και σε αύξηση της δύναμης της αγοράς συγκεκριμένων παρόχων ασφαλιστικών υπηρεσιών υγείας», ένα θέμα που πρέπει πλέον να εξετάσει σε βάθος η Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι το εάν οι καθετοποιημένοι όμιλοι υγείας χρησιμοποίησαν δεδομένα από ασφαλιστικές εταιρείες για να αναλύσουν τις προτιμήσεις και τη ζήτηση των ασθενών, προσαρμόζοντας τις τιμές των υπηρεσιών τους προς όφελός τους.
Και η περίπτωση της Hellenic Healthcare Group και της Εθνικής Ασφαλιστικής έχει έρθει στο προσκήνιο όχι τυχαία. Η διεθνής εμπειρία έχει καταδείξει πως εφόσον η ασφαλιστική και η κλινική ανήκουν στον ίδιο όμιλο, υπάρχει κίνητρο για τον όμιλο να αυξάνει τις χρεώσεις προς την ασφαλιστική, καθώς το κόστος αυτό ουσιαστικά ανακυκλώνεται εντός του ομίλου, ενδεχομένως εις βάρος των ασφαλισμένων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τεχνητά υψηλές τιμές που πλήττουν είτε τους ασφαλισμένους μέσω υψηλότερων ασφαλίστρων είτε την αγορά μέσω στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Παράλληλα, ο όμιλος μπορεί να επιδιώκει κέρδη μέσω υπερτιμολογήσεων, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι οι ασφαλισμένοι δεν έχουν τρόπο να διαπραγματευτούν το κόστος ή να επιλέξουν εναλλακτικές λύσεις. Ειδικά αν η ασφαλιστική εταιρεία προωθεί την κλινική του ίδιου ομίλου ως προτιμώμενη επιλογή για τους πελάτες της, ενδέχεται να περιορίζεται ο ανταγωνισμός. Αλλά η διεθνής εμπειρίας έχει δείξει και κάτι άλλο. Στα καθετοποιημένα συστήματα υγείας οι κλινικές αυξάνουν συχνά τις τιμές για τις ιδιωτικά πληρωμένες υπηρεσίες, σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσουν τις μειώσεις τιμών που έχουν συμφωνηθεί με ασφαλιστικές εταιρείες. Αυτό είναι ένας κίνδυνος που μπορεί να προκύψει στο προσεχές διάστημα.
Σύμφωνα με την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) ο κλάδος υγείας είναι ζημιογόνος για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, καθώς το άθροισμα των αποζημιώσεων, των εξόδων και των αμοιβών, ξεπερνά τα έσοδα που εισπράττουν ως ασφάλιστρα. Συγκεκριμένα, ο δείκτης ζημιών του κλάδου διαμορφώνεται στο 112,9% (όταν ο δείκτης υπερβαίνει το 100% ο κλάδος λειτουργεί με ζημία) και σε αυτό συντελούν κατά 71,5% οι αποζημιώσεις υγείας που καταβάλλουν οι ασφαλιστικές εταιρείες! Το ποσοστό αυτό ήταν αισθητά χαμηλότερο προ διετίας και πλέον έχει εκτοξευθεί.
Μπορεί δε οι ασφαλιστικές να διατείνονται πως δεν δημιουργούν, ούτε διαμορφώνουν οι ίδιες τις δαπάνες υγείας και απλά τις πληρώνουν, ωστόσο σύμφωνα με τις καταναλωτικές ενώσεις η αύξηση των ασφαλιστικών προγραμμάτων και ειδικά των ισόβιων που ξεπερνά το 30% τη διετία, ενσωματώνει και το «καπέλο» των ασφαλιστικών. Καθώς το θέμα αφορά 1,2 εκατομμύριο κατόχους ιδιωτικών ασφαλιστηρίων προγραμμάτων υγείας έχει μεγάλες προεκτάσεις.
Η κυβέρνηση προς το παρόν αναζητά λύση στο θέμα μέσω της αλλαγής της μεθοδολογίας του ενιαίου δείκτη υγείας που καταρτίζει το ΙΟΒΕ ώστε να συμπεριλάβει και τις αποζημιώσεις όλων των νοσοκομειακών προγραμμάτων –όχι μόνο των ισόβιων προγραμμάτων– και να γίνει έτσι πιο αντιπροσωπευτικός ως προς το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος προτείνει την ενίσχυση του ανταγωνισμού στον τομέα υγείας με απλοποίηση του πλαισίου για την ίδρυση νέων νοσοκομείων, γενίκευση των DRGs, μείωση του ΦΠΑ 24% στις ιδιωτικές υπηρεσίες, επέκταση φοροαπαλλαγών στα ασφάλιστρα υγείας για όλες τις ηλικίες και την προώθηση ΣΔΙΤ, μέσω συνεργασίας ασφαλιστικών εταιρειών με δημόσια νοσοκομεία.
Diagnostic-Related Groups
Γιατί η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος θεωρεί πως η εφαρμογή των Diagnostic-Related Groups (DRGs) στην ελληνική αγορά θα μειώσει τα ασφάλιστρα;Γενικά, τα DRGs αποτελούν ένα σύστημα κοστολόγησης και αποζημίωσης νοσοκομειακών υπηρεσιών, το οποίο κατηγοριοποιεί τις ιατρικές πράξεις σε ομάδες βάσει της διάγνωσης και της πολυπλοκότητας της περίθαλψης. Το σύστημα DRG επιτρέπει καλύτερη διαφάνεια στις νοσοκομειακές χρεώσεις, μειώνοντας τις αυθαίρετες ή υπερβολικές χρεώσεις. Οι δε ασφαλιστικές εταιρείες έχουν σαφέστερη εικόνα για το πραγματικό κόστος των υπηρεσιών, μειώνοντας την αβεβαιότητα και τον κίνδυνο απρόβλεπτων δαπανών.
Ωστόσο δεν είναι πανάκια. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι πάροχοι υγείας μπορεί να αντισταθμίσουν τη μείωση εσόδων λόγω DRGs αυξάνοντας τις τιμές για μη-συμβατικά ή επιπλέον ιατρικές υπηρεσίες, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τα συνολικά κόστη. Αν το σύστημα DRG δεν εφαρμοστεί σωστά, με ακριβή δεδομένα και μηχανισμούς ελέγχου, τα κόστη μπορεί να μην μειωθούν και, συνεπώς, να μην υπάρξει μείωση στα ασφάλιστρα. Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ η εισαγωγή DRGs στα νοσοκομεία Medicare συνέβαλε στη μείωση των δαπανών ανά ασθενή. Παρά ταύτα, τα ιδιωτικά ασφάλιστρα παρέμειναν σταθερά ή αυξήθηκαν, εξαιτίας της γενικότερης ανόδου των δαπανών στον τομέα υγείας.
